Tại bãi đất trống cạnh phủ Tây Hồ, UBND phường Quảng An, quận Tây Hồ, từ lâu đã cắm biển cấm chó thả rông và phóng uế bừa bãi; phải đeo rọ mõm, xích giữ chó và có người dắt. Tấm biển kích thước 1x1,5 m, in chữ trắng trên nền xanh nổi bật, bằng cả chữ tiếng Việt và tiếng Anh, người đứng từ cách xa vài chục mét cũng có thể nhìn thấy.
Tuy nhiên, chiều 13/4, ngay dưới chân tấm biển và trong bán kính 100 m, khoảng 20 con chó được thả rông, không đeo rọ mõm. Chủ nhân của chúng đứng chơi games, lướt web trên điện thoại, hoặc tụm lại nói chuyện ở một góc xa, mặc cho đàn chó đi lại, "giao lưu" với nhau và thi thoảng phóng uế. Có người mang theo rọ mõm, dây xích, nhưng lại cầm trên tay.
Ngồi nói chuyện với bạn, thả con chó nhỏ lông xù, không rọ mõm chạy trên thảm cỏ, chị Thư, ở phường Nghĩa Đô, quận Cầu Giấy, cho rằng đó là chó cảnh, bé nên không có khả năng cắn người. "Từ trước giờ tôi vẫn thả như vậy để nó thoải mái và chưa thấy cắn ai bao giờ", chị nói. Một chủ chó khác nêu lý do "hay vứt đồ ra xa để chó tự chạy lại tha về, nếu rọ mõm thì không làm được".
Nhìn theo con chó màu đen tuyền đang nhe nanh, lè lưỡi, anh Ngọc Vũ lắc đầu kể: "Sáng sớm và chiều tối, khu vực này có khoảng 20 con chó, cuối tuần đông hơn. Tôi hay tập thể dục ở Hồ Tây, cứ đến đoạn này phải canh chừng chó dữ".

Những con chó to, không được rọ mõm trở thành mối nguy hiểm nơi công cộng. Ảnh: Phạm Chiểu
Cách Hồ Tây khoảng 8 km, công viên Thống Nhất cũng xuất hiện nhiều con chó với đủ giống nội, ngoại chạy nhảy bên cạnh những đoàn người tập thể dục. Số ít được xích giữ và dắt từ người chủ, nhưng lại không có rọ mõm. Trên thảm cỏ và lối đi trong công viên, thi thoảng lại xuất hiện bãi phân chó.
"Những con chó to cả chục cân thả rông nhìn rất sợ, nhiều hôm tập thể dục nhìn thấy tôi đều phải tránh. Chó cũng phóng uế bừa bãi, có lúc mải nói chuyện với bạn đi cùng, tôi dẫm phải phân chó, rất bực mình", chị Mai Thị Thoa, ở phường Nguyễn Du, quận Hai Bà Trưng, chia sẻ.
Tình trạng chó thả rông, chó không đeo rọ mõm xuất hiện ở hầu khắp vườn hoa, công viên Hà Nội. Ngoài việc quét lá rụng, nhặt rác, từ lâu nhân viên vệ sinh ở những khu vực này còn kiêm thêm nhiệm vụ dọn phân chó. "Cứ dọn được chỗ này thì chỗ kia lại xuất hiện, ngày nào cũng vậy. Thấy chó đi bậy, tôi nhắc nhở còn bị chủ nuôi nạt nộ", một nhân viên ở công viên Thống Nhất nói.
Chó thả rông, không rọ mõm xuất hiện nhiều ở điểm công cộng. Video: Phạm Chiểu
Thống kê của Chi cục Thú y Hà Nội, tổng số chó, mèo của thành phố hiện khoảng 460.000, đứng thứ hai cả nước sau Nghệ An. Dựa trên thông tư 07/2016 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về phòng chống dịch bệnh động vật, UBND TP Hà Nội đã yêu cầu người dân đăng ký với chính quyền khi nuôi chó, mèo; khi đưa chó ra nơi công cộng phải bảo đảm an toàn cho người xung quanh bằng cách đeo rọ mõm, xích chó và có người dắt. Chó thả rông bị bắt giữ, chủ nuôi phải chịu mọi chi phí, kể cả việc nuôi dưỡng và tiêu hủy.
Hà Nội cũng lập đội bắt chó thả rông từ năm 2018, ở một số phường mô hình này hoạt động hiệu quả, như Khương Đình, quận Thanh Xuân. Ông Lê Bá Mão, Đội trưởng săn bắt chó thả rông của phường Khương Đình, cho biết đội thường đi tuần từ 5h30 tới 7h, chiều từ 16h30 tới 19h. Thời gian đầu khi thấy chó nhà bị bắt, nhiều người phản ứng. "Sau hơn 3 năm, lượng chó thả rông giảm hẳn, nhiều hôm chúng tôi đi tuần mà không có con nào", ông Mão chia sẻ.
Chó vi phạm sẽ được đưa về phường Khương Đình nuôi nhốt, sau đó phát loa thông báo tìm chủ nuôi. Thường có hai lỗi bị xử phạt, gồm không tiêm chủng và thả chó ra đường, mỗi lỗi chủ bị phạt 800.000 đồng, ông Mão cho hay.
Tuy nhiên, cũng có nhiều phường gặp khó khăn khi tổ chức bắt chó thả rông. Ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó chủ tịch phường Đội Cấn, quận Ba Đình, chia sẻ người vi phạm thường thả chó vào sáng sớm hoặc tối muộn, ngoài giờ hành chính buộc tổ công tác phải làm việc ngoài giờ. "Nhiều con chó thả rông, khi tổ công tác bắt về thì không có người nhận, UBND phường lại phải liên hệ trạm thú y để tư vấn bàn giao cho các điểm nuôi nhận phù hợp", ông Tuấn nói.
Tham mưu cho thành phố kế hoạch phòng chống bệnh dại trên chó, mèo giai đoạn 2022-2030, trong đó sẽ thành lập đội bắt chó thả rông ở tất cả xã, phường, ông Nguyễn Ngọc Sơn, Chi cục trưởng Thú y Hà Nội, chỉ ra những khó khăn khác. Một số người thích nuôi chó to, dữ, nặng đến 30-40 kg, khi thả rông sẽ gây nguy hiểm cho tổ làm nhiệm vụ. Nhiều giống chó vài chục triệu đồng, việc bắt giữ, nuôi nhốt chúng đặt ra nhiều vấn đề do đây là tài sản lớn của người dân.

Chó thả rông trong công viên Thống Nhất. Ảnh: Phạm Chiểu
Từ năm 2019 đến nay, Hà Nội ghi nhận một trường hợp tử vong do bệnh dại, so với các địa phương rất thấp. Tuy nhiên, với đàn chó, mèo lớn thứ nhì cả nước cùng vấn nạn thả rông chó không rọ mõm, nguy cơ mất an toàn cho người dân rất lớn. Thống kê của Cục Thú y cho thấy, năm 2021 cả nước có 53 người chết vì bệnh dại, năm 2020 là 78. Tổng số người bị chó cắn phải đi điều trị dự phòng năm 2021 là 531.200, trong đó có một phần là người ở Hà Nội.
Tại hội nghị tổng kết Chương trình quốc gia phòng, chống bệnh dại giai đoạn 2017-2021 tháng 9/2021, Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương cho biết, tổng điều tra trên 377 ổ dịch dại giai đoạn 2017-2021, bệnh dại được xem là nguyên nhân gây tử vong cao nhất trong các bệnh truyền nhiễm, ngoại trừ 2014 (dịch sởi), và 2021 (Covid-19). Việt Nam đặt mục tiêu kiểm soát được bệnh dại trên đàn chó, mèo nuôi và phấn đấu không có người tử vong vì bệnh dại vào năm 2030.
Phạm Chiểu