Bộ Quốc phòng vừa trả lời kiến nghị của cử tri TP Hải Phòng về tình trạng người Trung Quốc nhập cảnh vào Việt Nam đầu tư, kinh doanh và thu mua đất đai gần các khu vực trọng yếu về quốc phòng, an ninh.
Theo đó, đến cuối năm 2019, 149 doanh nghiệp có yếu tố Trung Quốc đang hoạt động ở khu vực biên giới của 22 tỉnh, thành (trong số 44 tỉnh, thành có biên giới của Việt Nam); khu vực biên giới đất liền 24 doanh nghiệp, khu vực biên giới biển 125 doanh nghiệp.
Tại Đà Nẵng, từ năm 2011 đến 2015, trên địa bàn khu vực biên giới biển của thành phố này có 134 lô, một thửa đất liên quan đến cá nhân, doanh nghiệp người Trung Quốc.
Các cá nhân, doanh nghiệp này đang sở hữu, "núp bóng" sở hữu và thuê của UBND TP Đà Nẵng các lô và thửa đất nằm tại vị trí: Dọc khu đô thị ven biển; ven tường rào sân bay Nước Mặn, đường Hoàng Sa, Võ Nguyên Giáp, thuộc phường Khuê Mỹ, quận Ngũ Hành Sơn; khu đô thị các phường Phước Mỹ, Thọ Quang, quận Sơn Trà.
Bộ Quốc phòng nêu 2 trường hợp người Trung Quốc và người Đài Loan, từ năm 2011 đến 2015 đã đầu tư tiền cho 8 người, trong đó 6 người Việt gốc Hoa đứng tên mua 84 lô đất với diện tích khoảng 20.000 m2, giá trị giao dịch trên 100 tỷ đồng.
Ngoài ra, 7 doanh nghiệp có yếu tố Trung Quốc sở hữu một số lô đất ven biển và thuê đất 50 năm tại TP Đà Nẵng.
Để sở hữu các lô đất ở Đà Nẵng, người Trung Quốc thành lập doanh nghiệp liên doanh với Việt Nam. Ban đầu, họ góp vốn thấp hơn, sau một thời gian, bằng nhiều cách phía Trung Quốc tăng vốn giành quyền điều hành doanh nghiệp; do phía Việt Nam tài sản góp vốn là đất nên quyền sở hữu các lô đất rơi vào tay người Trung Quốc.
Cách thức khác để sở hữu lô đất ở Đà Nẵng, là người Trung Quốc đầu tư tiền cho cá nhân người Việt Nam (chủ yếu người Việt gốc Hoa) để mua đất. Cơ quan chức năng đã phát hiện một số trường hợp kinh tế khó khăn nhưng đứng tên sở hữu nhiều lô đất (10 đến 12 lô...). Hầu hết các lô đất đều ở vị trí đường lớn, ven biển, đắc địa cho hoạt động kinh doanh và có ý nghĩa quan trọng trong khu vực phòng thủ.
Theo Bộ Quốc phòng, cử tri có cơ sở khi cho rằng việc cấp chứng nhận quyền sử dụng 21 lô đất cho người Trung Quốc là "đáng ngại". Thủ tướng đã chỉ đạo các bộ, ngành và UBND TP Đà Nẵng làm rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân và xử lý theo pháp luật.
Khu đất ven tường rào sân bay Nước Mặn ở Đà Nẵng. Ảnh: Nguyễn Đông
Về tổng vốn đầu tư của 149 doanh nghiệp có yếu tố Trung Quốc đang hoạt động ở khu vực biên giới, Bộ Quốc phòng cho biết gần 31 tỷ USD, bao gồm khu vực biên giới đất liền 1,637 tỷ USD, biên giới biển 29,235 tỷ USD; lĩnh vực hoạt động chủ yếu là kinh doanh khách sạn, nhà hàng, du lịch, vui chơi giải trí, may mặc, nuôi trồng thủy sản, giày da, sản xuất bao bì, đồ chơi trẻ em, linh kiện điện tử...
Các doanh nghiệp này đều hình thành từ tháng 12/2018 trở về trước (năm 2019 không có doanh nghiệp mới nào), và có 4.239 lao động Trung Quốc đang làm việc, riêng khu vực biên giới biển là 3.865 người.
Theo Bộ Quốc phòng, quá trình hoạt động, các doanh nghiệp có yếu tố Trung Quốc cơ bản chấp hành pháp luật Việt Nam. Tuy nhiên, còn nổi lên một số vấn đề, như: Đưa lao động Trung Quốc sang làm việc nhập cảnh dưới hình thức du lịch; sử dụng lao động Trung Quốc không khai báo, đăng ký theo quy định; đầu tư "núp bóng" danh nghĩa doanh nghiệp Việt Nam hoạt động trong các lĩnh vực du lịch, nuôi trồng, chế biến, thu mua hải sản nhưng thực chất việc điều hành, quản lý do người Trung Quốc đảm nhiệm (xảy ra ở Khánh Hòa, Quảng Ninh).
Ngoài ra, một số doanh nghiệp dưới vỏ bọc kinh doanh, sản xuất nhưng đã hoạt động tội phạm công nghệ cao, sản xuất ma túy; có doanh nghiệp trốn thuế, gây ô nhiễm môi trường. Đến nay cơ quan chức năng đã xử lý một số vụ liên quan đến người Trung Quốc, trong đó 3 vụ với 63 người không khai báo tạm trú; 3 vụ với 87 người không có giấy phép lao động; một vụ có 285 công nhân Trung Quốc xô xát với công nhân Việt Nam...
Bộ Quốc phòng đề xuất Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương rà soát đánh giá tổng thể dự án đầu tư của nước ngoài, nhất là dự án liên quan đến Trung Quốc tại khu vực biên giới, biển, đảo có vị trí chiến lược về quốc phòng, an ninh. Từ đó, kịp thời phát hiện, điều chỉnh những bất cập của Luật Đầu tư, Luật Đất đai và cơ chế quản lý, cấp phép các hoạt động đầu tư nhằm hạn chế sơ hở, không để cá nhân, doanh nghiệp Trung Quốc lợi dụng hoạt động.
Lực lượng chức năng tăng cường nắm tình hình, rà soát các hoạt động của người Trung Quốc trên địa bàn; chú ý các hoạt động lợi dụng vỏ bọc đầu tư, liên kết, núp bóng để hoạt động chống phá; kịp thời phát hiện, báo cáo Bộ Quốc phòng tham mưu với Chính phủ chỉ đạo xử lý, ngăn chặn.
Tháng 9/2019, Sở Tài nguyên và Môi trường Đà Nẵng ra thông cáo cho hay việc các cá nhân Trung Quốc góp vốn vào doanh nghiệp để nhận chuyển nhượng quyền sử dụng 21 lô đất trên địa bàn thành phố là "đúng pháp luật".
Trong đó, một lô diện tích 20 ha tại phường Khuê Mỹ, quận Ngũ Hành Sơn. Vị trí 20 lô đất còn lại là vệt khai thác quỹ đất 25 m dọc tường rào sân bay Nước Mặn.
Theo Đại tá Trương Chí Lăng, nguyên Chỉ huy trưởng Bộ chỉ huy Quân sự thành phố Đà Nẵng, sân bay quân sự Nước Mặn có vai trò quan trọng về phòng thủ của Đà Nẵng.