Những ngày này, dọc bờ biển xã Xuân Yên, huyện Nghi Xuân tập trung những nhóm ngư dân thu hoạch cá trích. Loài cá sống cách bờ 5 đến 10 hải lý, phải dùng tàu công suất dưới 90 CV để đánh bắt. Mỗi chuyến đi biển kéo dài khoảng một ngày, thu về khoảng 100 đến 300 kg.
Cá được ngư dân chọn, rửa sạch, đem ướp lạnh đóng vào thùng xốp.
Bà Nguyễn Thị Toan, 52 tuổi, trú tại xã Xuân Hội (góc phải) cho biết một tuần qua thường dậy từ 4h sáng, cùng chồng lái xe máy xuống biển Xuân Yên thu mua cá trích về chế biến.
"Cá tươi mua tại chỗ có giá 7.000 đến 10.000 đồng một kg. Trung bình một ngày tôi gom được 200 kg, có hôm là 500 kg", bà Toan nói.
Cá được bỏ vào nhiều tấm phản hoặc mẹt tre. Người dân chuẩn bị bếp và than, nhóm lửa để nướng.
Dọc hai bên đường ở xã Xuân Hội có khoảng 50 hộ dân làm nghề nướng, hấp, muối hải sản. Họ chuẩn bị những rổ cá, đặt bếp nướng, nồi hấp, bếp gas ở mép đường, ngồi xúm lại một tốp khoảng 2-3 người để giúp nhau làm việc.
Những con cá sau khi được đặt lên bếp than sẽ được người dân quạt lửa, lấy đũa trở tay liên tục để không bị cháy. "Trước khi nướng cần ướp cá với một ít gia vị như bột canh, ớt cay. Như thế sẽ tạo ra vị thơm và đậm đà", bà Võ Thị Nga, 50 tuổi, ở xã Xuân Hội cho biết.
Từng mẻ cá vàng ươm được sắp vào mẹt tre. Mỗi buổi sáng, một hộ có thể nướng được 100 kg, cao điểm khoảng 400 kg. Giá cá nướng từ 40.000 đến 60.000 đồng một kg.
Cá luộc hoặc hấp được xếp sẵn vào rổ nhựa, mỗi lần hấp khoảng 5 kg, sau 30 phút vớt ra. Một buổi sáng chủ hàng làm được 100 kg.
Người dân bỏ cá đã hấp chín lên các tấm phản tre đem phơi. Nếu gặp nắng, sau 3 ngày có thể sử dụng, cá phơi khô giá 150.000 đồng một kg.
Cá nướng được đóng gói định lượng 0,5 đến 1 kg mỗi phần, bọc giấy để giữ độ nóng.
Người đi đường dừng lại mua cá nướng và hấp tại điểm bán lẻ của bà Võ Thị Nga (50 tuổi, áo hồng). Mỗi người mua từ 0,5 đến 2 kg.
"Hàng ngày tôi bán được gần 100 kg cá, sau khi trừ các chi phí, lời khoảng một triệu đồng", bà Nga nói.
Cá trích nướng có thể đem về chế biến món kho mật, hoặc chấm nước mắm ăn trực tiếp. Cá hấp phơi khô dùng làm mồi nhậu, chấm tương.
Người dân chế biến cá trích. Video: Đức Hùng.