 |
|
Cần tiêm phòng dại cho chó từ 3-4 tháng tuổi trở lên. |
Bác sĩ Châu Hoàng Sơn, Khoa Y tế công cộng, Viện Pasteur, TP HCM, cho biết, trong năm 2000, số ca tử vong vì bệnh dại là 21, đứng hàng thứ 3 trong các bệnh truyền nhiễm. Đến nay, chưa có loại thuốc đặc hiệu nào chữa được bệnh dại lên cơn. Vì vậy, cách phòng bệnh tốt nhất là hiểu biết để đề phòng nó.
Có thể ủ bệnh hơn một năm
Virus xuất hiện trong nước dãi của chó hoặc mèo khoảng 3-5 ngày trước khi con vật có những triệu chứng lâm sàng đầu tiên và trong suốt thời gian bị bệnh. Người bị vật nhiễm virus dại cắn sẽ trải qua thời gian ủ bệnh. Thời gian này dài hay ngắn phụ thuộc vào số virus xâm nhập vào cơ thể qua vết cắn và vị trí vết cắn có gần thần kinh trung ương không. Thời gian ủ bệnh trung bình là 2-8 tuần lễ, nhưng cũng có thể chỉ 10 ngày hoặc kéo dài hơn 1 năm, thậm chí lâu hơn. Trong thời gian ủ bệnh, bệnh nhân không có biểu hiện gì đặc biệt. Sau đó, bệnh nhân thường bị sốt, đau đầu, buồn nôn, có cảm giác đau và tê tại vết cắn, nơi virus xâm nhập. Những biểu hiện này kéo dài 1-4 ngày.
Bệnh nhân chết vì viêm não
Tiếp đến là giai đoạn biểu hiện viêm não, bệnh nhân bị kích động, mất ngủ, sợ ánh sáng, tiếng động và gió nhẹ. Ngoài ra còn có các rối loạn hệ thần kinh thực vật như: giãn đồng tử, tăng tiết nước bọt, vã mồ hôi và hạ huyết áp. Khi uống nước, các cơ quan thanh quản, vòm họng bị co thắt làm bệnh nhân không uống được. Bệnh nhân nam đôi khi còn có biểu hiện xuất tinh tự nhiên do virus dại gây tổn thương các nhân dưới vỏ não.
Bệnh tiến triển ở thể liệt hoặc thể điên cuồng. Thể liệt hướng thượng (hội chứng Landry) bắt đầu bằng việc tê liệt hai chi dưới (liệt mềm), liệt chi trên, liệt hô hấp và chết. Ở thể điên cuồng, bệnh nhân có những cơn điên cuồng và co giật. Bệnh thường kéo dài 2-6 ngày.
Làm gì khi bị súc vật nghi dại cắn?
Khi bị súc vật cắn phải rửa ngay vết cắn thật kỹ bằng xà phòng đặc 20%, sau đó rửa bằng nước muối 9%, bôi chất sát khuẩn như cồn, cồn iốt đậm đặc... làm giảm tới mức tối thiểu lượng virus tại nơi xâm nhập. Sau đó, đến cơ sở y tế để được tiêm vacxin dại càng sớm càng tốt. Đối với người già, người có thai, người bị bệnh lao, bệnh thận, gan, tim mạch, sốt rét... cần hỏi bác sĩ chuyên khoa để được theo dõi tiêm và có ý kiến về cách điều trị.
Trường hợp vết cắn gần hệ thần kinh trung ương (đầu, mặt, cổ tay) hoặc có nhiều vết cắn, vết cắn sâu, chó lên cơn dại... cần phải tiêm kháng huyết thanh dại và vacxin trong vòng một ngày nhưng phải khác vị trí tiêm. Tiêm huyết thanh dại càng sớm thì hiệu quả càng cao. Nếu chậm cũng không nên để quá 7 ngày sau khi bị cắn.
Tiêm huyết thanh và vacxin dại là cách duy nhất cấp cứu có hiệu quả cho người bị súc vật nghi dại cắn. Nhờ thực hiện tốt các biên pháp phòng chống bệnh dại mà chủ yếu là tiêm phòng, số người chết do bệnh dại đã giảm 70% so với giai đoạn trước năm 1996.
Khi nào thì không cần tiêm vacxin?
- Bị chó cắn bóng, nghĩa là không đụng chạm gì tới người.
- Bị chó cắn qua quần áo dày mà không xước da hoặc bị chó liếm vào chỗ da lành không có vết xước.
- Những người đã tiếp xúc, sống chung với người bị bệnh dại, kể cả có ăn ngủ cùng phòng (trừ khi bị người lên cơn dại cắn có vết thương).
Tuy vacxin có hiệu lực cao nhưng vẫn có một tỷ lệ nhất định có biến chứng xấu, vì vậy việc chỉ định tiêm vacxin phải thận trọng.
Nên tiêm phòng dại cho chó mèo
Ở Việt Nam, virus dại lưu hành chủ yếu ở chó nhà, chiếm 97% số ca dại (3% còn lại là do mèo). Hiện có 16 triệu con chó đang được nuôi trên cả nước. Số chó này ẩn chứa một nguy cơ rất lớn về bệnh dại nếu chúng không được tiêm phòng. Hiện nay Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn có chủ trương tiêm phòng bắt buộc bệnh dại cho đàn chó trong cả nước và khuyến khích tiêm cho cả mèo. Chó từ 3 đến 4 tháng tuổi trở lên đều phải được tiêm phòng và hằng năm phải tiêm lặp lại. Mèo cũng phải được tiêm phòng ở tháng tuổi thứ ba.
(Theo Tuổi Trẻ, 12/6)