Ngôi nhà lưu niệm này được khởi dựng từ cuối những năm 1950, trên khu vực nông trang Nam Bộ, sau này là nông trường Quý Cao, rộng 2.000 m2. Từ năm 1957 đến 1968, nông trường là nơi sản xuất của cán bộ và con em miền Nam tập kết ra Bắc.
Năm 1958, Phó chủ tịch nước Tôn Đức Thắng về thăm nông trường, bày tỏ nguyện vọng xây dựng ngôi nhà theo kiến trúc Nam Bộ để tiện thăm hỏi bà con. Nguyện vọng này được Trung ương Đảng chấp thuận và ngôi nhà được xây dựng cạnh bến phà Quý Cao, kinh phí từ giải thưởng quốc tế hòa bình Lê Nin mà Liên Xô trao tặng cho ông.
Sau khi Chủ tịch Tôn Đức Thắng từ trần, ngôi nhà được xác định là công trình lịch sử văn hóa, có ý nghĩa giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ. Trong thời kỳ bao cấp, nhà lưu niệm được giao cho Công ty Vật liệu chất đốt huyện Tiên Lãng quản lý. Đến năm 1997, ngôi nhà được tu sửa và gắn biển di tích "Nhà lưu niệm Chủ tịch Tôn Đức Thắng".
Hiện nhà lưu niệm đã được tu sửa như một nhà truyền thống, diện tích khoảng 90 m2, kiến trúc tường hồi bít đốc, chia làm ba gian. Gian giữa và gian bên phải dùng làm phòng trưng bày, gian bên trái là nơi tiếp khách và nghỉ ngơi.
Nhà lưu niệm Chủ tịch Tôn Đức Thắng ở Hải Phòng. Ảnh: Lê Dũng
Chủ tịch Tôn Đức Thắng sinh ngày 20/8/1888 tại làng Mỹ Hòa Hưng, tỉnh Long Xuyên (nay là xã Mỹ Hòa Hưng, TP Long Xuyên, tỉnh An Giang). Ông sớm tham gia các phong trào yêu nước và trở thành một trong những gương mặt tiên phong của phong trào công nhân và nông dân. Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, ông đã đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng, từ Phó chủ tịch nước đến Chủ tịch nước.
Năm 1958, ông là người đầu tiên được trao tặng Huân chương Sao Vàng, phần thưởng cao quý nhất của Đảng và Nhà nước. Ông cũng là người Việt Nam đầu tiên vinh dự được Ủy ban giải thưởng Hòa bình quốc tế Lê Nin của Liên Xô trao tặng giải thưởng Lê Nin vì hòa bình và hữu nghị giữa các dân tộc.
Chủ tịch Tôn Đức Thắng từ trần ngày 30/3/1980 tại Hà Nội, thọ 92 tuổi.
Lê Tân