Cuối tháng 3/2020, một bức tranh của Van Gogh tại bảo tàng Singer Laren, trung tâm thị trấn Laren, Hà Lan, bị đánh cắp khi nơi này đóng cửa do Covid-19 bùng phát. Cảnh sát vẫn đang truy tìm dấu vết của kẻ trộm. Nhưng cuộc điều tra khó khăn hơn do mọi người đều ở nhà thực hiện giãn cách xã hội nên không có nhiều nhân chứng.
Dư luận ngay lập tức đổ dồn về Durham. Nhưng siêu đạo chích một thời chỉ nhún vai nói: "Tôi giải nghệ rồi!". Durham có chứng cớ ngoại phạm trong vụ trộm nói trên. Tuy nhiên, điều này cũng đủ để cái tên Octave Durham, một trong những kẻ trộm tranh nghệ thuật khét tiếng nhất thế giới, nóng lại một lần nữa.
Durham là một trong những tên trộm tranh nổi tiếng nhất, giờ đã giải nghệ. Durham trở thành nhân vật chính trong bộ phim tài liệu phát sóng trên truyền hình Hà Lan. Ảnh: Vincent Verweij/New York Times.
Vào một đêm tháng 12/2002, Octave Durham, hiện nay đã 47 tuổi, cùng đồng phạm Henk Bieslijn trèo lên mái nhà của bảo tàng Van Gogh ở Amsterdam bằng một chiếc thang. Sau khi đập vỡ cửa sổ bằng búa tạ, họ lấy đi hai kiệt tác View of the Sea at Scheveningen (Cảnh biển ở Scheveningen) và Congregation Leaving the Reformed Church in Nuenen (Đoàn truyền giáo rời nhà thờ ở Nuenen). Đó là những bức tranh nhỏ nhất và gần tầm với của hai tên trộm nhất. Một bảo vệ đã phát hiện ra Durham nhưng không được phép sử dụng vũ lực để ngăn chặn, nên hai tên trộm tẩu thoát thành công. Tuy vậy, Durham làm rơi chiếc mũ đội đầu, bên trong có dính 10 sợi tóc của mình. Đây là bằng chứng tố cáo hắn, sau khi cảnh sát mang đi xét nghiệm ADN.
Bảo tàng Van Gogh ở Hà Lan là một trong những nơi có bộ sưu tập lớn nhất và quan trọng nhất về các tác phẩm của danh họa Van Gogh. Ảnh: Inexhibit.
Trong bộ phim tài liệu phát sóng ở Hà Lan năm 2018, Durham đã miêu tả cuộc đột kích lấy tranh của mình 16 năm về trước chỉ mất khoảng 3 phút 40 giây. Lý do Durham chọn bảo tàng Van Gogh vì nghĩ rằng phi vụ có thể thành công trót lọt. "Có người sinh ra để làm giáo viên, có người trở thành cầu thủ bóng đá. Tôi được sinh ra để làm đạo chích", kẻ trộm khét tiếng một thời cho biết.
Khi lấy trộm tranh thành công, Durham bán cho một nhân vật khét tiếng không kém mình trong thế giới ngầm, Cor van Hout, kẻ bị kết án năm 1983 trong vụ án bắt cóc ông trùm bia nổi tiếng Alfred Heineken. Nhưng ông trùm mafia này đã bị giết vào ngày định giao dịch với Durham. Sau đó, tên trộm bán hai bức tranh cho một trùm mafia khác, Raffaele Imperiale với giá gần 400.000 USD vào tháng 3/2003. Trong khi đó, các bức tranh phong cảnh của danh họa này thường có giá 10 -70 triệu USD. Imperiale biết rõ giá trị của hai bức tranh, và gọi đây là món hời giao dịch.
Bức Congregation Leaving the Reformed Church in Nuenen là món quà danh họa giành tặng mẹ mình. Ông vẽ lại khung cảnh nhà thờ nơi cha của họa sĩ đang làm mục sư. Ảnh: Jeroen Jumelet/AFP.
Durham đã phung phí số tiền phi pháp bằng cách mua xe máy và một chiếc Mercedes E320 cùng đồ trang sức cho bạn gái. Cả hai sau đó cùng nhau đi du lịch New York và tới công viên Disneyland ở Paris, Pháp. Điều này đã giúp các nhà điều tra lần ra tung tích của hắn. Cảnh sát sau đó đột kích căn hộ của Durham ở Amsterdam nhưng hắn trèo tường trốn thoát tới Marbella, Tây Ban Nha. Hắn bị bắt vào tháng 12/2003 tại nơi này và bị tuyên án 25 tháng tù vào năm 2004 với tội danh trộm cắp.
Không lâu sau đó, Raffaele Imperiale chủ động viết thư gửi các công tố viên ở Naples, Italy về việc mình sở hữu hai bức tranh quý đến từ bảo tàng Van Gogh. Cảnh sát sau đó tìm thấy chúng trong nhà của mẹ Imperiale, được bọc vải cẩn thận.
Người đàn ông từng là nỗi ám ảnh của nhiều bảo tàng nghệ thuật hàng đầu thế giới này cho biết vụ đánh cắp các tác phẩm nghệ thuật giá trị "dễ như cướp kẹo của trẻ con". Phần khó nhất là việc bán các tác phẩm này với giá hời, vì chúng đều được biết đến là những bức tranh đánh cắp. Do đó, thường những giao dịch này cũng không được trả giá cao.
Hai tác phẩm trên Van Gogh vẽ từ năm 1882 đến 1885, được thu hồi vào năm 2016 và đưa tới xưởng của bảo tàng để phục chế trong hai năm. 17 năm sau khi bị lấy trộm khỏi bảo tàng, hai kiệt tác của họa sĩ Van Gogh đã được trưng bày công khai trở lại vào năm 2019. Giám đốc bảo tàng, Axel Rüger cho biết, những bức vẽ sẽ được trưng bày vĩnh viễn cùng với danh tiếng của chúng để du khách có thể thoải mái chiêm ngưỡng.
Trước vụ trộm của Durham, bảo tàng từng bị đánh cắp 20 bức tranh vào năm 1991. Một trong số đó là tác phẩm đầu tiên của Van Gogh - The Potato Eaters. Đây cũng là vụ trộm các tác phẩm nghệ thuật lớn nhất ở Hà Lan từ thế chiến thứ hai.
Bảo tàng Van Gogh nằm ở công viên Museumplein, số 7 phố Paulus Potterstraat, Amsterdam. Đây là nơi trưng bày các tác phẩm của danh họa Vincent van Gogh và những họa sĩ đương thời. Bảo tàng bắt đầu mở cửa đón khách từ ngày 2/6/1973, trở thành bảo tàng hút khách nhất Hà Lan và đứng thứ 23 trên thế giới. Mỗi năm, nơi đây thu hút hơn 2 triệu lượt khách tham quan. Hiện tại, bảo tàng đóng cửa vì Covid-19 và chưa công bố ngày mở cửa trở lại.
Giá vé vào cửa với người lớn 19 euro. Du khách dưới 18 tuổi miễn phí vé vào cửa. Du khách tới đây có thể bỏ thêm 5 euro/ người để mua tour có hướng dẫn viên nói tiếng Hà Lan, Anh, Đức, Pháp, Italy, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Nhật Bản, Trung Quốc và Nga.
Bạn có thể bắt tàu điện tuyến số 2,3,5,12 tới trạm Van Baerlestraat nằm trên phố Paulus Potterstraat và đi bộ tới bảo tàng. Tuyến số 16 và 24 để tới trạm công viên Museumplein. Tại đây, bạn đi bộ khoảng 5 phút qua công viên để đến bảo tàng.
Anh Minh (Theo Guardian)