Họ đặt tên con tinh tinh là Gua và nuôi dạy nó cùng con trai mình là Donald 10 tháng tuổi. Mục đích của Winthrop Niles Kellogg là kiểm chứng tác động của môi trường đến sự phát triển. Liệu ở môi trường văn minh, tinh tinh có thể cư xử, thậm chí tư duy giống con người được không?
Winthrop Niles Kellogg bên Gua. Ảnh: Mad Science Museum.
Ý tưởng về nghiên cứu trên đến với Kellogg từ khi còn theo học Đại học Columbia. Chàng sinh viên ngày đó bị mê hoặc bởi những đứa trẻ được sói nuôi dạy ở Ấn Độ. Kellogg lập luận rằng các em bé này được sinh ra với trí thông minh bình thường, "do môi trường tác động" nên mới học tập tính của loài sói.
Kellogg tin rằng trải nghiệm đầu đời ảnh hưởng cực kỳ mạnh mẽ đến sự phát triển, khiến những đứa trẻ sói kia khó mà hòa nhập lại với cộng đồng loài người. Ông muốn kiểm chứng suy luận của mình, song hiểu rõ bỏ một đứa bé ngoài tự nhiên hoang dã là vi phạm đạo đức. Kellogg quyết định làm điều ngược lại: đưa một con vật sơ sinh vào thế giới loài người.
Trong 9 tháng, 12 tiếng mỗi ngày và 7 ngày mỗi tuần, Kellogg cùng vợ nuôi dạy Gua và Donald giống nhau nhất có thể. Chúng cùng được mặc quần áo, tắm rửa, cho ăn, dạy dỗ và kiểm tra các yếu tố như huyết áp, trí nhớ, kích cỡ cơ thể, phản xạ, nhận thức, sức mạnh, vận động, khả năng hiểu ngôn ngữ.
Donald và Gua trong bài kiểm tra tay thuận.
Thời gian đầu, Gua phát triển tốt, thậm chí học một số hành vi nhanh hơn Donald. Nó có thể đi thẳng, sử dụng nĩa, bắt tay, mở cửa. Tuy nhiên, dù thế nào, con vật vẫn không thể nói được tiếng người. Không có sự dạy dỗ hay nuôi dưỡng nào có thể vượt qua sự thật rằng Gua là một con tinh tinh.
Ngày 28/3/1932, Kellogg đột ngột kết thúc thí nghiệm. Một số ý kiến cho rằng vợ chồng nhà khoa học đã quá mệt mỏi sau 9 tháng nghiên cứu không ngừng nghỉ. Tuy nhiên, phần lớn các chuyên gia tin rằng Gua đã gây hại cho Donald.
Theo Jeffrey Kahn, nhà nghiên cứu từ Viện Đạo đức Sinh học Johns Hopkins Berman, vợ của Kellogg nhận thấy con trai mình ngày càng giống tinh tinh. Cậu bé vật lộn với Gua, như cách những con tinh tinh chơi với nhau. Donald còn bắt chước tiếng kêu của tinh tinh, cắn người và bò như Gua dù đã biết tự đi.
"Khi nuôi dạy một đứa trẻ với một con chó, bạn sẽ không kỳ vọng con chó học hành vi của người. Nhưng đứa bé rất có thể sẽ bò trên sàn và sủa như chó", Kahn nói.
Donald chơi với "em gái" Gua. Ảnh: Mad Science Museum.
Rời khỏi gia đình Kellogg, Gua bị đem nhốt, trở thành đối tượng của một công trình khác và chết vì viêm phổi vào tháng 12/1933. Donald lớn lên, trở thành bác sĩ nhưng tự sát ở tuổi 42.
Vì thí nghiệm trên, Kellogg vấp phải vô số chỉ trích từ đồng nghiệp, công chúng và chính vợ ông. Nhiều người lên án nhà tâm lý vô nhân đạo vì sử dụng trẻ sơ sinh làm đối tượng nghiên cứu và tách Gua ra khỏi bầy đàn. Tuy vậy, cho đến nay, thí nghiệm của Kellogg vẫn là một trong những thí nghiệm tâm lý học nổi tiếng nhất, có ý nghĩa lớn đối với nhiều ngành khoa học.
"Thí nghiệm của Kellogg đã thành công hơn bất cứ thí nghiệm nào trước đó trong việc chỉ ra những hạn chế về mặt di truyền của một cá thể, ngay cả khi cá thể đó được đặt vào môi trường phát triển phong phú, nhiều cơ hội", tờ The Psychological Record nhận định.
Minh Trang (Theo Smithsonianmag/OZY)