Bộ Công Thương vừa báo cáo Thủ tướng việc thu hồi chủ trương đầu tư trung tâm điện lực Kiên Lương và cảng nước sâu Nam Du. Cả hai dự án này đều do Tập đoàn Tân Tạo của bà Đặng Thị Hoàng Yến đầu tư.
Trong báo cáo tháng 9/2017, UBND tỉnh Kiên Giang cho biết, giai đoạn 2009 – 2013, chủ đầu tư dự án Nhà máy nhiệt điện Kiên Lương 1 và 2 là Công ty cổ phần Năng lượng Tân Tạo (TEC) đã chi tổng số 77,2 tỷ đồng để giải phóng mặt bằng một phần và san lấp địa điểm xây dựng, khoảng 60 ha diện tích ven biển cho khu vực chính xây nhà máy nhiệt điện.
Trong khi đó, báo cáo của TEC gửi Thủ tướng hồi tháng 5/2017 lại cho biết đã đầu tư trên 270 triệu USD, khoảng hơn 6.300 tỷ đồng. Như vậy, số liệu giữa báo cáo của tỉnh Kiên Giang và TEC đang "vênh" nhau tới 81 lần.
Theo TEC, 6.300 tỷ đồng dùng để hoàn thành 146 thủ tục pháp lý từ Trung ương đến địa phương; khảo sát, xây dựng báo cáo khả thi dự án; hoàn thành 98% giải phóng, san lấp mặt bằng; xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng kỹ thuật hoàn chỉnh, sẵn sàng thi công nhà máy, thu xếp vốn, nguồn than cho dự án và tổ chức đấu thầu, lựa chọn nhà thầu EPC quốc tế...
Dự án Nhà máy Nhiệt điện Kiên Lương 1 vẫn là bãi đất trống.
Chính vì sự khác biệt về số liệu này, Bộ Công Thương đánh giá, đây là nội dung phức tạp, cần có sự phối hợp nhiều bên để đánh giá cụ thể.
Báo cáo cũng đề cập việc, tỉnh Kiên Giang hiện không thể liên lạc được với chủ đầu tư dự án – Công ty cổ phần năng lượng Tân Tạo (TEC) để trao đổi, bàn hướng xử lý vướng mắc các dự án trên.
Dự án Nhà máy Nhiệt điện Kiên Lương bắt đầu đình trệ từ cuối năm 2011 và có chuyển biến mới khi Thủ tướng cho phép chuyển đổi hình thức đầu tư sang BOT vào tháng 2/2014. Tháng 12/2015, Bộ Công Thương và TEC ký kết biên bản ghi nhớ về việc phát triển dự án Kiên Lương 1 theo hình thức BOT với thời hạn hiệu lực 48 tháng. Tuy nhiên, sau lễ ký kết này, TEC đã không thực hiện công tác chuẩn bị đầu tư nào.
Tỉnh Kiên Giang khẳng định, dù được chuyển đổi hình thức đầu tư sang BOT, từ cuối 2011, chủ đầu tư không nộp tiền sử dụng đất và cũng không xin gia hạn nộp theo quy định. Còn dự án Kiên Lương 2 chưa làm công tác chuẩn bị đầu tư do không có trong Quy hoạch điện 7 điều chỉnh.
Với dự án Cảng nước sâu Nam Du, ngoài việc khảo sát thực địa, đo đạc ngoại nghiệp và lên phương án bồi thường giải phóng mặt bằng lấy ý kiến hoàn chỉnh, đến nay TEC chưa triển khai thêm gì.
Do đó, năm 2016 tỉnh này kiến nghị Thủ tướng không đưa Nhà máy nhiệt điện than Kiên Lương vào quy hoạch phát triển điện lực 2011-2020 có xét đến năm 2030 và Quy hoạch phát triển ngành than Việt Nam đến năm 2020 xét triển vọng đến năm 2030. Tỉnh cũng đề nghị thu hồi chủ trương đầu tư Cảng nước sâu Nam Du.
Sau rà soát, Tổ công tác Bộ Công Thương đề xuất hai phương án giải quyết. Một là bổ sung Kiên Lương 1 vào quy hoạch phát triển điện quốc gia 2021 – 2030 có xét đến 2040 (quy hoạch điện 8) để phát triển theo hình thức BOT, nếu sau khi rà soát các phương án sử dụng nhiên liệu và đánh giá vẫn cần trong cân bằng nhu cầu điện năng quốc gia giai đoạn này.
Điểm thuận lợi của phương án này, theo Tổ công tác, sẽ giảm tranh chấp pháp lý với chủ đầu tư; giảm bồi thường những chi phí chủ đầu tư đã bỏ ra trong quá trình chuẩn bị dự án theo hình thức nhà máy điện độc lập giai đoạn 2009 – 2013.
Tuy nhiên, khó khăn là phụ thuộc vào kết quả cân bằng điện quốc gia trong Quy hoạch điện 8, nhu cầu của tỉnh Kiên Giang trong tiếp tục triển khai dự án và năng lực chủ đầu tư. Ngoài ra, việc triển khai dự án theo hình thức BOT cũng sẽ gặp khó khăn do yêu cầu bảo lãnh Chính phủ, quy định cấp bảo lãnh theo Luật Quản lý nợ công rất chặt chẽ, khó đáp ứng.
Chưa kể, người dân khu vực dự án và tỉnh Kiên Giang lo ngại về năng lực triển khai của chủ đầu tư do đã để dự án này kéo dài, làm mất cơ hội đầu tư của dự án khác, gây lãng phí tài nguyên đất.
Hai là thu hồi dự án trên cơ sở khẳng định lỗi của chủ đầu tư, ra quyết định thu hồi chủ trương đầu tư và không đàm phán bồi thường. Tổ công tác phân tích, mặt thuận phương án này là không phải bồi thường cho chủ đầu tư nếu có đầy đủ cơ sở pháp lý chặt chẽ để khẳng định lỗi hoàn toàn do họ gây ra. Tuy nhiên, thực tế là khó có đủ cơ sở pháp lý chặt chẽ để thu hồi chủ trương đầu tư mà không xảy ra tranh chấp, nhất là sau khi dự án đã chuyển đổi hình thức đầu tư sang BOT. “Do vậy, cần có phương án giải quyết hài hoà lợi ích giữa Chính phủ, địa phương và chủ đầu tư để tránh xảy ra tranh chấp”, văn bản Bộ Công Thương nêu.
Dự án Nhiệt điện Kiên Lương 1 có công suất 1.200 MW, gồm 2 tổ máy, mỗi tổ công suất 600 MW. Dự án thuộc Trung tâm Điện lực Kiên Lương đã được Bộ Công Thương và UBND tỉnh Kiên Giang phê duyệt với diện tích khoảng 280 ha; trong đó, Dự án nhiệt điện Kiên Lương 1 dự kiến chiếm khoảng 160 ha, tổng vốn đầu tư khoảng 2 tỷ USD.
Dự án Cảng biển nước sâu Nam Du có vốn đầu tư dự kiến khoảng 800 triệu USD, được chia thành 2 giai đoạn. Giai đoạn 1 với công suất 12 triệu tấn than và 5 triệu tấn hàng tổng hợp mỗi năm, tiếp nhận tàu có trọng tải lên đến 80.000 DWT. Giai đoạn 2 là 50 triệu tấn than và 12 triệu tấn hàng tổng hợp mỗi năm, tiếp nhận tàu có trọng tải lên đến 150.000-200.000 DWT.