Nhà bà Hậu ở tầng 10 chung cư 17T10 (Trung Hòa - Nhân Chính, quận Cầu Giấy), nơi dùng nguồn nước máy sông Đà. Chiều 22/10, khi thành phố thông báo "nước đã an toàn", ngay buổi tối bà giục chồng thay mới 5 lõi cho máy lọc nước gia đình. Các lõi cũ mới dùng hơn một tháng, nhưng bà muốn thay để đón nước.
Bát "nước an toàn" đầu tiên chảy ra, bốn người nhà bà Hậu chụm đầu dưới ánh điện chờ xem thế nào. Một lớp váng loang loáng nổi trên bề mặt, không rõ là gì. Bát nước thứ hai, thứ ba vẫn vậy. Sau vài bát nước mà tình trạng váng không giảm, hai cậu con trai quay sang bảo bố: "Thôi, mai bọn con lại đi mua nước".
Người Hà Nội mua nước đóng chai phục vụ sinh hoạt. Ảnh: Ngọc Thành
Chị Hoài Thu thì không thể làm như bà Hậu. Quán bún dưới chân chung cư 17T10 là sinh kế của gia đình, chị vẫn phải mở dù biết chắc sẽ ế. "Cả tuần nay chẳng có mấy người ăn. Khách kỳ thị nước khu mình bẩn nên đi chỗ khác thật xa", chị Thu nói. Và đúng như chị dự đoán, 10h sáng, nồi nước dùng trên bếp vẫn đầy, khách hàng duy nhất ngồi ăn là người hàng xóm.
Từ hôm bắt đầu cuộc khủng hoảng nước sạch sông Đà tới nay, hôm nào chị Thu cũng chăm chú dõi theo các phương tiện truyền thông. Chiều 22/10, chị cũng háo hức như nhiều người dân chung cư, vặn thử vòi nước trên nhà ở tầng 8 nhưng nước chảy ra trắng "như nước vo gạo". Sau khoảng 10 phút, nước trong trở lại, dưới đáy xô bám một lớp cặn, không rõ là thứ gì. Nước hứng ở các nhà hàng xóm cũng trong tình trạng tương tự.
"Giờ có nước dùng là may rồi, chứ không tin tưởng thì cắn răng mà chịu. Ai có tiền mua nước đóng chai cả đời được", chị Thu khẳng định vẫn sẽ dùng nước này dù không mấy tin tưởng. Chị không còn lựa chọn khác.
Người dân vẫn không tin tưởng dùng nước sạch sông Đà sau thông báo của thành phố. Video: Lộc Chung - Thanh Lam.
Một trong 69 mẫu nước được Sở Y tế Hà Nội thu thập làm mẫu xét nghiệm, được lấy từ vòi của chung cư 17T10. Nhưng ngay cả khi nước của chính tòa nhà mình được khẳng định an toàn, cư dân tại đây vẫn không cảm thấy yên tâm.
Những người dân như chị Thu và bà Hậu cho biết rất hoang mang vì quá nhiều thứ "thông báo và khuyến nghị". "Mới mấy ngày trước khuyến cáo là chỉ để tắm giặt chứ không nên ăn. Các chuyên gia thì bảo, khắc phục sự cố phải mất cả năm, thế mà vài hôm sau thành phố đã bảo ăn uống được rồi. Thật khó tin", bà Hậu nói.
Theo tiến sĩ Tô Văn Trường, nguyên Viện trưởng Quy hoạch Thủy lợi Miền Nam, những người có chuyên môn về môi trường đều biết dầu thải được xếp vào loại chất thải nguy hại 2 sao, "tức là khẳng định loại chất thải nguy hại mà không cần phân tích và so sánh với các loại quy chuẩn".
Theo ông Trường, nhà máy xử lý nước thì có thể cọ rửa, cho chất tẩy (chất hoạt động bề mặt) vào để làm sạch dầu bám tại các bể hở, nhưng đường ống dẫn nước, bể ngầm tại các chung cư, gia đình thì "còn mất rất nhiều thời gian".
Người dân chung cư 17T10 chưa tin nước sạch sông Đà đã có thể ăn uống. Ảnh: Lộc Chung.
Trong phòng bảo vệ chung cư 17T10, ông Tuấn còn giữ lại một xô nước đặc quánh, đen và loáng nhớt là "sản phẩm" của cuộc thau rửa bể nước của chung cư này suốt 14 tiếng hôm thứ sáu tuần trước (18/10).
Từ 8h sáng hôm ấy, nhóm cư dân cùng công nhân nhà máy nước chui xuống bể, dùng 4 lít javen và 6 lít nước rửa bát nhập ngoại, thau rửa đến gần 22h cùng ngày. Hàng nghìn lít nước đen sánh được bơm ra ngoài. Người dân bảo ông Tuấn giữ lại một xô để "không bao giờ quên cái thảm họa này".
Mỗi lần đi qua phòng bảo vệ, trông vào cái xô ấy, nhiều cư dân 17T10 quên hẳn ý định dùng lại nước máy. Những đàn ông trong chung cư lại đều đặn giúp vợ đi mua nước đóng chai mỗi ngày như chồng con bà Hậu, ít ra là đến cuối năm nay.
Ở một góc khác của thủ đô, ông Nguyễn Văn Sâm, 64 tuổi, kể chuyện 4 tiếng thau rửa bể nước gia đình: "Dầu bám vào tay tôi, rửa xà phòng mấy lần còn chưa hết. Hàng mấy chục km đường ống suốt từ nhà máy về các hộ, làm thế nào mà đã dám khẳng định là sạch?".
Các hộ dân tổ 7, phường Trung Văn, quận Nam Từ Liêm của ông Sâm, sáng ấy đồng loạt khóa vòi, thau rửa bể đón "nước an toàn". Khi bơm nước thau rửa, "bà nhà tôi nhìn thấy rú lên vì không ngờ nước đen như nước cống". Nghĩ lại cảnh gần một tuần dùng thứ nước kia cho sinh hoạt, ông cảm thấy "giận sôi người".
Vợ chồng ông Sâm muốn có một cơ quan độc lập làm lại một cuộc xét nghiệm từ đầu. Ông sợ rằng, khi một sự cố tương tự ập đến, câu trả lời mình nhận được vẫn sẽ chỉ là "ngoài khả năng xử lý".
Nước xả ra từ bể của chung cư 17T10, phường Trung Hòa khi thau rửa ngày 18/10. Video: Nhân vật cung cấp.
Nguyện vọng "nước sạch sông Đà được xét nghiệm bởi một cơ quan độc lập" không phải của riêng cư dân tổ 7 phường Trung Văn. Chị Thu Mai, 34 tuổi, sống tại phường Định Công, quận Hoàng Mai không yên tâm hoàn toàn với thông báo của Hà Nội. "Sao làm xét nghiệm nhanh thế?", chị Mai nói và cho biết suốt 12 ngày khủng hoảng, nước trong bể nhà chị không có bất cứ khác biệt gì so với mọi khi nên "không thể tin tưởng, cứ nước trong và không có mùi là nước sạch".
Không như những người dân chung cư 17T10 ở Trung Hòa, chị Mai không háo hức đợi "nước an toàn" chảy ra từ vòi để kiểm tra. Thông báo của thành phố không tác động gì đến nếp sinh hoạt của gia đình. Chị vẫn sẽ đi mua nước bình để ăn uống. Bố mẹ chồng chị sẽ vẫn ngày ngày mua thực phẩm từ phố Huế rồi buổi chiều đạp xe mang xuống Định Công cho con cháu.
Hiện tượng nước sạch sông Đà có mùi hắc như dầu cháy xuất hiện từ ngày 10/10 ở nhiều quận như Thanh Xuân, Hoàng Mai, Nam Từ Liêm...
Ngày 14/10, Công ty cổ phần nước sạch sông Đà (Viwasupco) báo cáo Sở Xây dựng Hà Nội về việc xe tải chở dầu nhớt thải đổ trộm vào khe núi xã Phú Minh, huyện Kỳ Sơn (Hòa Bình). Sau đó, dầu lan vào kênh dẫn của Nhà máy nước sạch sông Đà. Một số cán bộ công ty phát hiện dầu thải sáng 9/10, nhưng không báo cơ quan chức năng; không ngăn chặn ô nhiễm.
Ngày 15/10, Hà Nội thông báo nước bị nhiễm độc, "chỉ nên dùng để tắm giặt, không sử dụng để nấu ăn, uống".
Ngày 22/10, Hà Nội công bố "nước sông Đà có thể ăn uống".
Thanh Lam