“Tôi cũng chẳng biết tục lệ có từ bao giờ nhưng đến 23 tháng Chạp người ta lại dùng cá chép làm lễ. Người nông dân miền Bắc xưa thường làm nồi cá chép kho, rán để thắp hương, mong được đầy đủ hơn”, bà Kế nói.
 |
|
Nhộn nhịp sắm đồ lễ trên phố phường Hà Nội. Ảnh: Hoàng Hà |
Mới 7h sáng, chị Lan Anh cán bộ cơ quan kiểm toán, đã rời chợ Vĩnh Hồ (Hà Nội), tay cầm bộ áo ông Táo cỡ đại. “Vợ chồng mình đều làm công chức bận rộn, nên muốn đơn giản hoá thủ tục. Tuy nhiên dù bận đến đâu, vợ chồng cũng phải thực hiện đúng như các cụ xưa truyền lại, phải hoá vàng trước giờ Ngọ mới thiêng".
10h sáng, tại Hồ Tây, Ngọc Khánh, Thiền Quang, Hoàng Cầu... nhiều người dẫn đổ về đây thả cá phóng sinh. Lúi húi thả 9 chú cá vàng xuống mặt hồ, bé Kiều Diễm Phương Chi, háo hức khoe, cháu nghe ông bà kể nhiều về tục phóng sinh cá chép nhưng giờ mới được tận tay thả.
Đứng cạnh bên, ông Tảo (ông nội Chi) cho biết, năm nào cũng vậy, trước giờ Ngọ, những chú cá chép mua về làm lễ ông Công ông Táo lại được gia đình ông mang ra đây thả. “Chẳng biết ông Táo có cưỡi về trời nhanh hơn không nhưng tôi chỉ muốn giáo dục cho con cháu, việc làm này là để phúc đức” ông Tảo nói.
Gần trưa, dòng người kéo đến các hồ thả cá ngày một đông. Chùa Ngọc Khánh, phủ Tây Hồ…dòng người vẫn chen chúc vào ghi sớ. Phố Hàng Mã, Lương Văn Can được xem là “kinh đô” của mặt hàng phục vụ ngày ông Công ông Táo vẫn nhộn nhịp. Đèn lồng, dây kim tuyến, những ngôi nhà cao tầng, xe đời mới… làm bằng những bìa giấy xanh đỏ được bày bán la liệt.
 |
|
Hai mẹ con thả cá, tiễn ông Táo về trời. Ảnh: Hoàng Hà. |
Tại TP HCM, hôm nay, bà Bùi Hồng Nhị, quận Bình Thạnh, dậy sớm hơn mọi ngày để lau dọn bếp và đi chợ. Theo lệ, ngày ông Công ông Táo, gia đình bà sẽ bày mâm cúng ngay tại bếp. Nhà có hai người già nhưng cũng bận rộn hẳn.
Mâm cúng có 2 con cá chép, được đặt trong một chiếc lọ bằng thủy tinh chứa nước, vài miếng bỏng gạo (còn gọi là thèo lèo), con ngựa - bộ áo mão ông Táo và tiền vàng bằng giấy, cùng một đĩa hoa quả. Tổng cộng tiền sắm đồ tiễn "Thần bếp" khoảng 30.000 đồng, trong đó, hai con cá chép to chừng 3 ngón tay, giá 8.000 đồng. Ông bày biện mâm cúng, bà nấu thêm bát canh, chuẩn bị sẵn sàng cho 12h, ông bật lửa thắp nhang.
"Dân gian nói nên cúng và thả cá khi còn ánh mặt trời, tức là từ sáng sớm đến cuối chiều. Vì cúng đêm và thả cá đêm thì quỷ thần ăn mất. Năm nào cũng giữa trưa là gia đình tôi bắt đầu thắp nhang, vì thời điểm này là thiêng nhất", bà Nhị cho biết.
Bà Nhị cũng bày tỏ, thông thường, mâm cúng phải có cá chép và ngựa, vàng mã ông Táo. Nhưng lời cầu nguyện thì tùy tâm. "Chúng tôi già rồi nên cầu ông Táo lên Thiên Đình xin cho có sức khỏe và xin cho con cháu làm ăn được may mắn", bà Nhị nói.
Còn theo bà Đinh Thị Vân, nhà ở Nguyễn Trãi, quận 1, cúng ông Táo được xem như một dịp để cả gia đình bà trả ơn "Thần bếp" phù hộ trong suốt năm qua. "Đốt thật nhiều giấy tiền vàng và cúng thật nhiều bánh mứt chính là cách tỏ rõ tấm lòng của mình đối với ông Táo", bà Vân tâm sự.
Người dân gốc Hoa cúng ông Táo khá sớm. Từ 5h sáng, nhiều gia đình khu vực Chợ Lớn, quận 5, đã đồng loạt thắp hương. Mâm cúng được bày tại bếp gồm 5 loại mứt, 5 loại trái cây, 3 bộ quần áo bằng giấy và xấp tiền vàng làm lộ phí cho Táo. Một số nhà còn tiễn thần bếp cây mía, nhằm cầu những điều ngọt ngào, may mắn.
 |
|
Mía và hoa nhựa thường được người dân TP HCM chọn mua để cúng Táo. Ảnh: T.Chương |
Còn nhiều người dân sống tại ấp Bàu Đưng, xã An Nhơn Tây, huyện Củ Chi, đồng loạt mang bếp lò ra sân đập bể và thay vào đó là những bếp mới.
Trao đổi với VnExpress, nhà văn Băng Sơn cho rằng, Tết ông Công ông Táo là phong tục đẹp của người Việt Nam tiến tới Tết Cả (Tết Nguyên đán). Gia đình có điều kiện thì làm mâm cơm, thắp hương cá chép sống, nghèo chỉ cần bộ quần áo, cá chép vàng mã, đĩa xôi, hoa tươi.
“Xưa kia quần áo cho ông Công ông Táo bằng giấy đen, biểu trưng cho bếp dạ ở các vùng miền quê. Nay, đời sống cao, người làm vàng mã chuyển sang làm những bộ quần áo màu mè cho bắt mắt”, nhà văn nói.
Theo nhà văn này, ý nghĩa lớn nhất llễ tiễn ông Công ông Táo không phải là mâm cao, cỗ đầy, không phải là cá chép thật hay giả. Quan trọng hơn, đây là ngày Tết để con người ta hướng đến cái thiện, làm nhiều điều phúc hơn.
Từ sáng sớm nay, nhiều bà nội trợ đã tất bật đến các gian hàng hoa tại cửa Bắc chợ Bến Thành để mua hoa cúng. Bán chạy nhất là cúc vàng, nhiều chủ cửa hàng cho biết. Giá cả cũng nhích hơn ngày thường 3.000 - 5.000 đồng một bó.
Cá chép vẫn là món hàng thu hút nhiều sự quan tâm nhất. Chị Hoa, tiểu thương chợ Bến Thành cho hay, ngoài cá chép lớn, cửa hàng chị sẽ bán loại cá chép 1-2 lạng, màu vàng. "Loại này chỉ bán duy nhất một lần trong năm vì người mua chỉ cúng xong rồi thả", chị cho biết. Loại cá này thường được bán theo con cặp với giá 15.000-20.000 đồng một con.
Sáng nay nhiều bà nội trợ chọn mua mía để tiễn ông Táo về thiên đình. Cô Loan, tiểu thương tại chợ Cầu Muối, quận 1 tranh thủ bán thêm đồ cúng như mía, bánh tổ, thèo lèo bên cạnh hàng tạp hóa thông thường cho biết. Do nhu cầu cao nên giá mía tăng khoảng 2.000-3.000 đồng mỗi cây, lên 8.000 - 10.000 đồng. Bánh tổ giá dao động từ 15.000 - 20.000 đồng, thèo lèo 3.000 - 5.000 đồng mỗi bịch.
Nhóm phóng viên