Sinh năm 1953 tại Sa Đéc, Đồng Tháp, Nguyễn Hậu sớm bén duyên với nghệ thuật từ những vai diễn quần chúng. Ông từng hoạt động trong đoàn kịch Cửu Long nức tiếng tại các tỉnh miền Tây Nam bộ những năm 1970. Đầu những năm 1980, Nguyễn Hậu rời đoàn kịch, đưa cả gia đình lên Sài Gòn sinh sống để có điều kiện theo đuổi những vai diễn và đam mê điện ảnh.
Khả năng nhập vai đa dạng nhưng không có nhiều lợi thế về ngoại hình, Nguyễn Hậu chỉ được nhận vai phụ. Vai chính duy nhất của ông đến nay là nhân vật thầy giáo Tành hiền lành, nhân ái trong phim Thung lũng hoang vắng của đạo diễn Nhuệ Giang. Trong gần 40 năm đóng phim, ông đã đảm nhận hàng trăm vai phụ, từ người nông dân hiền lành, chất phác đến tay giang hồ, anh chị trong nhiều bộ phim gây tiếng vang như Ông cố vấn, Đất phương Nam, Người đẹp Tây Đô, Xóm nước đen, Người đàn bà yếu đuối...
Những năm 1990, sau thời kỳ thoái trào của dòng phim "mỳ ăn liền", các diễn viên ít có cơ hội đóng phim. "Nhiều diễn viên thời đó sau này đều bỏ nghề vì thù lao không đủ sống. Riêng Nguyễn Hậu vì quá yêu nên vẫn trụ lại với nghề, làm đủ công việc liên quan đến điện ảnh để kiếm sống", đạo diễn Đinh Đức Liêm nói về Nguyễn Hậu.
Nguyễn Hậu (trái) trong phim "Thung lũng hoang vắng". Bộ phim đánh dấu vai chính duy nhất của ông trong sự nghiệp gần 40 năm đóng phim.
Nhiều năm sống cảnh nhà thuê do thù lao đóng phim ít ỏi, nam diễn viên không bao giờ có ý định bỏ nghề. Ông kiêm thêm công việc theo chân các đoàn phim viết ký sự gửi báo. Khi không có vai, ông làm chủ nhiệm và phó đạo diễn cho các đoàn quay. Ngày trước, phó đạo diễn phải kiêm đủ công việc, từ lo phục trang, tập thoại, tổ chức hiện trường, quản lý diễn viên quần chúng, tìm người thế vai nếu ai đó bỏ, thuyết phục diễn viên có tiếng nhận vai. Có phim, Nguyễn Hậu phải đi thuyết phục hơn 50 người làm quần chúng đóng giữa trời nắng nóng, thiết lập quan hệ để mượn xe tăng, súng thật khi quay phim chiến tranh. Trong vai trò phó đạo diễn, Nguyễn Hậu tạo bước đệm cho nhiều đạo diễn, diễn viên nổi tiếng sau này như Phương Điền, Hoài An...
"Gọi là phó đạo diễn cho oai, tôi làm vì yêu nghề, để đỡ nhớ phim trường. Thù lao chẳng đủ tiền tôi gọi điện thoại liên lạc công việc với diễn viên", Nguyễn Hậu chia sẻ.
Khi phim truyền hình nở rộ cũng là lúc Nguyễn Hậu bước sang ngưỡng tuổi già, sức khỏe yếu đi. "Nhiều diễn viên quần chúng ngày trước được Nguyễn Hậu dìu dắt, giờ lên đóng vai chính do có ngoại hình đẹp, trong khi chú vẫn lăn lộn từ đoàn phim này qua đoàn phim khác đóng vai phụ", một đạo diễn cho biết.
Nguyễn Hậu cũng nhận thức việc này. Ông kể nhiều người khuyên ông đi hút bọng mắt để da mặt mịn màng, nhìn trẻ hơn nhưng ông không chịu. "Chính những nếp hằn, nếp nhăn, vết chân chim...trên gương mặt diễn viên mới giúp nhân vật đời hơn, chân thực hơn. Tự dưng xóa đi để rồi khi nhập vai phải vẽ thêm vào, tôi thấy vậy là lừa khán giả", Nguyễn Hậu trăn trở.
Đóng hàng trăm vai phụ, Nguyễn Hậu từng dấn thân cho nhiều cảnh nguy hiểm mà không cần cascaduer. Ông bị kiếm đâm sượt má, rách da trong phim Kỳ tích núi bà Đen, bị thương vì cảnh nổ mìn trong phim Vùng gió xoáy. "Trong phim Lệnh truy nã 2, đạo diễn muốn tôi chạy theo xe ô tô rồi mở cửa phóng lên. Tôi vừa chui đầu vào xe thì bị cành cây ven đường gạt ngang khiến cửa đóng sập lại. Anh lái xe mà không dừng kịp là tôi bị gãy cổ ngay lúc đó", Nguyễn Hậu kể.
Nguyễn Hậu (áo đen) vai trùm giang hồ trong phim "Ngược sóng" của đạo diễn Lê Cung Bắc.
Năm 2010, khi quay phim Hai gia đình, nam diễn viên gặp phản ứng phụ với thuốc viêm gan C. Chân tay sưng phù, nứt nẻ, chảy máu, ông vẫn giữ nguyên thể trạng như vậy đóng phim suốt một tháng. Đến cảnh thì ra quay, hết cảnh ông lại vào nằm dưỡng bệnh. Thời gian gần đây, Nguyễn Hậu càng ít đóng phim vì lý do sức khỏe. Tuy nhiên, ông sẵn sàng thế vai, lãnh vai khó cho đoàn phim khi diễn viên được chọn không đủ sức lột tả nhân vật.
Dành trọn gần cả đời cho phim ảnh, không thuộc biên chế bất cứ cơ quan nghệ thuật nào, danh hiệu cũng không nhưng Nguyễn Hậu luôn tự hào mình là diễn viên phụ được nhiều người nhớ mặt. "Tôi chỉ sợ bị khán giả chê. Danh hiệu, vinh quang với tôi không là gì nếu ra đường khán giả không biết mình là ai, từng đóng phim gì".
Nguyễn Hậu kể có khi đang đi trên đường, ông bị cảnh sát giao thông ra lệnh dừng xe. Hóa ra, họ vừa xem phim ông đóng, hâm mộ muốn nói chuyện nhưng không làm sao tiếp cận nên phải dùng cách này. "Hay mỗi lần tôi ra Bắc, mua báo hay uống cà phê, ăn sáng, khi đứng dậy đều có người yêu mến giành trả tiền hộ mình", nghệ sĩ khoe.
Đam mê, nhiệt huyết với nghề, Nguyễn Hậu cũng là người hết lòng với gia đình trong vai trò làm chồng, làm cha.
Năm 1995, sau 15 năm lên Sài Gòn lập nghiệp, nghệ sĩ gom góp tiền đóng phim, bán mảnh đất dưới quê, dồn tiền mua được ngôi nhà nhỏ rộng hơn 20m2 tại một quận ngoại thành. Sau đó chừng chục năm, con gái làm ăn thua lỗ, mắc nợ, ông quyết định bán đi tài sản duy nhất của cả nhà, trả nợ cho con. Cả gia đình lại dắt díu nhau đi ở thuê. Ở tuổi đáng lẽ được nghỉ ngơi, Nguyễn Hậu vẫn lăn xả trên phim trường để có tiền trang trải cuộc sống. Đến khi con rể bị tai nạn qua đời, ông lại dang tay đón con gái và cháu ngoại về với gia đình. Lúc này, vợ nghệ sĩ cũng cao tuổi, ông khuyên bà nghỉ việc, ở nhà lo cho cháu để ông và con gái quán xuyến kinh tế gia đình.
Nguyễn Hậu và hai cháu gái.
Hiện nghệ sĩ cùng gia đình sinh sống trong một căn hộ chung cư do một người họ hàng cho mượn. Nếu không đóng phim, ông ở nhà chơi với cháu, đọc sách và xem phim. Ở tuổi 62, Nguyễn Hậu vẫn tiếp tục dành dụm tiền để thực hiện ước mơ có ngôi nhà của riêng mình.
"Tôi là trụ cột trong nhà mà cứ bi quan, yếu đuối thì người khác khổ hơn khi phải lo lại cho mình. Nghĩ được như vậy, tôi tin, ai cũng có thể sống vui vẻ, mạnh mẽ", "thầy giáo Tành" cười híp mắt nói.
Châu Mỹ