 |
|
Nhạc sĩ Quang Đạt đang hòa âm trên máy tính. |
Hòa âm là việc sắp đặt, sắp xếp bố cục của dàn nhạc cho phù hợp với giai điệu, lời ca của một ca khúc. Người viết hòa âm sắp xếp, sử dụng các loại nhạc cụ sao cho thật phù hợp với giọng hát, từ đó tôn vinh nét đẹp của tác phẩm âm nhạc. Để làm được điều này, nhạc sĩ Bảo Phúc, với kinh nghiệm hòa âm cả nghìn ca khúc đã sử dụng bút pháp vẽ thủy mặc (có nghĩa là chấm phá chỗ dày, chỗ mỏng nhằm làm nổi bật độ tương phản phù hợp giữa ca khúc với đoạn nhạc nền, nhạc đệm). Phác thảo ý tưởng trên giấy là thói quen của nhạc sĩ Bảo Phúc khi hòa âm cho một ca khúc. Giải thích điều này, anh nói: “Điều tối kỵ là các ca khúc giống nhau, dù đó chỉ là đoạn nhạc dạo, nên việc phác thảo trên giấy trước khi đặt bút vào ca khúc là cần thiết để tránh sự trùng lặp”.
Ngoài việc nắm được tính năng của từng loại nhạc cụ để viết tổng phổ cho cả dàn nhạc, người viết hòa âm còn phải tìm hiểu xem bài hát được kết cấu theo kiểu nào, từ đó xác định loại nhạc cụ và phong cách cho bài hát. Làm được điều này thì những điểm mạnh của giai điệu, ca từ sẽ được phần hòa âm tôn vinh lên nhiều lần. Chẳng hạn, với các ca khúc dân ca, nếu không thêm âm thanh róc rách của nước chảy hay tiếng vi vu của gió thì bài hát sẽ thiếu sinh khí và khô cứng. Nhưng một ca khúc não tình lại đưa vào những tiếng trống hay kèn saxo rộn ràng thì trở nên phản cảm.
Theo nhạc sĩ Vũ Thành, hòa âm là công việc rất quan trọng vì nó làm nên màu sắc của ca khúc, giúp cho giai điệu thêm rõ nét và phong phú. Nếu một người không đủ trình độ thì không tạo được sự ăn khớp giữa hình tượng và giai điệu bài hát.
Tuy nhiên, do nhu cầu của dòng nhạc thị trường khá lớn, trong khi rất nhiều nhạc sĩ sáng tác ca khúc hoặc không đủ sức hoặc không có thời gian viết hòa âm nên đã giao phó công việc này cho các nhạc sĩ hòa âm. Cũng từ đó hình thành nên một đội ngũ làm việc này, phần đông xuất thân từ những nhạc công giỏi.
Do tích lũy được nhiều kinh nghiệm trong quá trình chơi nhạc, nhiều nhạc công cho rằng chỉ cần nắm bắt được tinh thần của ca khúc thì việc viết phần nhạc đệm phù hợp với giai điệu bài hát là không quá khó. Thực tế, viết hòa âm là việc viết tổng phổ phối khí cho cả một dàn nhạc nên chỉ những nhạc công nào nắm được tính năng của cả dàn nhạc mới có thể hòa âm, phối khí cho ca khúc một cách hoàn hảo. Hiện nay, số lượng nhạc công đáp ứng được những điều kiện này còn ít, chưa đầy 10 người. Lê Quang, Quang Đạt, Hoài Sa, Minh Khang... là những nhạc sĩ hòa âm được giới chuyên môn đánh giá cao.
Tuy nhiên không phải lúc nào nhạc sĩ hòa âm cũng có quyền được quyết định “màu sắc” cho ca khúc. Nhiều nhạc sĩ sáng tác quá chú trọng vào giai điệu mà quên tính đến phần hòa âm cho ca khúc nên nhạc sĩ hòa âm bị rơi vào thế gượng ép. Ngoài ra, nhạc sĩ còn gặp những khó khăn khác như ca sĩ đề nghị người hòa âm đưa sáng tạo riêng của họ vào trong ca khúc hoặc họ phải hòa âm theo đơn đặt hàng của ca sĩ. Nhạc sĩ Quang Đạt cho biết: “Nhiều khi cũng khó chịu vì sự gượng gạo giữa giai điệu, ca từ với phần hòa âm nhưng biết làm sao được, khách hàng đặt thế nào thì mình làm vậy thôi”.
Theo giáo sư - nhạc sĩ Ca Lê Thuần, viết hòa âm là công việc của nhạc sĩ sáng tác. Ở nước ngoài, nhạc sĩ thường tự viết hòa âm cho ca khúc vì như vậy hình tượng tác phẩm mới hoàn chỉnh, chuyển tải trọn vẹn tâm tư tình cảm của người viết. Theo ông, chỉ có ở VN mới có nghề này.
Dù chỉ là đoạn nhạc dạo, một khúc nhạc nền thêm vào trong ca khúc nhưng đây lại là công việc vô cùng quan trọng. Để hoàn thành phần hòa âm cho một ca khúc, nhạc sĩ hòa âm mất khá nhiều thời gian cho công việc này. Cực nhọc là thế nhưng thù lao không cao. Chỉ những người có tiếng trong giới hòa âm như Đức Trí, Bảo Phúc, Quốc Dũng, Quang Phúc, Quốc Bảo... mới được thù lao ở mức cao nhất là 800.000 đồng/ca khúc.
(Theo Người Lao Động)