Hạ Huyền
Buổi tọa đàm về thơ Nguyễn Bảo Chân được Hội Nhà văn tổ chức vào sáng 12/3 tại Tòa soạn báo Văn Nghệ, 17 Trần Quốc Toản, Hà Nội. Đối tượng chính của tọa đàm là tập thơ song ngữ “Những chiếc gai trong mơ” (Thorns in dreams) do Nguyễn Bảo Chân sáng tác và chuyển ngữ. Tập thơ này cũng được chọn giới thiệu tại Ngày thơ Việt Nam ở Hà Nội hồi tháng 2.
|
Nhà thơ Nguyễn Bảo Chân tại buổi tọa đàm 12/3. Ảnh: Hạ Huyền. |
Nhà thơ chia sẻ, ý tưởng tập thơ và tiêu đề tập thơ xuất phát từ bức tranh hoa hồng vàng em gái cô vẽ tặng cách đây nhiều năm. “Tôi luôn lắng nghe thế giới bên ngoài, lắng nghe mọi người, lắng nghe chính bản thân mình. Tôi thoắt băng qua cuộc sống ồn ào náo động này. Nhưng cũng có những khoảnh khắc mọi âm thanh hỗn tạp bỗng trở nên câm nín, đó là lúc thơ cất tiếng”, Nguyễn Bảo Chân tâm sự. Theo nhà thơ Nguyễn Hữu Quý, chìa khóa để giải mã thơ của Bảo Chân là thấu hiểu sự giãi bày chân thành của chị về cuộc sống và sáng tác.
Nguyễn Bảo Chân có lợi thế thông thạo tiếng Anh, có thể tự mình chuyển ngữ những bài thơ tiếng Việt ra tiếng Anh. Chị nói: “Tôi nghĩ bằng tiếng Anh và thể hiện những suy nghĩ đó thành thơ. Đó không hẳn là dịch mà là thêm một lần sáng tác bằng tiếng Anh”. Đối với Nguyễn Bảo Chân, đó là một cách tư duy tự nhiên, không hề gượng ép.
|
Bìa tập thơ “Những chiếc gai trong mơ” (Thorns in dreams) của Nguyễn Bảo Chân. |
Thụy Anh, một dịch giả thơ tiếng Nga quen thuộc với tập “Olga Berggoltz của tôi”, cảm nhận thơ dịch của Bảo Chân từ những kinh nghiệm của chính chị. Với Thụy Anh, mỗi lần chuyển thơ sang một ngôn ngữ khác, có rất nhiều ý tứ mất đi nhưng cũng có những ý tứ mới được thêm vào. Đó là sự bù trừ khá công bằng, thậm chí nhiều khi bản dịch còn giúp tác phẩm vươn đến tầm giá trị mới. Chẳng hạn, với bài “Gửi cha” (To my father) trong tập “Những chiếc gai trong mơ” của Bảo Chân, bản tiếng Việt khiến người đọc đồng cảm với người con dùng mảnh vỡ của cha để “sống, yêu tin và tự che chở cho mình”. Khi dịch ra tiếng Anh, câu chữ trong bài thơ thậm chí còn sống động, trực diện và sâu sắc hơn, đồng thời cũng dịu dàng hơn.
“Những bài thơ của tôi có thể là những chiếc gai nhỏ bé có thể bênh vực cho ai đó đang buồn và đang đọc thơ tôi”, nhà thơ tự bạch. Bênh vực nỗi buồn là cảm hứng chính của thơ Nguyễn Bảo Chân, chính vì thế chị hoàn toàn có thể tin vào sự đồng cảm của người đọc. Độc giả của thơ ca vốn không đông đảo, nhưng thơ ca chỉ cần tìm những người đồng cảm, những người hễ đọc là “bị rơi vào thế giới của thơ ca, cùng thơ ca chạm đến những điều không thể nói thành lời”, như cách nói của dịch giả Thụy Anh.
|
Dịch giả Thụy Anh. Ảnh: Hạ Huyền. |
Theo nhà thơ Nguyễn Thụy Kha, những nét mới trong thơ Bảo Chân thể hiện “sự khước từ quá khứ một cách tự nhiên chứ không phải cố tình”. Cô không cố gồng mình lên để tạo ra cái mới, không vội vàng chối bỏ cái cũ, không chồng chất trong thơ những “quặng thô” của cái mới vốn chưa trở thành tinh xảo.
Tọa đàm về thơ Nguyễn Bảo Chân là một buổi đàm đạo và trao đổi nghề nghiệp với sự góp mặt của chính tác giả và các nhà thơ Lê Thành Nghị, Hữu Việt, Nguyễn Thụy Kha, nhà văn Võ Thị Xuân Hà, dịch giả Thụy Anh, nhà phê bình Văn Giá và nhà văn, nhà thơ khác. Tại tọa đàm, nữ tác giả của “Những chiếc gai trong mơ” có dịp lắng nghe ý kiến khen chê thẳng thắn của các đồng nghiệp, từ cả góc độ sáng tác lẫn phê bình.