Chiều 22/9 tại TAND Hà Nội, trong hơn một tiếng trình bày hai vị đại diện VKSND Tối cao duy trì công tố tại phiên tòa đã đối đáp với quan điểm bào chữa của các luật sư, bị cáo nêu trong 6 ngày tranh tụng.
Công tố viên cho hay sau khi cân nhắc các ý kiến tranh luận, VKS đề nghị áp dụng thêm tình tiết giảm nhẹ hình phạt với bị cáo Hứa Thị Phấn (đại diện nhóm cổ đông lớn tại Ngân hàng Đại Tín, được xét xử vắng mặt), Lê Thị Thu Thủy (cựu phó tổng giám đốc), Phạm Hoàng Giang (cựu tổng giám đốc công ty BSC).
VKS đề nghị tòa áp dụng mức án treo với bị cáo Hoàng Thị Hồng Tứ (cựu chủ tịch HĐQT Công ty BSC); giảm nhẹ một phần hình phạt cho các bị cáo: Nguyễn Văn Hoàn (cựu phó tổng giám đốc), Tuấn Anh (cựu giám đốc chi nhánh Thăng Long), Nguyễn Thị Kiều Liên (cựu giám đốc chi nhánh Vũng Tàu), Nguyễn Minh Đạo (cựu giám đốc chi nhánh Hà Nội, Trần Thị Thu Hương (cựu giám đốc chi nhánh Hải Dương), Hoàng Bích Vân (cựu giám đốc chi nhánh TP HCM), Nguyễn Quốc Chiến (cựu giám đốc chi nhánh Sài Gòn).
Nhóm nữ bị cáo nguyên là lãnh đạo ở hội sở OceanBank được VKS đề nghị giảm một phần hình phạt gồm: Vũ Thị Thuỳ Dương (cựu giám đốc khối kế toán và giao dịch trong nước), Nguyễn Thị Nga (cựu kế toán trưởng), Nguyễn Hoài Nam (cựu giám đốc khối nguồn vốn), Nguyễn Thị Thu Ba (cựu giám đốc khối ngân hàng bán lẻ), Đỗ Đại Khôi Trang (cựu giám đốc khối khách hàng cá nhân).
VKS đề nghị miễn hình phạt với các bị cáo: Nguyễn Việt Hà (40 tuổi, giám đốc Phòng giao dịch Đào Duy Anh, Hà Nội); Nguyễn Phan Trung Kiên (35 tuổi, cựu giám đốc chi nhánh Phòng giao dịch Đông Đô, Hà Nội); Nguyễn Thị Loan (38 tuổi, cựu giám đốc chi nhánh Phòng giao dịch Trung Yên (Hà Nội), Trần Văn Thiết (cựu giám đốc chi nhánh Hà Nội).
Số tiền các cá nhân, nhân viên khác của OceanBank đã nộp khắc phục hậu quả được VKS đề nghị HĐXX tuyên trả lại.
Bị cáo Hà Văn Thắm tại phiên tòa chiều 22/9. Ảnh: Phạm Dự
VKS: OceanBank lỗ hơn 10.000 tỷ đồng
Công tố viên cho hay trong "trào lưu" chi lãi ngoài hợp đồng thời kỳ đó, không chỉ có duy nhất OceanBank bị xử lý hình sự như các luật sư trình bày. Nhiều ngân hàng khác đã bị xử lý song chỉ ở mức hành chính vì "còn phụ thuộc vào quy mô, hậu quả, tính thanh khoản và có việc tiếp tay cho tham nhũng không".
"Việc xử lý Hà Văn Thắm cùng đồng phạm trong sai phạm ở OceanBank không phải cá biệt", đại diện VKS nói.
Về việc thanh tra ngân hàng không phát hiện ra sai phạm của OceanBank, VKS cho rằng đã đề nghị HĐXX kiến nghị Thống đốc xử lý kỷ luật cá nhân, tổ chức.
Trước việc luật sư cho rằng việc chi lãi suất ngoài mang lại lợi ích cho OceanBank và nhà băng này luôn kinh doanh có lãi trong 5 năm 2010-2014, viện dẫn kết luận thanh tra của Ngân hàng Nhà nước, công tố viên nói năm 2010 tỷ lệ nợ xấu chiếm 12%, tăng cao vào những năm sau.
"Nhóm nợ xấu chủ yếu liên quan trực tiếp tới bị cáo Hà Văn Thắm. OceanBank lỗ hơn 10.000 tỷ đồng. Việc quản trị điều hành không minh bạch, đi trái tôn chỉ quản lý của nhà nước. Nguồn vốn huy động chủ yếu phục vụ lợi ích cá nhân Hà Văn Thắm, không mang lại hiệu quả cho OceanBank", VKS đối đáp với luật sư.
Cơ quan công tố dẫn chứng, OceanBank (mới) đã tổng kết năm 2014 lỗ 15.000 tỷ, năm 2015, 2016 tiếp tục lỗ. Ngân hàng Nhà nước phải cho OceanBank (mới) vay khoản đặc biệt mà giờ chưa trả được. "Đó chính là những hậu quả do sai phạm từ các lãnh đạo cũ".
Bác tất cả quan điểm bào chữa
Ở tội Cố ý làm trái, VKS nhận thấy nhiều ý kiến bào chữa rằng có việc làm trái trong việc chi lãi suất ngoài hợp đồng để huy động vốn, song việc này không gây thiệt hại mà mang lại "hiệu quả". Vì thế số tiền 1.500 tỷ đồng OceanBank đã chi không phải là thiệt hại.
VKS cho biết lời khai của các bị cáo, nguyên đơn dân sự đã cho thấy việc chi 1.500 tỷ đồng là trái quy định về lãi suất huy động vốn, trái nguyên tắc quản lý kinh tế và đến nay không có khả năng thu hồi. Đặc biệt việc chi tiền từ ba tài khoản (801, 3612, Vũ Thị Thùy Dương) cho lãnh đạo hội sở, chi nhánh, hội sở lại càng trái quy định vì không có hóa đơn, chứng từ hợp lệ.
Theo VKS, tại cơ quan điều tra, bị cáo Lê Thị Thu Thủy và Vũ Thị Thùy Dương đều thừa nhận số tiền tạm ứng nghiệp vụ đều lấy từ ngân hàng. Các chứng từ chỉ ghi chung chung là tạm ứng nghiệp vụ. Tất cả chứng từ đều được cả Tổng giám đốc, Chủ tịch phê duyệt.
Khi đối đáp, công tố viên đều đọc các quy định pháp luật, dẫn từng điều luật hoặc dẫn lại các lời khai của các bị cáo ở giai đoạn điều tra. Có nhiều đoạn, đại diện VKS gần như đọc lại nội dung trong bản luận tội đọc mấy ngày trước.
"Hậu quả việc làm trái không chỉ làm thiệt hại về vật chất mà còn là tiền đề cho tội phạm tham nhũng phát triển, đánh mất niềm tin của quần chúng nhân dân. Tiền huy động rơi vào tay một số người có chức vụ, quyền hạn, gây lỗ lớn cho Oceanbank, phát sinh nợ xấu lớn khiến Ngân hàng Nhà nước phải mua bắt buộc với giá 0 đồng", công tố viên đánh giá về hành vi cố ý làm trái khi chi 1.500 tỷ đồng tại OceanBank.
Trong lúc công tố viên đối đáp bảo vệ quan điểm cáo buộc cựu tổng giám đốc OceanBank Nguyễn Xuân Sơn có hành vi tham ô 49 tỷ đồng, thẩm phán đã ngắt lời, nhắc "những vấn đề đã nêu ở phần luận tội thì không nêu lại nữa".
Cựu tổng giám đốc Nguyễn Xuân Sơn đi vào phòng xử án. Ảnh: Phạm Dự
Luật sư: Chưa có cơ sở chứng minh việc chi 1.500 tỷ đồng gây thiệt hại
Đối đáp với VKS, luật sư Đào Hữu Đăng (bào chữa cho cựu chủ tịch OceanBank Hà Văn Thắm) nói rằng thân chủ đã nhận tội Cố ý làm trái và Vi phạm quy định cho vay nên không cần tốn thời gian tranh luận việc này.
Tuy nhiên, luật sư vẫn chưa có lời giải đáp "vì sao những chuyên gia tài chính là giám sát, kiểm toán, thanh tra của Ngân hàng nhà nước không cảnh báo" khi OceanBank sai phạm chi lãi ngoài hợp đồng để níu chân khách hàng kéo dài suốt nhiều năm khiến hàng chục lãnh đạo ngân hàng giờ đây vướng lao lý. “Phải chăng biết mà vẫn bỏ qua?”, luật sư nói.
Theo luật sư, với tội Cố ý làm trái, hành vi phạm tội xảy ra khi gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng do hành vi cố ý nhưng tại tòa đại diện OceanBank (nguyên đơn dân sự) cũng thừa nhận chỉ là "thất thoát".
"Cơ quan điều tra chưa chứng minh được hành vi cố ý làm trái có gây hậu quả không? Có hành vi làm trái song không có nghĩa là có hậu quả, không thể đồng nghĩa việc không có hóa đơn chứng từ hợp lệ là thiệt hại", luật sư tranh tụng với công tố viên.
Luật sư cho rằng giám định tư pháp của Ngân hàng Nhà nước cũng được yêu cầu chứng minh hành vi cố ý làm trái và thiệt hại song cũng chỉ làm rõ được cố ý làm trái mà không chứng minh được vế sau. "Nếu chi lãi ngoài là hợp lý với hoàn cảnh lúc đó thì có bị coi là thiệt hại không?", ông Đăng nêu quan điểm.
Luật sư mong được VKS đối đáp
Luật sư Nguyễn Huy Thiệp (bào chữa cho bị cáo Hà Văn Thắm) hôm qua HĐXX cho nghỉ một ngày để chuẩn bị tranh luận, vì thế hôm nay "rất hý hửng" chờ VKS đối đáp, tuy nhiên đã "rất hụt hẫng". "Có tới 9 điểm tôi chờ đợi sự tranh luận song nội dung đối đáp đã nhắc lại phần đã nêu trong bản luận tội và cáo trạng", ông nói.
Theo ông Thiệp, VKS chỉ nhắc lại cáo trạng về việc có hành vi cố ý làm trái quy định nhưng tại tòa ông Thắm đã thừa nhận thì "cần gì phải nhắc lại để chiếm phần lớn thời lượng đối đáp của VKS?’.
Luật sư Thiệp nói ông cần được VKS tranh luận 9 điểm sau: Căn cứ nào xác định 1.500 tỷ là thiệt hại trong việc chi lãi suất vượt trần? Một khoản tiền 246 tỷ đồng song có tới hai nguyên đơn dân sự, vậy thu của ai trả cho ai? Căn cứ để chứng minh bị cáo có hành vi chiếm đoạt khoản này? Căn cứ xác định 49 tỷ đồng bị cáo buộc tham ô là của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam? 197 tỷ đồng bị quyết chiếm đoạt là tiền của cổ đông, tại sao không trả cho cổ đông mà lại xác định OceanBank là nguyên đơn dân sự? Căn cứ nào chứng minh ông Thắm giúp ông Nguyễn Xuân Sơn chiếm đoạt tiền của chính ông Thắm (trong 246 tỷ thì có tới 155 tỷ là của Hà Văn Thắm, tính theo tỷ lệ góp vốn)?...
Luật sư cho rằng ông Thắm không được VKS đề nghị cho hưởng tình tiết giảm nhẹ khi thành khẩn khai báo là không đúng. Theo luật sư, việc ‘thành khẩn’ ở đây phải được hiểu là ‘khai trung thực hành vi phạm tội’. Với kiến thức chuyên sâu về tài chính, ông Thắm đã diễn giải chi tiết để những người quan tâm đến phiên tòa hiểu đúng. Nhưng việc diễn giải này lại bị VKS đánh giá là ‘cãi’, ‘quanh co’, ‘chối tội’. Như vậy, theo luật sư VKS đã có sự nhận thức pháp lý chưa chính xác. Luật sư đề nghị HĐXX cho thân chủ hưởng tình tiết giảm nhẹ này.
Luật sư Thiệp cũng gửi đến HĐXX những tài liệu về bằng khen của Hà Văn Thắm.
Ngày mai, phiên tòa tiếp tục làm việc.