Sau khi bị cắn, bệnh nhi đau và quấy khóc, gia đình phát hiện một con rắn trong gầm giường nên đã đánh chết, không lưu lại hình ảnh. Cha mẹ đưa em đến nhà nhà một thầy lang lấy thuốc về đắp. Sau một ngày, bàn chân trẻ sưng nề, hoại tử lan lên tới đùi, co giật, được gia đình đưa vào Bệnh viện đa khoa tỉnh Tuyên Quang.
Tại đây, tình trạng trẻ ngày càng nặng, hôn mê, liệt cơ hô hấp, được chuyển tuyến đến Bệnh viện Nhi Trung ương, hồi giữa tháng 7. Dựa trên đặc điểm vết cắn, tính chất sưng nề, hoại tử tiến triển, kèm liệt cơ hô hấp, các bác sĩ hướng đến trẻ bị rắn hổ đất cắn. Ngay trong đêm, bệnh nhi được truyền 40 lọ huyết thanh kháng nọc rắn hổ và thở máy, hỗ trợ tuần hoàn, đồng thời phẫu thuật chân, truyền dịch, lợi tiểu.
Sau 4 ngày, bệnh nhi được rút ống nội khí quản, hồi phục hoàn toàn về sức cơ, cẳng bàn chân trái đỡ sưng nề, vận động tốt. Tuy nhiên, ngón cái bàn chân trái bị rắn cắn đã hoại tử khô, có thể cần phẫu thuật cắt bỏ.
Các bác sĩ khoa Điều trị tích cực Nội khoa chăm sóc hai bệnh nhi bị rắn độc cắn. Ảnh: Trần Việt
Cùng ngày, Viện Nhi Trung ương tiếp nhận bệnh nhi 3 tuổi, ở Nghệ An, bị cắn bởi một loại rắn sọc đen sọc trắng tại vùng cánh tay phải, khi đang ngủ dưới nền nhà. Sau một giờ đắp thuốc lá, trẻ rơi vào tình trạng sụp mi, giãn đồng tử 2 bên, nói khó, liệt tứ chi, liệt cơ hô hấp tiến triển. Trẻ được đưa đến bệnh viện địa phương cấp cứu, đặt nội khí quản và chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương.
Thông qua hình ảnh con rắn do gia đình cung cấp, các bác sĩ xác định trẻ bị rắn cạp nia miền Bắc cắn. Đây là một trong số loại rắn có nọc độc mạnh nhất, thường gây giãn đồng tử, liệt cơ tiến triển lan xuống tứ chi, đặc biệt gây liệt cơ hô hấp đe dọa tính mạng.
Trong khi đó, huyết thanh kháng nọc rắn cạp nia hiện chưa sản xuất tại Việt Nam, nguồn cung trong nước phụ thuộc vào nước ngoài, thường khan hiếm, thiếu hoặc không có.
Ngày 10/8, Bác sĩ Trần Thị Mỹ Hạnh, khoa Điều trị tích cực Nội khoa, cho biết các bác sĩ đã rất nỗ lực liên hệ các bệnh viện trong và ngoài nước để tìm nguồn cung cấp huyết thanh kháng nọc rắn cạp nia miền Bắc.
Tại Bệnh viện Chợ Rẫy (TP HCM) chỉ có huyết thanh kháng nọc rắn cạp nia miền Nam đơn giá (dùng giải nọc một loài rắn cạp nia miền Nam mà không có tác dụng chéo với rắn cạp nia miền Bắc) và huyết thanh kháng nọc rắn đa giá (có tác dụng chung cho rắn cạp nong, cạp nia, hổ chúa, hổ đất).
Trước sự đồng thuận về chuyên môn của các bác sĩ hai miền, bệnh nhi được truyền 10 lọ huyết thanh kháng nọc rắn đa giá. Hiện, sau 14 ngày điều trị tích cực trẻ đã tỉnh, có nhiều nhịp tự thở, biết thực hiện các động tác theo yêu cầu của bác sĩ, kết quả điện não đồ bình thường và kế hoạch rút máy thở trong một vài ngày tới.
Ở nước ta, các loại rắn độc phổ biến gồm: rắn hổ mang, rắn cạp nong, cạp nia, rắn lục... Mỗi loài rắn có đặc trưng về hình thái và loại nọc độc khác nhau. Theo BSCKII Phạm Thị Thanh Tâm, mùa hè là thời điểm rắn sinh sôi, phát triển, cũng là lúc số bệnh nhi bị rắn cắn có xu hướng tăng, đặc biệt ở nơi gần vùng sông nước, đồi núi. Các bệnh nhân thường bị rắn cắn trong hoàn cảnh nằm ngủ trên nền nhà, sinh hoạt gần cánh đồng hoặc các nơi có nuôi gia cầm.
Khi bị rắn độc cắn, người bệnh thường thấy đau buốt tại chỗ cắn, thấy dấu răng sâu, vết thương chảy máu khó cầm, vùng chi bị cắn sưng nề, nổi phỏng nước, hoại tử lan dần. Kèm theo dấu hiệu toàn thân như nhìn mờ, sụp mi, đau rát họng, nói khó, nuốt sặc, liệt cơ tiến triển lan xuống tứ chi, thậm chí co giật, hôn mê.
Tất cả trường hợp bị rắn cắn nên được theo dõi ít nhất 24 giờ trong bệnh viện. Huyết thanh kháng nọc rắn được chỉ định trong các trường hợp có biểu hiện nặng toàn thân. Thời điểm sử dụng tốt nhất là 4 giờ đầu, tuy nhiên trong 24 giờ vẫn có hiệu quả. Các trường hợp khác được điều trị hỗ trợ tùy theo triệu chứng lâm sàng.
"Nhiều gia đình chủ quan áp dụng kinh nghiệm dân gian để sơ cứu, đến khi có các biểu hiện suy hô hấp, tím tái, xuất huyết nặng... thì mới vội vàng đến các cơ sở y tế. Đây là sai lầm lớn nhất", bác sĩ nói, thêm rằng sau khi bị rắn cắn, bệnh nhân cần được xử trí và cấp cứu kịp thời để hạn chế tử vong.
Bác sĩ cũng khuyến cáo cha mẹ không sử dụng các biện pháp như cố gắng hút nọc độc của rắn; trích, rạch, nặn, bóp tại vùng vết cắn. Không loay hoay tìm kiếm và áp dụng các kinh nghiệm dân gian hoặc thầy lang để sơ cứu.