Kim tự tháp Khafre nằm gần nhánh sông bị vùi lấp trên cao nguyên Giza ở Cairo, Ai Cập. Ảnh: Guardian
Nhánh sông dài 64 km chảy qua quần thể kim tự tháp Giza cùng nhiều công trình khác, nằm ẩn bên dưới sa mạc và đất trang trại suốt thiên niên kỷ, theo nghiên cứu công bố hôm 16/5 trên tạp chí Communications Earth & Environment, Guardian đưa tin. Sự tồn tại của nhánh sông sẽ giúp lý giải tại sao 31 kim tự tháp được xây theo chuỗi dọc dải sa mạc cằn cỗi ở thung lũng sông Nile cách đây 3.700 - 4.700 năm. Dải đất này nằm gần kinh đô Memphis của Ai Cập cổ đại và là nơi đặt Đại kim tự tháp Giza (công trình duy nhất trong 7 kỳ quan thế giới cổ đại còn tồn tại) cũng như kim tự tháp Khafre, Cheops và Mykerinos.
Các nhà khảo cổ học từ lâu cho rằng người Ai Cập chắc chắn sử dụng đường thủy gần đó để vận chuyển vật liệu dùng để xây kim tự tháp. "Nhưng không ai biết chắc địa điểm, hình dáng, kích thước hay khoảng cách của tuyến đường thủy này với địa điểm xây kim tự tháp", trưởng nhóm nghiên cứu là Eman Ghoneim ở Đại học North Carolina Wilmington, Mỹ, cho biết.
Nhóm nghiên cứu quốc tế sử dụng ảnh vệ tinh radar để lập bản đồ nhánh sông mà họ gọi là Ahramat, có nghĩa là "kim tự tháp" trong tiếng Arab. Radar cung cấp cho họ "khả năng xuyên qua mặt cát và tạo ra ảnh chụp những đặc điểm ẩn giấu bao gồm nhánh sông bị vùi lấp và công trình cổ đại", theo Ghoneim. Khảo sát thực địa và lõi của trầm tích tại khu vực xác nhận sự tồn tại của nhánh sông. Nhánh sông Nile từng rất lớn này bị cát vùi lấp dần, có thể bắt đầu từ trận hạn hán lớn khoảng 4.200 năm trước.
Kim tự tháp Giza nằm trên một cao nguyên cách bờ sông một kilomet. Nhiều kim tự tháp có lối đi nhô cao dọc theo dòng sông, kết thúc ở Valley Temples, nơi đóng vai trò như bến cảng. Điều này chỉ ra nhánh sông đóng vai trò chủ chốt trong vận chuyển vật liệu xây dựng kích thước lớn và nhân công cần thiết để xây kim tự tháp.
Người Ai Cập xây dựng nhiều công trình khổng lồ và bền vững như vậy bằng cách nào là một trong những bí ẩn lớn. Những vật liệu nặng nề này, phần lớn đến từ phía nam, dễ trôi nổi trên sông hơn nhiều so với vận chuyển trên đất liền, theo đồng tác giả nghiên cứu Suzanne Onstine ở Đại học Memphis. Nhánh sông cũng có thể hé lộ tại sao các kim tự tháp được xây ở những địa điểm khác nhau.
"Dòng nước và lưu lượng của nó thay đổi theo thời gian, vì vậy các vị vua ở vương triều thứ 4 phải đưa ra quyết định khác với vua ở vương triều thứ 12. Phát hiện này nhắc nhở tôi và mối liên kết chặt chẽ giữa địa lý, khí hậu, môi trường và hành vi của con người", Onstine nói.
An Khang (Theo Guardian)