Người Việt ở Nga kể ngày thấp thỏm trong vụ nổi loạn của Wagner

Sáng sớm 24/6, ông Hoàng, người Việt sống tại tỉnh Rostov, miền nam Nga, choàng tỉnh khi chuông điện thoại vang lên. Ông không kịp bắt máy, nhưng tỉnh cả ngủ khi nhận ra đó là số điện thoại của người em họ.

"Phải có chuyện gì bất thường thì cậu ấy mới liên lạc lúc sáng sớm vậy. Chưa kịp gọi lại thì tôi nhận tới tấp các cuộc gọi từ tiểu thương Việt Nam ở khu chợ trong thành phố", ông Hoàng, người kinh doanh tại khu chợ ở Rostov-on-Don, thủ phủ tỉnh Rostov, nói với VnExpress.

Các tiểu thương gọi cho ông thông báo bảo vệ chợ không mở cửa để họ vào quầy. Vốn là người có tiếng nói với ban quản lý, ông Hoàng lập tức liên lạc với giám đốc điều hành chợ và giật mình khi nghe giọng nói khác thường của vị quản lý người Nga.

"Ông ấy nói toàn tỉnh đang phải ứng phó tình huống khủng bố, tất cả người Việt Nam cần ở trong nhà", ông Hoàng kể. Ra chợ nắm bắt thông tin, ông và mọi người sửng sốt khi biết tập đoàn quân sự tư nhân Wagner đang kéo tới thủ phủ tỉnh Rostov.

Từ rạng sáng 24/6, lãnh đạo Wagner Yevgeny Prigozhin điều hàng nghìn tay súng từ chiến trường Ukraine vượt biên giới về Nga để "đòi công lý" sau khi cáo buộc Bộ Quốc phòng tiến hành cuộc không kích nhắm vào doanh trại của lực lượng này khiến nhiều người chết.

Bộ Quốc phòng Nga bác bỏ cáo buộc trên. Cơ quan An ninh Nga (FSB) thông báo mở cuộc điều tra với Prigozhin vì hành vi "xúi giục nổi loạn" chống lại Bộ Quốc phòng.

"Vài tiếng nổ rất lớn xuất hiện bên kia bờ sông nơi tôi cư trú. Đứng từ xa vẫn thấy khói đen bốc lên bầu trời", Hải Phạm, 26 tuổi, sinh viên ở Rostov-on-Don, kể.

Giao thông từ Rostov-on-Don đến các thành phố khác lập tức bị phong tỏa. Trong lúc đang hoang mang, không biết xử lý thế nào, ông Hoàng nhận được cuộc gọi thông báo tình hình và hướng giải quyết từ Đại sứ quán Việt Nam tại Moskva.

Bộ Ngoại giao Việt Nam khi đó cũng khuyến nghị công dân đang ở các thành phố phía nam nước Nga và thủ đô Moskva tuân thủ luật pháp và hướng dẫn của chính quyền sở tại. Công dân nên ở trong nhà, hạn chế tham gia hoạt động tụ tập đông người hoặc có chuyến đi xa trong lãnh thổ Nga.

Nhận thấy lính Wagner "không làm hại người dân" khi tiến vào kiểm soát trụ sở Quân khu miền Nam Nga, ông Hoàng đề nghị bà con tiểu thương Việt về nhà, giữ liên lạc, đồng thời thông báo cho các hộ kinh doanh khác không ra chợ, "đóng cửa chờ tình hình". Hải cũng nhận được thông báo nghỉ làm thêm tại quán ăn gần nhà.

Trùm Wagner Prigozhin khẳng định đây là "cuộc hành quân đòi công lý, không phải đảo chính và không cản trở quân đội Nga". Ông tuyên bố kiểm soát thành phố Rostov-on-Don để buộc Tổng tham mưu trưởng và Bộ trưởng Quốc phòng Nga tới gặp ông. "Nếu họ không đến, chúng tôi sẽ tiến về Moskva", trùm Wagner nói.

Đến trưa 24/6, các đơn vị Wagner tiếp tục tiến qua Voronezh ở phía nam thủ đô Moskva và tuyên bố kiểm soát thêm cơ sở quân sự tại thành phố này.

Đó là khi Trần Nguyên Giáp nghe thấy tiếng nổ lớn khi cùng gia đình đi mua sắm ở khu chợ Siti-Park Grad tại Voronezh. Sinh viên 20 tuổi này lúc đó chưa hay biết lực lượng Wagner đã kiểm soát các cơ sở quân sự ở Rostov-on-Don và đang tiến qua khu vực mình sinh sống.

"Chúng tôi và mọi người xung quanh hối hả, tất bật bảo nhau về nhà sau tiếng nổ", Giáp nhớ lại, cho hay quân đội, xe tăng, trực thăng trinh sát Nga đã cắm chốt ở tuyến đường gia đình về nhà, cách chợ khoảng 3 km.

Giới chức Nga tuyên bố mở chiến dịch chống khủng bố ở khu vực này, ban hành các hạn chế đi lại, một số trường học áp lệnh cấm sinh viên rời ký túc xá. Kho dầu tại thành phố Voronezh bốc cháy dữ dội sau tiếng nổ lớn.

Tổng thống Nga Vladimir Putin sau đó phát biểu trên truyền hình, lên án cuộc nổi loạn của Wagner là hành vi phản quốc. Bộ Quốc phòng Nga kêu gọi các tay súng của tổ chức này rời bỏ ông trùm Prigozhin, cam đoan đảm bảo an toàn cho họ.

Tuy nhiên, Prigozhin tuyên bố ông và các tay súng sẽ không đầu hàng mà tiếp tục điều lực lượng tiến về phía Lipetsk, cách Moskva khoảng 400 km.

Gia đình Giáp về tới nhà và "đóng cửa chờ tin" theo khuyến cáo của giới chức. "Tất cả đều gác lại dự định trong ngày, ai cũng hết sức hoang mang, lo lắng", anh kể.

Trước tuyên bố hướng về phía thủ đô của Wagner, Thị trưởng Moskva Sergei Sobyanin đã yêu cầu người dân hạn chế đi lại, do thành phố đang áp đặt cơ chế chống khủng bố. Ông nói tình hình "khó khăn" và thông báo người dân sẽ được nghỉ làm vào ngày 26/6 để "giảm thiểu rủi ro".

Tuy nhiên, do quân đội đề cao cảnh giác, nhiều người Việt tại thủ đô Nga cho hay tình hình an ninh trong ngày 24/6 vẫn ổn định. Nhiều người tiếp tục ra ngoại ô nướng thịt, đi mua sắm, ăn uống dịp cuối tuần, dù một số sự kiện lớn bị hủy.

"Các biện pháp đưa ra là cần thiết, giới chức kịp thời trấn an nên người dân đều tin tưởng vấn đề sẽ được giải quyết. Không có hỗn loại hay xáo trộn quá lớn nào trong cuộc sống thường nhật", Vân Anh, sinh sống tại Moskva, chia sẻ.

Trong khi đó, dù nằm dưới sự kiểm soát của Wagner, tình hình an ninh ở Rostov-on-Don và Voronezh cũng không nghiêm trọng, khi đụng độ không nổ ra và dân thường không bị ảnh hưởng. Ông Hoàng cho hay khi tình hình trở nên rõ ràng hơn, bà con ở Rostov-on-Don cũng bớt sợ hãi hơn.

Nỗi lo của gia đình Giáp ở Voronezh cũng nhanh chóng trôi qua khi khu vực nơi anh sinh sống được quân đội Nga bảo vệ nghiêm ngặt.

Tối 24/6, Prigozhin bất ngờ ra lệnh cho thành viên Wagner trở về doanh trại để "tránh đổ máu", sau khi đạt thỏa thuận với Điện Kremlin để ông này được miễn tố và rời khỏi Nga tới Belarus. Lính Wagner sau đó rút khỏi Rostov-on-Don, chấm dứt cuộc khủng hoảng an ninh được cho là nghiêm trọng nhất tại Nga trong nhiều thập kỷ. Đến sáng 25/6, ông Hoàng cho biết cuộc sống của cộng đồng người Việt tại thành phố này đã trở lại bình thường.

"Tình hình ở Voronezh cũng đã ổn định, dù đám cháy kho dầu tại thành phố chưa được dập tắt hoàn toàn. Ai cũng mong căng thẳng quân sự chấm dứt để nước Nga yên bình trở lại như xưa", Giáp, người đã sống 10 năm tại Voronezh, nói.

Đức Trung - Thanh Tâm