Trung tâm văn hóa Suối Tre, TP Long Khánh, rộng chừng 70 ha được hình thành từ những năm 20 của thế kỷ XX để phục vụ nhu cầu nghỉ dưỡng của người Pháp. Cao 150 m so với mặt nước biển nên khí hậu ôn hòa, mát mẻ, từ lâu nơi này được mệnh danh "Đà Lạt của miền Đông".
Suối Tre từng là điểm du lịch, dã ngoại cuối tuần nổi tiếng của người Đồng Nai trong những thập niên trước. Các dịch vụ như thư viện, hoa viên, nhà hàng... của Trung tâm văn hóa phần lớn đã ngưng hoạt động.
Theo lãnh đạo Tổng công ty cao su Đồng Nai, người dân vẫn có thể đến tham quan, chụp ảnh và cắm trại trong khuôn viên.
Một trong những căn biệt thự được trưng dụng làm Nhà truyền thống công nhân cao su Đồng Nai.
Để phục vụ cho nhu cầu nghỉ dưỡng, người Pháp cho xây dựng hàng chục căn biệt thự ở nơi đây mà đến nay vẫn còn. Sau năm 1954, khi người Pháp rút về nước, khu Suối Tre được giao lại cho nhiều chủ, hiện Tổng công ty cao su Đồng Nai quản lý.
Bên trong Nhà truyền thống công nhân cao su Đồng Nai hiện xuống cấp, trần nhà thấm nước, rêu xanh mọc đầy.
Cổng vào căn biệt thự bỏ hoang bị rỉ sét, trên đường vào cỏ mọc um tùm. Theo Tổng công ty cao su Đồng Nai, có khoảng 10 biệt thự trong khu vực Suối Tre.
Cửa gỗ của căn biệt thư hư hỏng, dây leo bám vào tường.
Một căn biệt thự trước đây từng được dùng làm nhà nghỉ, giờ cũng bỏ không, cỏ dại phủ kín xung quanh, ít người lui tới.
Trong 10 biệt thự còn sót lại khu vực Suối Tre, nhiều căn đã hư hỏng nặng theo thời gian, buộc đơn vị chủ quản phải tháo gỡ mái ngói nhằm đảm bảo an toàn cho người dân.
Cách Trung tâm văn hóa Suối Tre chừng 500 m, biệt thự cổ Nhà chủ Công ty cao su SIPH trên ngọn núi Thị, từng được UBND tỉnh Đồng Nai công nhận Di tích lịch sử - kiến trúc nghệ thuật cấp tỉnh năm 2012. Tuy nhiên do gần như hư hỏng hoàn toàn, không có khả năng phục hồi, di tích bị thu hồi chứng nhận năm 2018.
Biệt thự núi Thị là nơi lui tới của các đoàn làm phim, bạn trẻ thích khám phá. Tuy nhiên, muốn tiếp cận căn biệt thự trên, người dân phải băng qua vườn rẫy nhà dân.
Theo ông Nguyễn Văn Thắng, Phó giám đốc Tổng công ty cao su Đồng Nai, các căn biệt thự đang bỏ hoang, xuống cấp được Tổng công ty xin chủ trương để sửa chữa, phục hồi với nhiều công năng khác nhau trong thời gian tới.
Sân quần vợt và hồ bơi được người Pháp xây dựng từ những năm thập niên 1920 vẫn còn sử dụng cho đến ngày nay.
Ông Đỗ Chánh Quang, Chủ tịch UBND TP Long Khánh, cho biết Suối Tre có nhiều tiềm năng phát triển du lịch sinh thái, văn hóa của thành phố. "Chúng tôi đang đề xuất xin được tiếp nhận trung tâm này từ Tổng công ty cao su Đồng Nai để kêu gọi đầu tư, phát triển phù hợp tiềm năng của vùng đất này", ông Quang nói.
Vị trí Công viên văn hoá Suối Tre. Ảnh: Google Maps
Phước Tuấn