Vụ tranh chấp bồi thường thiệt hại do cơ quan tiến hành tố tụng gây ra trong hoạt động tố tụng hình sự giữa nguyên đơn là ông Trịnh Dân Cường, 66 tuổi, và bị đơn là VKSND quận 6 vừa được TAND cùng cấp thụ lý.
Theo hồ sơ vụ án, khuya 27/2/1985, Công an quận 6 nhận được trình báo vụ mất trộm vàng tại căn nhà trên đường Bãi Sậy, phường 7. Ông Cường cùng người anh vợ là Hồ Văn Được và người anh cột chèo Trần Đức Ẩn bị nghi ngờ là thủ phạm nên một ngày sau bị Công an quận 6 bắt tạm giam.
Trong đơn kiện, ông Cường cho biết, quá trình điều tra ông và hai người anh đều kêu oan. Vì bị bức cung ép nhận tội, đêm 8/4/1985, anh vợ của ông đã tự tử tại trại giam Chí Hòa. Lúc này việc bắt tạm giam đối với những người bị tình nghi vẫn chưa được VKS phê chuẩn.
Sau hơn hai tháng tạm giam 3 anh em ông Cường, việc điều tra vẫn không có kết quả do không tìm được chứng cứ buộc tội. Lúc này, để hợp thức hoá việc bắt người trái pháp luật, thiếu tá Nguyễn Hữu Đô (Đội trưởng Cảnh sát hình sự Công an quận 6) đã chỉ đạo những cán bộ trong đội viết lệnh tạm giam và quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can lùi lại một tháng trước ngày ông Được chết (ngày 9/3/1985) chuyển VKS phê chuẩn đối với ông Cường và hai người anh.
VKSND quận 6 sau đó kết luận không có chứng cứ buộc tội nên ông Cường và Ẩn được trả tự do từ ngày 23/8/1985. Tuy nhiên, đến ngày 19/9/1985, Công an quận 6 mới thả ông Ẩn về. Riêng ông Cường bị chuyển lên trại giam Tống Lê Chân (Bình Dương) để cải tạo tập trung khi chưa có quyết định của UBND thành phố và UBND quận 6 cũng không hay biết.
Ông Trịnh Dân Cường tại căn nhà chừng 10 m2 ở quận 6. Ảnh: Hải Duyên
Mẹ vợ của ông Cường là bà Đồng Thị Ba làm đơn khiếu nại lên các cơ quan chức năng và chính quyền thành phố về việc 3 người con bị bắt oan, UBND TP HCM đã vào cuộc thanh tra, phát hiện sự việc và yêu cầu trả tự do cho ông. Đến ngày 3/12/1986, Công an TP HCM mới ra quyết định trả tự do cho ông Cường với lý do ông "không liên quan đến vụ trộm tiệm vàng trên đường Bãi Sậy".
Liên quan đến việc gây oan sai, 4 cán bộ công an và VKS bị TAND TP HCM xét xử sơ thẩm năm 1989 và Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại TP HCM phúc thẩm năm 1990, tuyên phạt tù và cảnh cáo. Trong đó, ông Nguyễn Hữu Đô bị tuyên phạt tổng cộng 5 năm tù về các tội Bắt, giữ, giam người trái pháp luật.
Có vai trò đồng phạm, ông Võ Tấn Sĩ, cựu phó trưởng Công an quận 6; Nguyễn Kiên Trung, cựu Trưởng phòng PC14 Công an TP HCM, cùng bị phạt cảnh cáo. Riêng ông Nguyễn Tấn Đồng, cựu Viện trưởng VKSND quận 6, bị cảnh cáo về tội Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng.
Bản án của tòa cũng xác định, ông Cường và hai người anh là bị hại trong vụ Bắt, giữ, giam người trái pháp luật do nhóm cán bộ trên gây ra. Nhưng đến nay, ông Cường vẫn chưa được các cơ quan tố tụng ra quyết định đình chỉ điều tra vụ án, đình chỉ bị can, cũng như xin lỗi công khai và bồi thương oan sai.
Ông Cường cho biết, sau khi ra tù đã gửi nhiều đơn thư khiếu nại đến các cơ quan tố tụng quận 6 và Công an TP HCM, nhưng ông chỉ nhận được phiếu chuyển đơn chứ không cơ quan nào giải quyết. Ông sau đó làm đơn khởi kiện VKS ra TAND quận 6 nhưng do vụ án kéo dài, thời gian đã lâu, không được nhận các tài liệu, chứng cứ liên quan để nộp nên tòa không thụ lý.
Năm 2018, ông Cường tiếp tục làm đơn gửi đến Công an quận 6, VKSND quận 6 yêu cầu đình chỉ vụ án, đình chỉ bị can. Nhưng các cơ quan này đều trả lời đơn khiếu nại rằng "đã hết thời hiệu giải quyết".
Theo hướng dẫn của cán bộ tòa và được một số người trợ giúp pháp lý, hai năm trước ông đã đi trích lục lại được các bản án của TAND TP HCM và Tòa Phúc thẩm TAND Tối cao tại TP HCM (nay là TAND Cấp cao) liên quan đến việc xét xử các cán bộ gây oan sai cho mình.
Đầu năm ngoái, ông Cường tiếp tục gửi đơn đến VKSND quận 6, yêu cầu bồi thường oan sai và phục hồi danh dự, nhưng chưa nhận được phản hồi nên gửi đơn kiện qua tòa cùng tài liệu mới thu thập được và được cơ quan này thụ lý.
Ngoài việc yêu cầu được xin lỗi công khai, ông Cường yêu cầu VKSND quận 6 bồi thường tổng cộng hơn 3 tỷ đồng tiền thiệt hại về sức khỏe, tinh thần, thu nhập thực tế bị mất...
Hải Duyên