Giải thưởng sẽ được Viện Hàn lâm Thụy Điển công bố vào 13h ngày 9/10 (giờ địa phương). Người chiến thắng nhận phần thưởng 11 triệu krona Thụy Điển (khoảng 30,9 tỷ đồng).
Trong danh sách những tên tuổi tiềm năng do Lithub tổng hợp, Gerald Murnane, 86 tuổi, xếp đầu bảng. Ông sống ẩn dật, chưa từng rời khỏi Australia, thường viết về những chủ đề như bệnh tâm thần, tấn công tình dục, thất bại hôn nhân, nỗi cô đơn tột độ và chứng nghiện rượu. Guardian nhận xét văn chương của ông "vừa u ám, vừa hài hước, vui tươi".
Nhà văn Gerald Murnane. Ảnh: New Yorker
László Krasznahorkai, 71 tuổi, nhà văn người Hungary, xếp thứ hai. Trang The Yale Review cho rằng ông có phong cách độc đáo với những câu văn cực dài, nhiều tầng ý nghĩa, hầu như không ngắt nghỉ, "như một dòng dung nham". Tác phẩm của ông đi sâu lý giải những câu hỏi triết học, về nỗi bất an, cảm giác tuyệt vọng và hành trình cứu rỗi của con người.
Nữ tiểu thuyết gia người Mexico - Cristina Rivera Garza, 61 tuổi - xếp thứ ba. Bà hướng đến các chủ đề về giới tính, bạo lực với phụ nữ. Trong cuốn sách Liliana’s Invincible Summer, Rivera Garza nói về chị gái Liliana, người bị bạn trai sát hại năm 1990 ở Mexico.
Haruki Murakami, 76 tuổi - cái tên luôn được nhắc đến mỗi mùa Nobel - xếp ở vị trí thứ tư. Tuy nhiên, theo Lithub, Murakami ít cơ hội đoạt Nobel vì tác phẩm của ông khó đáp ứng các tiêu chí của giải thưởng. Trang Metropolis Japan từng có bài viết Murakami - Master or Marketing?, nói về việc tác phẩm của ông giống như một "mặt hàng" bị thị trường hóa, với cách quảng bá chuyên nghiệp: "Điều này làm phật lòng các nhà phê bình, những người trước hết xem ông là một doanh nhân, sau đó mới đến tác giả".
Tàn Tuyết, 72 tuổi - tên tuổi nhiều năm nằm trong top dự đoán chiến thắng - rớt xuống vị trí thứ bảy. Theo trang Chosun của Hàn Quốc, do người giành giải năm ngoái là Han Kang đến từ nước họ nên khả năng các nhà văn nữ châu Á đoạt giải là rất thấp. Họ thống kê kể từ khi tác giả Ba Lan Olga Tokarczuk chiến thắng năm 2018, giải thưởng đã luân phiên trao cho các nhà văn nam và nữ. Xu hướng này duy trì với Peter Handke của Áo năm 2019, Louise Glück của Mỹ năm 2020, Abdulrazak Gurnah của Tanzania năm 2021, Annie Ernaux của Pháp năm 2022, Jon Fosse của Thụy Điển năm 2023 và Han Kang năm ngoái.
Nhà văn Tàn Tuyết - người được mệnh danh là "Kafka của Trung Quốc". Ảnh: New Yorker
Tuy nhiên, không có gì đảm bảo rằng quy luật cân bằng giới tính trong việc chọn người đoạt giải Nobel Văn học sẽ được duy trì. Kể từ khi Giải Nobel Văn học được trao lần đầu tiên vào năm 1901, có 121 người đoạt giải, trong đó chỉ có 18 người là nữ. Dù vậy, khả năng một tác giả nữ của Đông Bắc Á khác giành chiến thắng liên tiếp là rất thấp. Các biên tập viên uy tín của Hàn Quốc chọn ra một số cây bút nữ nổi bật như Jamaica Kincaid, 76 tuổi, nhà văn người Mỹ đến từ vùng Caribe, Lyudmila Ulitskaya, 82 tuổi, người Nga.
Margaret Atwood, sau nhiều năm trượt giải, không còn nằm trong danh sách dự đoán yêu thích của nhiều chuyên gia. Nhưng Lithub cho rằng không thể đoán trước điều gì bởi năm ngoái, Han Kang đã thắng dù không phải tên tuổi nổi bật được dự đoán.
Ngoài danh sách của Lithub, nhiều chuyên gia ở lĩnh vực văn học nghệ thuật tham gia dự đoán. Theo đó, Yoo Sang Hoon, biên tập viên nhóm văn học nước ngoài của Nhà xuất bản Minumsa (Hàn Quốc) cho rằng tác giả Romania Cărtărescu sẽ làm nên chuyện. Cărtărescu là nhà văn, nhà thơ và nhà nghiên cứu, một trong những cây bút đương đại xuất sắc của châu Âu.
Ông Yoo nhận định: "Cărtărescu gần đây đã thu hút được sự chú ý đáng kể, giành được hoặc vào danh sách rút gọn nhiều giải thưởng văn học lớn, bao gồm Giải Quốc tế Dublin". Lựa chọn thứ hai của ông là César Aira, nhà văn, nhà thơ người Argentina. "Kể từ khi Mario Vargas Llosa của Peru giành chiến thắng năm 2010, đã đến lúc một tác giả Nam Mỹ khác xuất hiện", biên tập viên này nói. Yoo là người đã đoán đúng chiến thắng của Annie Ernaux, tiếp theo là Jon Fosse.
Han Kang - chủ nhân Nobel Văn học 2024. Ảnh: Dailysabah
Năm ngoái, Han Kang trở thành người phụ nữ châu Á đầu tiên thắng Nobel Văn học nhờ các tác phẩm "đề cập trực diện những chấn thương lịch sử và phơi bày sự mong manh của kiếp người".
Nobel Văn học lấy lại uy tín sau bê bối năm 2018. Khi ấy, giải thưởng gặp tai tiếng do Jean-Claude Arnault, chồng của nhà thơ Katarina Frostenson - thành viên chủ chốt trong Hội đồng Viện Hàn lâm Thụy Điển - bị tố cáo lạm dụng nhiều phụ nữ. Ngoài ra, ông đã làm rò rỉ tên người chiến thắng bảy lần, kể từ năm 1996.
Nobel Văn học là một trong sáu hạng mục của giải Nobel, được trao cho tác giả từ bất kỳ quốc gia nào. Viện Hàn lâm Thụy Điển không bao giờ hé lộ dấu hiệu về nhân vật có khả năng đoạt giải cho tới khi công bố kết quả. Danh sách rút gọn của các ứng viên sẽ được tiết lộ 50 năm sau đó. Giải lần đầu được trao cho nhà thơ Pháp - Sully Prudhomme - năm 1901. Viện Hàn lâm Thụy Điển được vua Gustav III thành lập vào năm 1786, chịu trách nhiệm ra quyết định về giải Nobel Văn học, thực hiện theo di chúc nhà tài trợ là ông Alfred Nobel.
Hà Thu (theo Lithub, Guardian, Chosun)