Người anh em xa

Có một lý do giải thích vì sao người Việt Nam thường cảm thấy gần gũi với nền văn hóa New Zealand. Sự gần gũi đó không chỉ dừng lại ở vẻ đẹp thiên nhiên và đường bờ biển đẹp như tranh vẽ. Trên thực tế, có sự gắn kết giữa nền văn hóa bản xứ của New Zealand và của chúng ta bởi vì người dân của hai xứ sở có chung một dòng máu.

Nhìn theo một cách khác, người Maori ngày nay là một nhánh của gia đình các dân tộc châu Á. Chúng ta chia sẻ sợi dây ràng buộc mặc cho những sự khác biệt về hình thể, ngôn ngữ, văn hóa trước mắt. Sợi dây vẫn nối kết hai dân tộc từ trong lịch sử, hôm nay và cả tương lai sau này.

Người Maori có truyền thuyết để giải thích nguồn gốc của họ cũng giống như dân tộc ta có truyện "Con Rồng cháu Tiên". Họ tin rằng tổ tiên của mình đã vượt đại dương để đến New Zealand ngày nay bằng 7 con thuyền lớn (waka) từ vùng đất bí ẩn có tên là Hawaiki.

Nhưng đó là truyền thuyết, còn trên thực tế, khoa học đã nói gì về họ? Những tranh cãi về nguồn gốc của tộc người Maori kéo dài hàng thế kỷ với hàng loạt giả thiết được đưa ra. Hầu hết những nhà nghiên cứu cho rằng người Maori có tổ tiên từng cư ngụ tại vùng Nam Mỹ, hay thậm chí châu Âu. Thế nhưng, cách đây không lâu, với sự phát triển của y học, người ta cuối cũng đã tìm ra cội nguồn của những người Maori này.

Một nghiên cứu của Đại học Victoria, Wellington, chỉ ra rằng tổ tiên của người Maori ngày nay có nguồn gốc từ vùng Bắc Á. Nghiên cứu cũng cho thấy rằng gene của người Maori tương đồng với người dân của châu Á, thông qua thí nghiệm trên mẫu ADN.

Sau nhiều thí nghiệm bằng carbon phóng xạ và các chương trình mô phỏng khác trên máy tính, họ tính ra rằng khoảng 5.000 năm trước, nhóm người châu Á đầu tiên đã rời khỏi nơi ở để đi về hướng đông, băng qua đại dương. Và chỉ 700 năm trước, lớp con cháu đã tìm thấy vùng đất trù phú này. Họ xây dựng nên một nền văn hóa bản địa đặc sắc, mà ngày nay thu hút vô số du khách trên thế giới.

Vậy chuyện gì đã xảy ra trong 4.300 năm giữa khoảng đó? Và nguồn gốc chính xác của họ có phải ở Đài Loan hay không? Cuộc nghiên cứu được tiếp tục với kết quả không ngờ. Sau khi nghiên cứu sâu hơn về gene của nam và nữ giới, người ta phát hiện ra rằng hai cấu trúc gene khá khác nhau. Điều đó cho thấy có thể họ có hai nguồn gốc khác nhau, rằng tổ tiên khi xưa của người Maori đến từ hai vùng đất khác nhau. Có cuộc di cư nào mà lại có hai điểm xuất phát như vậy?

Cho đến nay, giả thiết được nhiều nhà khoa học và nghiên cứu đồng tình nhất chính là nhóm người đầu tiên xuất phát từ Đài Loan đều là nữ. Họ vượt đại dương xuống vùng biển đảo của Philippines, Indonesia và vùng Châu Đại Dương. Cụ thể là đến Papua New Guinea ngày nay, họ gặp gỡ và nhờ vả người bản địa chỉ dẫn cho đường đi sắp tới. Nhóm người chỉ dẫn đều là nam giới, và rõ ràng hai tộc người đã sản sinh ra nhiều thế hệ sau. Cuộc hành trình cứ tiếp tục cho đến khi họ đến vùng đất của New Zealand ngày nay vào 700 năm trước.

Vậy còn người Việt Nam chúng ta? Rất nhiều nghiên cứu đã được đầu tư để tìm ra đích xác nguồn gốc người Việt Nam. Trong đó, nhà nghiên cứu, nhà văn, nhà báo Bình Nguyên Lộc đã đưa ra những luận điểm thuyết phục về nguồn gốc Mã Lai của người Việt. Theo đó, người Việt ngày nay cũng là sản phẩm của việc di cư từ vùng Mã Lai xuống phía nam, qua vùng đất Trung Hoa. Nói chính xác hơn, chúng ta là sự pha trộn của người Hoa Nam và người Mường bản xứ ở Bắc Việt. Vậy thì những người Maori kia có khác gì anh em xa của chúng ta?

Cách biệt địa lý, văn hóa, ngôn ngữ có lẽ là vấn đề lớn, nhưng khi truy về nguồn gốc xuất phát của cả hai dân tộc, người Maori bản xứ và người Việt ta lại gần gũi đến vậy. Khi đến New Zealand, đừng ngại ngần dành cho người Maori đầu tiên bạn gặp một hongi (chào áp mũi và trán vào nhau) vì bạn vừa tìm thấy người anh em "thất lạc" của mình.

Nguyễn Thị Hải Yến