Trước khi Nhật Bản có được đà tăng trưởng kinh tế vững chắc, giới phân tích đã lo ngại nền kinh tế lớn thứ ba thế giới có thể rơi vào suy thoái trong năm sau. Các số liệu kinh tế vừa công bố, gồm sản xuất công nghiệp và chi tiêu hộ gia đình trong tháng 6 yếu hơn dự kiến, càng khiến mối lo này thêm trầm trọng.
Sản lượng công nghiệp tháng 6 giảm 3,3% so với tháng trước, sâu hơn dự kiến là 1,8%. Chi tiêu hộ gia đình trong tháng cũng giảm 2%, trái với dự báo là tăng 0,7%. Điểm sáng duy nhất là tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống còn 3,9%, thấp nhất kể từ tháng 10/2008.
Ông Takuji Okubo, kinh tế trưởng tại hãng tư vấn Japan Macro cho biết: "Nền kinh tế đang cải thiện. Tuy nhiên, vấn đề là liệu Nhật Bản có thể tiếp tục duy trì đà tăng ấy cho đến tháng 4/2014, khi họ nâng thuế tiêu dùng, hay không. Khi ấy, kinh tế có thể lại xẹp xuống, đẩy cả nước vào một cuộc suy thoái trong nửa sau năm 2014. Tôi e là viễn cảnh đó đang ngày một rõ ràng".
Thuế tiêu dùng (thuế VAT) lên các sản phẩm và dịch vụ sẽ tăng lên 8% tháng 4 tới, từ 5% hiện tại, và sẽ lên 10% vào năm 2015. Đây được coi là chìa khóa giảm nợ công cho Nhật Bản. Tuy nhiên, giới phân tích cũng lo ngại tăng thuế quá sớm có thể kéo tụt quá trình hồi phục kinh tế.
Theo một báo cáo của tờ Nikkei, Chính phủ Nhật Bản dự kiến tăng trưởng GDP thực năm tài chính 2014 sẽ còn 1%, từ 2,8% năm nay, do các thắt chặt tài khóa và hiệu quả từ các gói kích thích dần phai nhạt. Okubo nhận định dù Chính phủ có thể sẽ tung gói kích thích khác dưới dạng chi tiêu cho công trình công cộng, từng đó vẫn là chưa đủ.
"Nếu Nhật Bản muốn tiếp tục tăng trưởng trong năm 2014, các nhu cầu khác sẽ phải bù đắp cho thắt chặt tài khóa. Thế nhưng, tôi không thấy có nguồn cầu nào bù đắp nổi. Đầu tư tư nhân bắt đầu được củng cố, nhưng không đủ mạnh để hỗ trợ cả nền kinh tế. Nhu cầu xuất khẩu có vẻ có hy vọng, nhưng tình hình tại châu Âu và Trung Quốc vẫn còn mờ mịt. Tôi cho rằng dựa vào xuất khẩu là ý tưởng không thực tế".
Thống đốc Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BOJ) - Haruhiko Kuroda ủng hộ tăng thuế. Ông cho biết việc này sẽ không ảnh hưởng đến cả nền kinh tế và là cần thiết để củng cố tài chính công. Tuy nhiên, Okubo cho rằng: "Bình luận của ông ấy cứ như là điều ước vậy. Theo tôi, BOJ có thể và nên làm nhiều hơn nữa để đẩy mạnh nhu cầu thông qua hạ lãi suất và giảm giá đồng yen".
Nỗi bất an về tăng thuế tiêu dùng đã đè nặng lên tâm lý nhà đầu tư. Chỉ số Nikkei 225 trên sàn chứng khoán Tokyo đã giảm liên tục thời gian gần đây. Tuần trước, chỉ số này đã mất tổng cộng 6,5%.
Thùy Linh (theo CNBC)