Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, cho biết nhận tin buồn từ gia đình nhà văn Đỗ Kim Cuông. Trong khoảng 40 năm sáng tác, nhà văn giới thiệu nhiều tiểu thuyết đề tài chiến tranh, người lính trong thời chiến và thời bình.
Ông Nguyễn Quang Thiều nhận định: "Các tác phẩm của Nguyễn Kim Cuông như chống lại sự lãng quên, vô cảm, những giả dối và ác độc của con người, những thứ ngày càng như được quyền công khai hóa trong đời sống".
Loạt tác phẩm nổi bật của ông gồm: Người đàn bà đi trong mưa (1987), Nửa vành trăng khuyết, Một nửa đại đội (1988), Hai người còn lại (1989), Thung lũng tử thần (1990), Miền hoang dã (1991), Vùng trời ảo mộng (1993), Chuyện tình ở biển, Mảnh sân sau u ám (1993), Tự thú của người gác rừng (1996), Giáp ranh (1996), Cát trắng (1997), Đêm ngâu (1999), Người dị hình (2000), Thủ lĩnh vùng sông Tô (2001).
Nhà văn Đỗ Kim Cuông. Ảnh: Hội Nhà văn Việt Nam
Nhà văn Đỗ Kim Cuông tập trung phản ánh hiện thực cuộc sống. Trung thực và dũng cảm là tôn chỉ ông theo đuổi trong sự nghiệp cầm bút. Trong một bài phỏng vấn năm 2014, ông từng nói về tư cách người viết văn: "Nhà văn sống với cuộc đời này, họ nói chưa bao giờ đạo đức xã hội chúng ta lại bi quan như thế. Họ nhìn thấy tận mắt hàng ngày bao cái xấu đang diễn ra. Nhìn hiện thực như thế, có ai dám phản ánh một cách sâu sắc và chân thật không? Hay lại sợ hãi, né tránh nó. Lắm ông bây giờ viết mà vẫn còn sợ. Đấy là một cái, cái thứ hai trung thực với những điều chúng ta đang viết, trung thực với chính chúng ta trong cuộc sống. Tất cả những cái đó tưởng là nhỏ nhưng đang chi phối đạo đức, lối sống xã hội".
Nhà văn Trương Nguyên Việt, một trong những người bạn cùng thời với nhà văn Đỗ Kim Cuông, cũng trải qua thời kháng chiến chống Mỹ, từng viết: "Ngoài đời mến Cuông một, trong văn chương lại yêu Cuông mười, vì anh viết đúng chất lính của tôi, và lại viết về quê hương của tôi. Anh viết hay đến mức, làm tôi càng yêu quê mình nhiều hơn trong lửa đạn, và thấy như mắc nợ với Đỗ Kim Cuông, với máu xương của anh đã đổ những năm tháng chiến tranh trên quê hương mình, và với những trang sách anh viết về đời lính Trị Thiên hôm nay" (Trích Đỗ Kim Cuông bạn tôi).
Ông sinh năm 1951 ở Thái Bình, nhập ngũ từ năm 17 tuổi, có chín năm chiến đấu ở chiến trường Quảng Trị, Huế. Ký ức về những đồng đội, những trận đánh ác liệt ám ảnh ông và đi vào nhiều trang viết. Nhà văn từng giành giải A cuộc thi sáng tác văn học do Quân chủng Hải quân, Bộ Quốc phòng tổ chức năm 1995, giải A cuộc thi truyện vừa do Hội Nhà văn Việt Nam và tạp chí Tác phẩm mới tổ chức năm 1998, giải Cây bút vàng của Hội Nhà văn Việt Nam và Tạp chí Văn nghệ Công an năm 1998.
Ngoài sáng tác, ông nhiều năm làm công tác quản lý văn hóa, nghệ thuật. Nhà văn nhiều lần nhấn mạnh nhiệm vụ của văn nghệ sĩ là "phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân".
Tiểu thuyết "Sau rừng là biển" của nhà văn Đỗ Kim Cuông, Nhà xuất bản Hội Nhà văn ấn hành năm 2022. Ảnh: NXB Hội Nhà văn
Ông là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, hội viên Hội Nhà báo Việt Nam. Ông từng giữ nhiều chức vụ như Nguyên bí thư Đảng đoàn, Phó chủ tịch Hội văn học nghệ thuật Khánh Hòa, Tổng biên tập tạp chí Nha Trang, nguyên trưởng ban đại diện báo Văn nghệ tại Nam Trung Bộ, ủy viên thường trực Hội đồng Lý luận - Phê bình Văn học Nghệ thuật Trung ương.
Hà Thu