Trẻ em bồng súng cạnh một chiến binh IS tại Mosul, Iraq hồi tháng 6. Ảnh: AP
Khắp các khu vực mà Nhà nước Hồi giáo (IS) nắm quyền kiểm soát tại Iraq và Syria, chúng đang đẩy mạnh việc ép buộc trẻ em tham gia chiến đấu, AP cho hay. Kết luận này có được từ những bằng chứng của người dân, các nhà hoạt động xã hội, các chuyên gia độc lập và các nhóm nhân quyền.
Tại các khu vực thuộc Iraq như Mosul và Fallujah, người dân nói không khó thấy trẻ em mang súng đứng ở các trạm kiểm soát, thậm chí có những đứa bé hơn đi trong đoàn xe của các chiến binh, đi theo bố chúng. Những em khác bị ép buộc hoặc bị bán.
Ở Raqqa, Syria, được coi là thủ phủ của (IS), các bé trai tham gia các trại huấn luyện và các khóa đào tạo về tôn giáo trước khi ra chiến trường tham chiến. Những em khác làm nhiệm vụ nấu ăn hoặc canh gác tại trụ sở, hoặc làm gián điệp, theo dõi chính hàng xóm của mình.
Tại thị trấn Kobani, điểm nóng giao tranh giữa lực lượng người Kurd và các phiến quân IS trong suốt nhiều tuần qua, một số nhà hoạt động xã hội nói với AP rằng họ chứng kiến trẻ em chiến đấu cùng với các phiến quân. Mustafa Bali, một nhà hoạt động xã hội tại Kobani nói anh thấy thi thể của 4 cậu bé, hai trong đó dưới 14 tuổi. Ít nhất một thanh niên 18 tuổi khác thực hiện cuộc tấn công tự sát.
Tại tỉnh Aleppo, Syria, một nhà hoạt động xã hội liên quan tới Quân đội Tự do Syria cho biết các lính của họ chạm trán với trẻ em ở lứa tuổi gần trưởng thành "khá thường xuyên" trong các cuộc giao tranh.
Theo Ủy ban Điều tra quốc tế độc lập về Syria, một ủy ban của Liên Hợp Quốc (LHQ) chuyên điều tra tội ác chiến tranh trong cuộc xung đột ở Syria kết luận là IS lạm dụng trẻ em trên quy mô lớn "theo một cách có hệ thống và có tổ chức".
"IS coi trẻ em là một phương tiện để đảm bảo lòng trung thành lâu dài, trung thành với hệ tư tưởng của chúng và một lực lượng nòng cốt các chiến binh "tâm nguyện" coi bạo lực là một lẽ sống", báo cáo cho hay.
Ủy ban này thực hiện hơn 300 cuộc phỏng vấn với những người đang sống hoặc bỏ trốn khỏi các khu vực IS kiểm soát, và kiểm tra các bằng chứng bằng video và ảnh.
Leila Zerrougui, đặc phái viên của Tổng thư ký LHQ về trẻ em và xung đột vũ trang cho hay việc các nhóm ở Syria lợi dụng trẻ em không phải là điều mới mẻ, nhưng không có nhóm nào sử dụng trẻ em theo cách có hệ thống và có tổ chức như IS.
"Điều mới là IS có vẻ như thể hiện rõ ràng và lớn tiếng về ý định của họ và thực hiện trong thực tế việc tuyển mộ trẻ em", Laurent Chapuis, cố vấn bảo vệ trẻ em khu vực Trung Đông và Bắc Phi thuộc Tổ chức bảo vệ Trẻ em của LHQ (Unicef) nói.
Theo ông Chapuis, trẻ em 10, 12 tuổi đang bị lạm dụng trong nhiều vai trò khác nhau, là chiến binh, người đưa tin, gián điệp, lính gác, thực hiện nhiệm vụ ở các trạm kiểm soát và cả những công việc nội bộ như nấu ăn, lau dọn, đôi khi phải chăm sóc y tế cho những kẻ bị thương.
"Đây không phải là một hiện tượng đơn giản, nó là điều IS đang giám sát và có vẻ như là một phần trong chiến lược của chúng", Zerrougui lưu ý.
Bà Zerrougui cho biết thêm một số trẻ em tự nguyện tham gia IS vì một vài lý do nhưng những trẻ em khác bị ép buộc. Chúng bắt cóc trẻ em và ép phải tham gia, chúng tẩy não và truyền bá tư tưởng để bọn trẻ tham gia. IS dùng mọi thủ đoạn để thu hút và tuyển mộ trẻ em.
Trẻ em Raqqa, Syria với lá cờ đen của IS. Ảnh: AP
Thế hệ mới
Ở các khu vực IS kiểm soát, những kẻ cực đoan còn đóng cửa trường học hoặc thay đổi các môn học cho phù hợp với hệ tư tưởng của chúng. Mục tiêu là dùng giáo dục như một công cụ để truyền bá và thúc đẩy thế hệ mới những người ủng hộ, theo LHQ.
Một video mới công bố của IS cho thấy lễ tốt nghiệp của các em trai ở độ tuổi thiếu niên. Mặc quân phục, chúng xếp thành hàng để bắt tay với một lãnh đạo của IS. Cảnh khác cho thấy các em trai bồng súng AK-47, đeo mạng che mặt màu đen. Đoạn video gọi bọn trẻ là "thế hệ sư tử, người bảo vệ tôn giáo, chân giá trị và đất đai".
Người dân ở các khu vực IS chiếm giữ cho hay các phiến quân đang dạy các em ở trường học để trở thành các chiến binh. Một người giấu tên ở thành phố Fallujah, Iraq, kể lại anh thấy cậu con trai 6 tuổi của mình chơi với một khẩu súng nước ở trước nhà và hét lên: "Ta là chiến binh của Nhà nước Hồi giáo". Anh vẫy nó lại và bẻ đôi khẩu súng ra.
Một lần khác, anh và con trai dừng lại ở một trạm kiểm soát của IS. Cậu bé la lên: " Chúng tôi yêu Nhà nước", một phiến quân hỏi: "Nhà nước nào?", cậu bé đáp: "Nhà nước Hồi giáo". Tên kia nói: "Ngoan lắm" và để hai bố con đi qua. Sự việc sửng sốt đó khiến người đàn ông này phải chuyển gia đình tới thành phố phía bắc Kirkuk, hiện do lực lượng người Kurd kiểm soát.
Theo LHQ và các quan chức người Kurd, hồi đầu năm nay, nhóm IS tại Syria bắt cóc hơn 150 trẻ em trai, giam chúng ở một trường học ở Aleppo và chiếu các video chặt đầu nạn nhân và các cuộc tấn công, đồng thời đưa ra làm chủ đề hướng dẫn hàng ngày về hệ tư tưởng trong thời gian 5 tháng. Sau đó đám trẻ được chúng thả.
Tại tỉnh Raqqa, Syria, một nhóm nhà hoạt động xã hội chống IS ghi lại sự hiện diện của ít nhất 5 trại huấn luyện, một dành cho trẻ em dưới 16 tuổi ở thị trấn Tabqa. Nhóm này gọi Raqqa là "Bị tàn sát thầm lặng". Một đoạn video cho thấy trẻ em bò dưới dây thép gai trong cuộc huấn luyện.
Trong báo cáo công bố đầu năm, Cơ quan Theo dõi nhân quyền phỏng vấn 4 trẻ em từng chiến đấu cho IS tại Syria, miêu tả việc huấn luyện. Một là Bassem, tham gia lúc 16 tuổi, cho biết cậu rời bỏ IS sau khi bị thương nặng do trúng đạn. Amr, 17 tuổi, nói trẻ em trong đơn vị của cậu cam kết các nhiệm vụ đánh bom tự sát.
Bên cạnh các chiến binh nhí của Iraq và Syria, IS còn "thu hút" hàng nghìn chiến binh nước ngoài từ khắp nơi trên thế giới, nhiều trong số đó mang theo cả gia đinh.
Một đoạn video xuất hiện tháng này cho thấy hai cậu bé nói tiếng Pháp trôi chảy, mang súng và nói đang ở Raqqa, Syria. Chúng đứng gác trên phố. Cậu bé nhỏ hơn 10 tuổi nói chúng đến từ Strasbourg và Toulouse. Các công tố viên Pháp đang phải mở cuộc điều tra về danh tính của chúng.
"Ở đó, bạn đang ở một đất nước không tin đạo Hồi. Ở đây, chúng tôi là các chiến binh chiến đấu vì Thánh Allah. Chúng tôi ở Syria, ở Raqqa. Đang có chiến tranh ở đây", một cậu bé nói.
Khánh Lynh (theo AP)