Đã hơn hai năm kể từ khi Việt Nam chính thức áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 5 (tương đương Euro 5), đồng nghĩa với việc các động cơ đốt trong, đặc biệt động cơ diesel sẽ sạch hơn, tiết kiệm nhiên liệu hơn so với mức 4 trước đây. Tuy vậy, đi cùng tiêu chuẩn mới, người dùng cũng gặp thêm khó khăn khác trong việc tìm kiếm loại nhiên liệu có phẩm chất tương xứng.
Hiện một số hãng bán xe diesel khuyến cáo khách hàng sử dụng dầu 0,001S-V (DO-V) để xe hoạt động tốt. Thậm chí không chỉ dừng ở khuyến cáo, mà hãng còn cảnh báo việc sử dụng dầu sai quy chuẩn còn có thể khiến xe không được bảo hành nếu xảy ra hỏng hóc.
Nhiên liệu diesel 0,001S-V là loại diesel có hàm lượng lưu huỳnh (S-sulfur) ở mức 10 mg/kg (tỷ lệ là 0,001% lưu huỳnh). Tại Việt Nam, loại dầu này không phổ biến bằng loại 0,05S (0,05% lưu huỳnh, tức tỷ lệ lưu huỳnh cao gấp 50 lần dầu 0,001S). Lưu huỳnh được thêm vào diesel để tăng tính bôi trơn các chi tiết máy. Tuy nhiên, lưu huỳnh cháy tạo muội than và khí độc oxit lưu huỳnh (SOx), nên lượng lưu huỳnh càng thấp, lượng khí độc và bụi mịn sẽ càng ít. Việc sử dụng nhiên liệu có tiêu chuẩn thấp hơn, ví dụ Euro 4, sẽ khiến hệ thống động cơ, ống xả dễ bị bẩn, tắc nghẽn, đóng muội và ảnh hưởng đến độ bền.
Đổ dầu đạt chuẩn không dễ
Anh Mạnh Linh (Hà Nội) cho biết khá bất tiện khi tìm kiếm trạm nhiên liệu có dầu 0,001S-V để sử dụng cho chiếc Ford Ranger Raptor đời 2023 theo khuyến cáo của hãng. "Trong bán kính nơi tôi sống 5 km, không trạm nào có dầu 0,001", anh nói. "Mỗi lần tiếp nhiên liệu, tôi phải di chuyển vào nội thành cách nhà khoảng 8 km để đổ dầu đúng chuẩn cho xe".
Anh Linh nói chọn sống ở Long Biên, một quận có thể xem là rìa trung tâm thành phố, xe cộ không quá đông đúc và di chuyển ôtô thoải mái. Nhưng khi mua chiếc xe Ford kích thước lớn và phải đổ dầu đúng chuẩn thì nảy sinh bất tiện vì phải vào thành phố, chịu cảnh kẹt xe, tốn thời gian.
Một mẫu Ranger Raptor 2023 lăn bánh tại Ninh Thuận. Ảnh: Tân Phan
Tương tự Mạnh Linh, anh Minh Long (TP HCM), người sở hữu chiếc Toyota Hilux 2023 nói rằng trước đây dùng ôtô không phải lo về trạm tiếp nhiên liệu nhưng điều này thay đổi khi hãng yêu cầu phải đổ dầu đúng chuẩn.
"Tìm trạm có dầu DO-V ở TP HCM không khó, chỉ khi di chuyển phục vụ công việc ở các tỉnh miền Tây thì hạn chế hơn", anh Long nói. Trạm có dầu DO-V có thể dùng ứng dụng trên điện thoại của nhà cung cấp nhiên liệu hoặc xem danh sách của hãng xe gợi ý.
Dù dùng các ứng dụng hay gợi ý của nhà sản xuất, số trạm có dầu DO-V không phải dễ tìm. Theo danh sách cập nhật đến tháng 5/2023 của Toyota Việt Nam gửi đến khách hàng, số trạm bán dầu DO-V tại TP HCM khoảng 70 trạm trong tổng số hơn 580 trạm bán xăng, dầu, tức tỷ lệ chiếm khoảng 12%.
Hà Nội có khoảng 76 trạm bán dầu DO-V, tổng cây xăng, dầu là gần 500, tức tỷ lệ khoảng 15%. Cả nước có khoảng 1.200 trạm có dầu DO-V, tổng cây xăng, dầu khoảng 17.000, tỷ lệ khoảng 7%. Như vậy, hai thành phố lớn nhất cả nước có tỷ lệ trạm nhiên liệu bán dầu DO-V nhiều hơn gấp đôi mức trung bình cả nước.
"Hiện nay, số lượng trạm bán dầu DO-V còn ít nên gây bất tiện phần nào đó cho người dùng", ông Quang Khải, giám đốc đại lý Ford Phú Mỹ (TP HCM), nói. "Nhìn ngắn hạn là vậy, nhưng dài hạn hơn thì khi nhu cầu của thị trường nhiều lên, số trạm cung cấp loại dầu này cũng sẽ tăng".
Theo Quyết định số 49/2011 của Thủ tướng Chính phủ, các loại ôtô sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu mới phải áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 5 (tương đương Euro 5) bắt đầu từ 2022. Bên cạnh nhiều dòng xe được các hãng đáp ứng và tiếp tục kinh doanh, một số dòng ngưng bán vì động cơ không đáp ứng chuẩn khí thải này, ví dụ như Toyota Hilux (máy dầu), Wigo, Honda Brio (máy xăng).
Khác dầu, nguồn cung xăng đáp ứng động cơ chuẩn khí thải mức 5 được bán phổ biến. Vì thế, người sở hữu ôtô máy xăng không gặp trở ngại nào trong việc tiếp nhiên liệu.
Với xe máy dầu, chỉ có Toyota với hai mẫu Hilux và Fortuner gián đoạn nguồn cung nhưng nay đã bán trở lại. Ví như Hilux bản động cơ chuẩn khí thải Euro 5 có hàng từ tháng 3/2023, sắp tới có thêm các bản giá rẻ. Những dòng xe máy dầu còn lại khác của Ford, Mitsubishi, Nissan... cũng đều trang bị động cơ theo chuẩn Euro 5.
Mất bảo hành nếu đổ dầu không đúng chuẩn
Toyota hiện là thương hiệu hiếm hoi trên thị trường yêu cầu khách hàng ký cam kết bằng văn bản phải đổ đúng dầu DO-V để xe không bị từ chối bảo hành. Những hãng khác như Ford, Mitsubishi, Nissan... không có yêu cầu tương tự, nhưng nếu người dùng đổ dầu không như khuyến cáo, gây hư hỏng các chi tiết liên quan đến động cơ, hãng có thể từ chối bảo hành.
Đại diện Toyota Việt Nam cho biết, yêu cầu bằng văn bản cam kết như một hình thức nhắc nhở khách hàng chú ý trong việc sử dụng dầu đạt chuẩn. Bởi nếu không sẽ phát sinh những hỏng hóc không đáng có ở động cơ. Mitsubishi Việt Nam cho biết, không yêu cầu khách hàng ký cam kết nhưng trong chính sách bảo hành khuyến cáo cần đổ dầu đạt chuẩn. Khách đổ dầu sai chuẩn, gây hư hỏng động cơ thì không được bảo hành.
Tem khuyến cáo loại dầu 0,001S-V trên nắp bình nhiên liệu một mẫu Hilux. Ảnh: TMV
Bà Nguyễn Nhung, phụ trách truyền thông của Ford Việt Nam nói rằng, trong văn bản làm việc của hãng với đại lý, đại lý với khách hàng, luôn có một phần khuyến cáo người mua xe cần sử dụng dầu đạt chuẩn cho động cơ Euro 5. "Thậm chí trên nắp bình nhiên liệu chúng tôi cũng ghi loại dầu để nhắc nhở khách hàng", bà Nhung nói.
Phó giám đốc dịch vụ một đại lý ôtô Nhật chính hãng ở TP HCM cho biết, cách tốt nhất là khách tuân thủ quy định đổ đúng dầu cho động cơ chuẩn khí thải Euro 5 để động cơ hoạt động tốt. "Về mặt kỹ thuật, nếu chỉ đổ dầu không đạt chuẩn một vài lần, động cơ không bị ảnh hưởng. Nhưng nếu đổ liên tục, sử dụng hàng chục nghìn km trở lên, lại vận hành chủ yếu ở tốc độ chậm, xe dễ báo lỗi và gây hư hỏng một số chi tiết, nặng nhất là bộ trung hòa khí thải", ông nói.
Trên thị trường, bộ trung hòa khí thải có giá hàng chục triệu đồng. Đơn cử như bộ trung hòa khí thải trên chiếc Mitsubishi Pajero Sport có giá khoảng 58 triệu đồng chưa VAT.
Thừa nhận số trạm nhiên liệu bán dầu DO-V chưa phổ biến nhưng nhiều chủ xe nói không đến mức hiếm có, khó tìm. "Phát sinh thêm trong sử dụng xe hàng ngày là để ý hơn lộ trình, tìm trạm có dầu đạt chuẩn để sử dụng. Đây cũng là cách bảo vệ tốt cho động cơ và bản thân người sở hữu", anh Mạnh Linh nói.
Thành Nhạn - Tân Phan