Nhân viên sân bay quốc tế Logan, bang Massachusetts, phát hiện 21 lọ chứa "dung dịch màu nâu", được cho là "vật liệu sinh học", giấu vào chiếc tất khi kiểm tra hành lý của Zheng hôm 9/12.
Zheng, 29 tuổi, dự định bay về Bắc Kinh, bị bắt và thẩm vấn ngay, Universal Hub, trang tin địa phương ở Boston, dẫn tài liệu FBI cho biết hôm 20/12. Zheng hiện bị điều tra vì cố ý mang mẫu sinh học về Trung Quốc mà không khai báo, đồng thời đưa ra "tuyên bố sai lệch, hư cấu và dối trá" về hải quan Mỹ.
Zheng theo học tiến sĩ tại Đại học Tôn Trung Sơn (Sun Yat-sen) ở Quảng Châu, Trung Quốc, và tham gia nghiên cứu tại bệnh viện Beth Israel ở thành phố Boston. Theo bản ghi chép của FBI, Zheng phủ nhận khi được hỏi liệu ông có ý định mang các mẫu sinh học hay vật liệu nghiên cứu trong hành lý.
Zheng cho rằng ông không khai báo những lọ này vì chúng không quan trọng và được một người bạn tên Zhang Tao tặng. Ghi chép của FBI cho biết Zheng không giải thích được vì sao ông phải cất những lọ chứa dung dịch màu nâu vào tất trong hành lý.
Zheng sau đó thú nhận đã lấy cắp 8 lọ chứa từ phòng thí nghiệm ở Beth Israel, đồng thời sao chép 11 lọ từ nghiên cứu của Zhang Tao. Ông tuyên bố lên kế hoạch mang chúng về bệnh viện tưởng niệm Tôn Dật Tiên, trực thuộc đại học cùng tên ở Quảng Châu, để phân tích kỹ hơn và hy vọng xuất bản ấn phẩm dưới tên ông nếu nghiên cứu thành công.
Các mẫu sinh học này hiện đang được kiểm tra và chưa rõ loại chất chứa bên trong.
Nhân viên an ninh cũng tìm thấy máy tính xách tay của một công dân Trung Quốc khác trong hành lý của Zheng và FBI kết luận nó chứa tài liệu nghiên cứu sau khi kiểm tra sơ bộ. Zheng giải thích ông mang chúng đến Trung Quốc giùm bạn, "vì không thể nhét vào hành lý của người bạn này".
Tờ Universal Hub cho biết Zheng được chấp thuận tại ngoại với số tiền bảo lãnh 100.000 USD hôm 18/12 nhưng thẩm phán đã thu hồi lệnh bảo lãnh sau đó.
Bệnh viện Beth Israel ở thành phố Boston, bang Massachusetts, Mỹ. Ảnh: Boston Magazine.
Người phát ngôn đại học Tôn Trung Sơn không đưa ra bình luận về vụ việc. Theo trang web Bệnh viện Tưởng niệm Tôn Dật Tiên, một người tên Zheng Zaosong nằm trong số sinh viên giành học bổng "sinh viên ưu tú" năm 2018.
Vụ việc xảy ra giữa lúc Mỹ và Trung Quốc gia tăng căng thẳng quanh vấn đề trao đổi khoa học. Mỹ tăng cường kiểm tra và thắt chặt việc cấp visa cho giới nghiên cứu và sinh viên tiến sĩ của Trung Quốc trong một số lĩnh vực nhất định, do lo ngại bị đánh cắp tài sản trí tuệ.
Tháng trước, Viện Y tế và FBI bắt đầu rà soát nhằm phát hiện các nhà khoa học đánh cắp nghiên cứu sinh học cho nước khác trên các học viện khắp Mỹ. Hầu hết các vụ nghi ngờ liên quan đến các nhà khoa học gốc Hoa, bao gồm công dân nhập tịch Mỹ.
Truyền thông Mỹ dẫn lời giới chức và giới quản lý đại học cho biết một số người bị điều tra do nghi ngờ thành lập các phòng thí nghiệm ở Trung Quốc nhằm bí mật sao chép nghiên cứu của Mỹ.
Phản ứng về cáo buộc, Trung Quốc yêu cầu Mỹ đối xử công bằng với các nhà khoa học và giới nghiên cứu nước này.
Trong một bài báo về vụ bắt giữ Zhang đăng trên mạng xã hội WeChat, người dùng bình luận rằng dù có nhập lậu từ Mỹ hay không, việc đưa các vật liệu sinh học không được khai báo vào Trung Quốc là bất hợp pháp.
"Ông đang làm cho cuộc sống của sinh viên Trung Quốc tại Mỹ trong tương lai trở nên khó khăn hơn", người khác nhận xét.
Nhật Duy (Theo SCMP)