 |
|
Nghệ nhân Thục Bằng hướng dẫn học trò làm hoa lụa. |
Nhiều nghề khác của làng Triều Khúc cũng đã mất hẳn như nghề dệt chun, dệt nhãn mác, làm hoa lông vũ, thảm len lông cừu... Làng đào Nhật Tân biến động trước tốc độ đô thị hoá, và chỉ giữ lại chút ít đất để trồng đào, người dân đổ sang Đông Anh hoặc về Hưng Yên thuê đất. Làng đúc đồng Ngũ Xã cũng bị mai một do thiếu diện tích sản xuất. Tại đây chỉ đủ chỗ để đúc những bức tượng nhỏ, còn tượng lớn của vua Lý Thái Tổ, tượng Phật chùa Non Nước... thì không thể làm được.
Theo ông Lê Hồng Lý, Hội văn nghệ dân gian Hà Nội, do quá trình đô thị hoá nên những làng nghề cận kề nội thành đã biến thành phố phường. Mặt bằng sản xuất không còn, chỉ tên của làng nghề còn giữ lại, nghề thì mai một quá nhiều và có nguy cơ mất hẳn.
Tại hội thảo nghệ nhân Thăng Long với việc bảo tồn và phát triển nghề thủ công hôm nay, nhiều nghệ nhân đã đưa ra nguyên nhân của tình trạng trên. Ông Nguyễn Ngọc Khuông, Chủ tịch Hội mỹ nghệ kim hoàn thành phố Hà Nội, cho rằng, làng nghề dần biến mất do không đáp ứng được nhu cầu cuộc sống đương đại. Trong khi đời sống kinh tế, điều kiện làm việc của nghệ nhân còn nhiều bức xúc. Người làm nghề kim hoàn đang yếu thế trước sự cạnh tranh của hàng trang sức nước ngoài. Hàng nước ngoài có nhiều mẫu mã phong phú còn chế tác trong nước không kịp đổi mới do các nghệ nhân hạn chế vốn liếng.
Trong khi đó, số nghệ nhân Hà Nội còn ít, các gia đình cha con, mẹ con cùng là nghệ nhân không đáng kể. Vả lại, số nghệ nhân được phong tặng đều ở độ tuổi cao (60-70 tuổi), nên chỉ sau một thời gian không lâu, các cụ qua đời, mang theo bao kinh nghiệm, bí quyết nghề nghiệp.
Nghệ nhân điêu khắc gỗ Nguyễn Kim bức xúc: "Tôi đã tham gia tác phẩm, mẫu mã hàng trong nhiều cuộc triển lãm về thành tựu khoa học kỹ thuật. Song có lần Ban tổ chức thu phí mỗi huy chương vàng khi nhận phải nộp 500.000 đồng, chúng tôi không muốn nhận vì mang tiếng bỏ tiền mua huy chương. Cần ưu đãi đối với những sản phẩm có giá trị văn hoá".
Giới nghệ nhân còn lo ngại là các tác phẩm hiện nay không được bảo vệ, thường bị sao chép, thậm chí còn ăn cắp mẫu. Có một số thợ trẻ làm ẩu, thiếu trung thực để có lợi nhuận cao.
Nhiều nghệ nhân cho rằng, để giữ lại phát triển làng nghề, thành phố cần có chính sách phát triển làng nghề đồng bộ như quan tâm đến đời sống nghệ nhân, cho thuê đất hoặc quy tụ để sản xuất tập trung, hỗ trợ các sản phẩm của làng nghề tiếp cận thị trường trong và ngoài nước... Ngoài ra, cần hướng nghiệp cho lớp trẻ, để bảo tồn nguồn gene tinh hoa nghề truyền thống.
Đoàn Loan