Thông tin được nêu tại tọa đàm "Từ lầm tưởng đến sự thật - phòng ngừa cúm hiệu quả cho mẹ và bé" phát sóng trên Fanpage VnExpress 19h ngày 26/9, do VnExpress phối hợp với Abbott Việt Nam tổ chức. Chương trình có sự tham gia của PGS.TS.BS Cao Hữu Nghĩa - Chủ nhiệm bộ môn Khoa học y sinh Viện Pasteur TP HCM và PGS.TS.BS Hoàng Thị Diễm Tuyết - Giám đốc Bệnh viện Hùng Vương. Người dẫn chương trình là nghệ sĩ Đinh Ngọc Diệp.
Mở đầu tọa đàm, PGS.TS.BS Cao Hữu Nghĩa giúp các khán giả phân biệt giữa cảm lạnh thông thường và cúm mùa qua 4 góc độ: tác nhân, triệu chứng lâm sàng, điều trị và biến chứng có thể xảy ra.
Cụ thể, cảm lạnh thông thường do nhiều loại virus khác nhau gây ra với triệu chứng thường nhẹ như hắt hơi, sổ mũi, đau họng nhẹ, và thường tự khỏi sau vài ngày. Cúm mùa do virus cúm (Influenza) gây ra, lây lan nhanh hơn, triệu chứng nặng hơn, với các biểu hiện như sốt cao, đau mỏi toàn thân, mệt mỏi, ho nhiều. Bệnh cúm có thể kéo dài và gây các biến chứng nặng, khiến cho việc điều trị khó khăn và phức tạp hơn.
Với những nhóm nguy cơ cao như mẹ bầu, trẻ nhỏ, người mắc bệnh nền - những người có sức đề kháng kém, cúm mùa có thể gây ra biến chứng nặng như viêm phổi, viêm phế quản, thậm chí có thể phải nhập viện.
PGS.TS.BS Hoàng Thị Diễm Tuyết lý giải, trong thai kỳ, hệ miễn dịch của mẹ bầu suy giảm khiến nguy cơ nhiễm cúm mùa cao hơn người không mang thai, nếu nhiễm thì mức độ cũng nặng hơn. Mẹ bầu mắc cúm mùa còn có thể dẫn đến những biến chứng liên quan đến thai kỳ như sinh non, sẩy thai, trẻ chậm tăng trưởng. Trẻ có thể bị dị tật bẩm sinh nếu mẹ nhiễm trong ba tháng đầu thai kỳ - thời điểm định hình nên thai kỳ. "Với phụ nữ mang thai, việc nhiễm cúm mùa là một trong những vấn nạn cho chính bản thân người mẹ và thai nhi", bác sĩ khẳng định.
Trẻ nhỏ cũng thuộc nhóm nguy cơ cao vì trước 5 tuổi, hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn chỉnh, khả năng đáp ứng miễn dịch kém hơn trẻ lớn. "Hệ miễn dịch không đủ mạnh để bảo vệ bé, khi nhiễm cúm mùa, bé trở nặng cũng nhiều hơn", PGS.TS.BS Hoàng Thị Diễm Tuyết bổ sung.
Cúm mùa lây truyền qua đường hô hấp, thông qua các giọt bắn li ti trong không khí khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện, hay qua các bề mặt tiếp xúc có dính giọt bắn chứa virus như tay nắm cửa, điện thoại... Vì thế, bác sĩ Hoàng Thị Diễm Tuyết khuyến cáo, nếu trong nhà có người nhiễm cúm, mẹ bầu cần tuyệt đối cách ly người bệnh và hạn chế tiếp xúc với những vật dụng mà người bệnh hay tiếp xúc. Trong trường hợp mẹ bầu nhiễm cúm mùa, cũng cần chủ động cách ly để tránh lây cho người khác, đề phòng lây nhiễm chéo. Quan trọng nhất là mẹ bầu cần theo sát tình trạng sức khỏe của mình (nếu có dấu hiệu nặng cần đến cơ sở y tế), và theo dõi tình trạng sức khỏe của em bé.
Một điều đáng lo ngại khi nhiễm cúm mùa là "đồng nhiễm - vấn đề đang được quan tâm trong thời gian gần đây, nhất là sau Covid-19, do hệ miễn dịch của người dân yếu đi, giảm khả năng chống đỡ bệnh". PGS.TS.BS Cao Hữu Nghĩa cho biết. Khi hai virus đi chung một con đường (ví dụ cùng đường hô hấp như virus cúm và Covid-19) thì nguy cơ bệnh trở nặng cao hơn. "Đồng nhiễm cùng virus cúm là rất nguy hiểm", PGS.TS.BS Cao Hữu Nghĩa khẳng định và giải thích virus cúm mùa đi qua đường hô hấp và sẽ làm tổn thương các tế bào biểu mô hô hấp. Lúc đó, người bệnh sẽ ho, khạc để tống xác của những tế bào biểu mô này ra ngoài. Hậu quả có thể dẫn đến viêm phổi, nhiễm trùng huyết, suy tim biến chứng nhanh, những vấn đề tổn thương thần kinh, suy hô hấp.
Để phòng tránh cúm mùa, PGS.TS.BS Cao Hữu Nghĩa cho biết có hai biện pháp, gồm dự phòng không đặc hiệu (như rửa tay, đeo khẩu trang, giữ vệ sinh cá nhân môi trường sống) và dư phòng đặc hiệu là tiêm vaccine.
Các bác sĩ khuyến cáo, vaccine cúm cần được tiêm nhắc hàng năm, vì virus cúm liên tục thay đổi. Trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên đã có thể tiêm vaccine cúm. Mẹ bầu nên tiêm vào 3 tháng giữa thai kỳ là lý tưởng nhất. Tuy nhiên, nếu đang trong mùa dịch, mẹ bầu có thể tiêm vào bất kỳ thời điểm nào của thai kỳ.
Trước những băn khoăn của Đinh Ngọc Diệp và các khán giả về việc tiêm vaccine cúm có đau không, mẹ bầu tiêm có ảnh hưởng đến thai nhi không, vaccine có tác dụng phụ không, các bác sĩ đã đưa ra những giải đáp giúp cô và khán giả yên tâm. Cụ thể, tác dụng phụ của vaccine không đáng kể so với lợi ích mà nó mang lại, tiêm vaccine cúm mùa không gây bất lợi cho thai nhi. Vaccine cúm đã được WHO, CDC (Mỹ) và Bộ Y tế Việt Nam khuyến cáo tiêm hàng năm, đặc biệt cho mẹ bầu, trẻ nhỏ và người có bệnh nền.
Phần cuối tọa đàm, các chuyên gia cùng giải đáp những thắc mắc của độc giả gửi về chương trình.
Kim Anh