Sáng 5/9, anh Đặng Quang Thanh, người đang chờ hoàn tất thủ tục sang nhượng căn nhà riêng tại phường 9 (Gò Vấp), cho biết đã nộp hồ sơ từ 7/8 đến giờ vẫn chưa được giải quyết do bị "treo" ở khâu tính thuế.
"Tôi mất ăn mất ngủ cả tháng qua vì áp lực từ phía ngân hàng, chưa bán được nhà ngày nào tôi còn gánh nợ ngày đó", anh Thanh nói.
Người dân chờ làm thủ tục đất đai tại quận 10, TP HCM, ngày 5/9. Ảnh: Phương Uyên
Từ tháng 8 đến nay, chị Phạm Thị Thu cũng cho biết đã bốn lần lên Chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai quận 12 để hỏi thăm tình hình giải quyết hồ sơ xin cấp chứng nhận quyền sử dụng đất. Dù mọi thủ tục gần như đã xong, nhưng câu trả lời lần nào cũng là "tiếp tục chờ vì bên thuế chưa giải quyết".
"Đã hơn một tháng mà thành phố chưa đưa ra giải pháp nào về vấn đề tính thuế đất cho dân, tình trạng này kéo dài ảnh hưởng rất lớn đến người dân, xã hội", chị Thu chia sẻ.
Ghi nhận của VnExpress cho thấy sáng nay, khu vực tiếp nhận thủ tục đất đai ở UBND các quận, huyện Củ Chi, Hóc Môn, Bình Chánh, TP Thủ Đức ... vẫn đông đúc người dân đi chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp sang đất ở, xin tách thửa hay chứng nhận quyền sử dụng đất. Tuy nhiên, tất cả hồ sơ đều đang bị treo.
Báo cáo từ Cục thuế TP HCM cũng cho biết từ ngày 1/8 đến 27/8, cơ quan này tồn đọng hơn 8.800 hồ sơ đang chờ xử lý liên quan đến nghĩa vụ tài chính. Trong đó có 364 hồ sơ công nhận quyền sử dụng đất, 277 hồ sơ chuyển đổi mục đích sử dụng, 5.448 hồ sơ chuyển nhượng bất động sản và 2.737 hồ sơ không phát sinh đến nghĩa vụ tài chính (thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng bất động sản, lệ phí trước bạ...). Lượng hồ sơ tồn đọng, bị treo này chưa được giải quyết do cơ quan thuế vẫn chờ hướng dẫn cách tính mới, khi Luật Đất đai 2024 và Nghị định 103 có hiệu lực từ 1/8.
Cán bộ phòng đăng ký đất đai quận 12, nói cơ quan này vẫn tiếp nhận và xử lý đúng trình tự hồ sơ nhà đất, nhưng vấn đề là cơ quan thuế hiện chưa nhận được hướng dẫn nên không biết giải quyết nghĩa vụ tài chính ra sao để hoàn tất hồ sơ cho người dân.
Chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai quận Gò Vấp, từ 7/8 cũng đã ra thông báo không đảm bảo thời gian hẹn trả kết quả đối với hồ sơ nộp từ 1/8.
Giải thích việc tắc nghẽn này, Đại diện Cục thuế TP HCM cho biết đang gặp vướng mắc trong việc giải quyết các thủ tục hành chính về nghĩa vụ thuế trong giai đoạn chuyển tiếp từ ngày 1/8 đến thời điểm bảng giá đất điều chỉnh theo quy định tại Luật Đất đai 2024. Cụ thể, từ ngày 1/8, nếu áp dụng bảng giá đất chưa điều chỉnh tại Quyết định số 02 mà không nhân với hệ số điều chỉnh giá đất (hệ số K) thì không phù hợp điều kiện giá đất thực tế. Còn nếu tiếp tục áp dụng bảng giá đất chưa điều chỉnh nhân với hệ số K lại chưa có quy định hướng dẫn thực hiện.
Cục thuế thành phố nói đã có văn bản kiến nghị UBND TP HCM sớm ban hành quyết định điều chỉnh bảng giá đất. Thành phố cũng cần hướng dẫn cơ quan thuế việc áp dụng bảng giá đất, hệ số điều chỉnh, tỷ lệ phần trăm tính thu tiền thuê đất... Ngoài ra, để tránh tồn đọng hồ sơ, khiếu nại, Cục Thuế TP HCM cho biết sẽ báo cáo Tổng cục Thuế các trường hợp không phát sinh nghĩa vụ tài chính khi làm thủ tục cấp giấy chứng nhận cho người dân.
Trước đó, tại chương trình Dân hỏi - Chính quyền trả lời về các vấn đề xoay quanh Luật Đất đai 2024, nhiều đại biểu bày tỏ lo ngại, TP HCM chưa ban hành giá đất điều chỉnh trong khi Bộ Tài chính có hướng dẫn bảng giá đất cũ được áp dụng đến hết năm 2025. Vậy nên hồ sơ chuyển đổi mục đích sử dụng đất, sang nhượng... không được giải quyết thuế với lý do chờ bảng giá mới liệu có hợp lý và vi phạm quy định pháp luật hay không?
Ông Bùi Xuân Cường, Phó chủ tịch UBND TP HCM, cho biết không chỉ thành phố mà các địa phương khác đều vướng mắc ở khâu xác định nghĩa vụ tài chính khi xử lý các hồ sơ chuyển mục đích sử dụng đất vì "chưa biết tính theo bảng giá nào". Liên quan đến hướng dẫn tính nghĩa vụ tài chính, các sở, ngành đã báo cáo UBND TP HCM và thành phố cũng đã kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tài chính hướng dẫn giải quyết vướng mắc nêu trên để thành phố có cơ sở thực hiện.
Theo phân tích của giới chuyên môn, việc dừng tính thuế, tiền sử dụng đất cho người dân khi chuyển nhượng bất động sản, chuyển mục đích sử dụng là không đúng với quy định của pháp luật. Bởi luật Đất đai 2024 đã cho phép bảng giá đất được áp dụng đến ngày 31/12/2025. Ngoài ra, tại luật Ban hành văn bản quy định hiệu lực không được lùi trở về trước với những trường hợp quy định pháp lý nặng hơn, gây thiệt hại cho người dân. Vì thế, nay ngành thuế không giải quyết hồ sơ của người dân theo bảng giá đất cũ với lý do chờ bảng giá mới là không phù hợp.
Phương Uyên