Theo một báo cáo mới đây của Viện Tư pháp Vera, giữa năm 2020, tù nhân toàn nước Mỹ ở mức thấp nhất trong hơn hai thập kỷ. Theo số liệu từ hơn 3.000 nhà tù toàn quốc, số tù nhân ở đây đã giảm khoảng 25%, tương đương 185.000 người. Các quận đã trả tự do cho nhiều tù nhân với tội danh cấp thấp, giảm đáng kể tỷ lệ bắt giữ và đình chỉ hoạt động của tòa án.
Nhiều quan chức trên khắp đất nước đã nhận ra sự nguy hiểm và làm việc để đưa bớt mọi người ra khỏi tù. Những công tố viên đã hợp tác với các thẩm phán, cảnh sát trưởng và sở cảnh sát địa phương để xác định những người trong tù có thể được thả ra một cách an toàn và lập kế hoạch đưa ít người vào tù hơn. "Trong vài tháng đầu tiên, thực sự hầu như tất cả những gì chúng tôi đã làm là phóng thích", thẩm phán của Tòa Hình sự Florida cho biết.
Tù nhân tại Cleveland, bang Mississippi được tiêm vắc xin phòng dịch Covid 19, ngày 28/4. Ảnh: USToday
Một cảnh sát ở bang Geogia cho hay: "Với các hành vi vi phạm giao thông, chúng tôi đã viết cho họ một phiếu phạt, hẹn một ngày ra tòa và vẫy tay chào tạm biệt".
Tại Quận Wilbarger, Texas, cảnh sát trưởng cũng đưa ra quyết định tương tự. "Tôi đã là công tác ở đây gần 15 năm. Đó là con số dân số tù thấp nhất mà chúng tôi từng có", vị này nói.
Thực tế, đại dịch cũng khiến tội phạm giảm. Nhân viên cảnh sát cố gắng giữ khoảng cách với những người trên đường phố. Cửa hàng, quán bar và nhà hàng đã bị đóng cửa, làm giảm các cuộc gọi trộm đồ, đánh nhau và tội phạm liên quan. Khi các tòa án đóng cửa, nhiều luật sư không có phiên xét xử bắt đầu lấp đầy lịch làm việc của họ bằng việc tập trung hoàn toàn vào việc đưa thân chủ ra khỏi tù.
Nhưng khi hoạt động dập dịch cho kết quả khả quan, các tòa án tiếp tục hoạt động và con số tù nhân đã bắt đầu tăng trở lại. Từ giữa năm 2020 đến tháng 3 năm nay, số người trong tù chờ xét xử hoặc chấp hành án ngắn cho các tội nhẹ đã tăng trở lại hơn 70.000 người, lên tổng cộng gần 650.000 người.
"Bình thường mới" trở lại với nước Mỹ không dễ dàng như trong các nhà tù. Tình trạng quá tải, điều kiện vệ sinh kém và chăm sóc y tế kém chất lượng đã làm tăng mối đe dọa. Hơn 2.600 tù nhân và 207 nhân viên trong các nhà tù nước Mỹ đã chết vì Covid-19, theo khảo sát của Cục Thống kê Tư pháp.
Đại dịch đã cũng làm rõ hơn những thực trạng được các nhà cải cách tư pháp nói đi nói lại nhiều năm: Các nhà tù chật chội và bẩn thỉu luôn luôn là lựa chọn để "cải hoá" tội phạm. Đại dịch buộc hệ thống tư pháp tìm ra các lựa chọn thay thế cho việc giam giữ.
Nước Mỹ đang đánh giá lại hệ thống tư pháp hình sự, liên quan luật bảo lãnh. Jacob Kang-Brown, nhà nghiên cứu tư pháp cấp cao của Viện Tư pháp Vera nhận định: "Việc giảm số người bị giam giữ trên toàn quốc là nên làm".
Các nhà cải cách tư pháp cũng nhận định, trong đại dịch, khi áp dụng biện pháp hạn chế tống giam các tội phạm ít nghiêm trọng, không có vấn đề gì xảy ra. Và trên thực tế, các loại tội phạm phổ biến nhất như trộm cắp và ma túy đã giảm trong thời gian này.
Với nước Mỹ, Covid-19 trong năm qua đã chứng minh, không cần thiết tội gì cũng phải bị tống giam. "Tôi không nghĩ rằng đây là mô hình quá mới. Nhưng nếu câu hỏi là liệu quốc gia nhiều tù nhân nhất trên thế có nên giảm số người bị giam giữ không, câu trả lời của tôi là có", thành viên Hội đồng luật sư tại Philadelphia nêu ý kiến.
Hải Thư (Theo Chicago Suntimes)