Tác giả lấy cảm hứng viết truyện sau chuyến du lịch hai tháng ở Bỉ - nơi con gái ông lấy chồng và định cư. Tác phẩm lồng ghép nhiều chuyện tình khác nhau, với các lát cắt về văn hóa, du lịch châu Âu. Truyện bao gồm nhiều tuyến nhân vật: một chàng trai mới kết hôn, rất yêu vợ, có sở thích viết văn, một họa sĩ già nhớ thương vợ quá cố, hay mối tình nở muộn của một cô gái dẫn chương trình truyền hình...
Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh trong buổi ra mắt sách mới sáng 23/12 tại TP HCM. Ảnh: Mai Nhật
Nguyễn Nhật Ánh cho biết luôn gặp áp lực mỗi khi tư duy đề tài cho sách mới. 40 năm qua, ông thường viết về tuổi thơ bởi đây là mảng truyện giúp ông tìm thấy bình yên, hồi tưởng ký ức thuở nhỏ. Với Những người hàng xóm, ông muốn một lần "mở hàng rào để đi đến vùng đất mới". "Là nhà văn, nhu cầu sáng tạo luôn thôi thúc tôi khám phá những điều mới mẻ", ông nói.
Nhiều món ăn, thắng cảnh của Bỉ được ông kể lại bằng trải nghiệm. Khi đến thăm thành phố Brussels, ông tham quan bức tượng nổi tiếng Chú bé đi tiểu (Manneken Pis). Giai thoại về bức tượng - xoay quanh chuyện một chú bé "tè" vào đường dây cháy chậm của thuốc nổ, dập tắt nguy cơ, cứu cả thành phố - được ông nhắc đến trong truyện.
Nhà văn dành một phần tác phẩm nói về chuyện viết văn. Trong sách, nhân vật con rể người Bỉ hỏi bố vợ người Việt làm thế nào để viết một cuốn sách, ông đáp: "Bằng cách ngồi vào bàn. Giống như để bắt đầu vào cuộc đua, phải đứng vào vạch xuất phát". Nguyễn Nhật Ánh nói đó cũng là câu trả lời của ông cho những bạn trẻ đam mê viết sách song không biết khởi đầu từ đâu.
Theo Nguyễn Nhật Ánh, viết về những nhân vật người nước ngoài khó hơn người Việt. Khi viết Mắt biếc, Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh... ông thoải mái lồng cảm quan cá nhân vào câu chữ vì đồng điệu với nhân vật. Ở Những người hàng xóm, ông tiết chế cảm xúc để làm dày thông tin, bớt tính từ, trạng từ trong lời văn. Nhà văn vẫn giữ sở trường viết thơ quen thuộc như các tác phẩm trước, chẳng hạn: "Bấy giờ, với đôi chân đã mỏi/ Anh đi tìm em/ Bấy giờ, với tấm lưng đã còng/ Anh đi tìm em/ Bấy giờ, ôm tuổi già trong tay/ Như ôm một bó hoa đã héo/ Anh đi tìm em...".
Truyện có hai phiên bản - bìa cứng và bìa mềm. Ảnh: Trẻ
Phát hành sách dịp Giáng sinh, Nguyễn Nhật Ánh cùng Nhà xuất bản Trẻ trao tặng 10 tủ sách tác phẩm của ông ở các mái ấm, nhà mở tại Hà Nội và TP HCM. Ông cũng viết postcard những lời chúc dành cho trẻ em kém may mắn. Ngày 25/12, ông có buổi ký tặng sách ở Hà Nội và một buổi khác đầu năm sau ở TP HCM.
Nguyễn Nhật Ánh sinh năm 1955 tại Thăng Bình, Quảng Nam. Từ năm 1973, nhà văn vào Sài Gòn sống, theo học ngành sư phạm, tốt nghiệp năm 1976. Bên cạnh năm tập thơ, hơn 30 tập truyện tranh, 12 tập kịch bản phim, Nguyễn Nhật Ánh đã xuất bản hơn 100 tác phẩm văn xuôi đề tài thanh thiếu niên, tuổi mới lớn và thiếu nhi. Tác giả còn in ba tập bình luận thể thao và hơn 50 tập tư vấn tình yêu dưới các bút danh khác nhau. Ông được Trung tâm Sách kỷ lục Việt Nam ghi nhận là nhà văn viết cho thanh thiếu niên nhiều nhất nước.
Sách Nguyễn Nhật Ánh từng nhiều lần được chuyển thể lên màn ảnh. Năm 1994, phim Áo trắng sân trường được ra mắt, do Lê Dân đạo diễn, dựa trên truyện Nữ sinh, dàn diễn viên gồm Lê Công Tuấn Anh, Y Phụng, Ngô Mỹ Uyên... Năm 1998, phim Chú bé rắc rối dựa trên truyện cùng tên được Phùng Ngọc - diễn viên phim Đất phương Nam - đóng vai chính.
Năm 2004, phim truyền hình Kính vạn hoa ra mắt, với các diễn viên: Ngọc Trai, Tiểu Long, Anh Đào... Phim điện ảnh Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh do Victor Vũ đạo diễn, ra rạp năm 2015. Tác phẩm Mắt biếc của Nguyễn Nhật Ánh cũng được đạo diễn này chuyển thể lên màn ảnh cuối năm 2019, đạt doanh thu 180 tỷ đồng.
Mai Nhật