Maya School là trường tiểu học, THCS tư thục theo triết lý Montessori đầu tiên tại Việt Nam và cũng là một trong số ít trường theo mô hình trường nông trại (Farm school). Trường nằm ở thôn Đồng Dâu, xã Tiến Xuân, huyện Thạch Thất, cách trung tâm Hà Nội khoảng 40 km theo hướng Láng - Hòa Lạc.
Ngôi trường rộng 10 ha được xây dựng dần dần từ năm 2018, gồm khu nhà tiểu học; THCS; các khu xưởng thủ công, mộc và tự động hóa, mỹ thuật thị giác, thảo mộc và nông trại; sân bóng đá, bóng rổ; nhà ăn. Tất cả nằm dưới những tán cây tự nhiên được trường giữ lại trong quá trình thi công.
Ba cụm nhà dành cho học sinh THCS, mỗi cụm gồm ba nhà thông nhau, được xây dựng chủ yếu bằng đá ong. Bên trong có các phòng học chuyên biệt như phòng Toán, ICT (Công nghệ), Khoa học, Âm nhạc... Ở Maya, học sinh không học theo lớp cố định mà di chuyển đến các phòng học chuyên môn, giống như campus ở các đại học quốc tế. Thầy giáo môn nào sẽ chỉ ở phòng đó để học sinh có thể tìm đến hỏi bất cứ lúc nào.
Chị Nguyễn Thị Hương, kiến trúc sư thiết kế Maya School, cho biết mọi không gian kiến trúc trong trường đều dựa vào triết lý giáo dục, trong đó điểm nổi bật là phải gần gũi với tự nhiên. Vì vậy, trường sử dụng hoàn toàn các vật liệu tự nhiên như đá ong, đất, gỗ, tre, lá. Hình thái cũng bắt nguồn từ tự nhiên như nhà lá có phần mái lợp hoàn toàn bằng lá, nhà Cánh diều có phần mái giống con diều.
"Theo triết lý giáo dục trường áp dụng, con người là một phần của hệ sinh thái, nếu sống hòa hợp thì cuộc sống nhẹ nhàng hơn. Vì vậy, trường Maya được thiết kế theo hướng tôn trọng tự nhiên. Thậm chí chúng tôi phải uốn đường để giữ được những cây to tự nhiên", chị Hương nói.
Chính vì phòng học được chuyên môn hóa, mỗi phòng đều có trang thiết bị phù hợp với từng môn học. Chẳng hạn, phòng Văn và Câu lạc bộ Ngôn ngữ Tiếng Việt - Tòa soạn báo Maya Time có rất nhiều sách văn học và truyện. Bàn ghế trong phòng là loại tách rời, có thể sắp xếp theo nhiều cách, tùy thuộc vào các hoạt động do giáo viên điều phối.
Bên trong xưởng mộc, nơi học sinh có thể cùng với người phụ trách xưởng sản xuất ra những món đồ mộc để dùng cho cuộc sống học tập ở trường, hay sửa chữa mọi món đồ mộc bị hỏng trong trường như chuồng chó mèo, bàn ghế, giá kệ, đồ chơi gỗ.
Ở các xưởng, phần mái được lợp bằng lá, các cột trụ bằng tre, tường được đắp bằng đất. Xưởng có nhiều cửa nhằm lấy ánh sáng tự nhiên.
Khu vực nhà ăn thông với không gian ngoài trời, không có cửa. Các vật liệu xây dựng và bàn ghế đều làm từ tre, gỗ và lá. Trừ những ngày mưa lạnh, học sinh đều tự gọi đồ và ngồi ăn ở khu vực này.
Khác với cụm nhà khối THCS, khu nhà dành cho học sinh tiểu học được thiết kế theo dạng nhà sàn bằng gỗ, gồm 3 dãy nhà hai tầng. Học sinh từ lớp 1 đến 3 cùng học trong một không gian, không phân chia phòng. Tương tự, học sinh lớp 4 và 5 học trong cùng một không gian.
Trong phòng, các kệ với đủ giáo cụ học tập theo phương pháp giáo dục Montessori được đặt ở nhiều vị trí giúp học sinh và giáo viên có thể dễ dàng lấy sử dụng.
Điểm đặc trưng của không gian học tập Montessori này là các khung cửa sổ cao từ sàn nhà lên gần trần. Thiết kế giúp tầm nhìn của học sinh được mở rộng, các em có thể liên kết với thực tế hơn, có sự quan sát, trí tưởng tượng và tương tác tốt hơn với thiên nhiên. Đây cũng là một trong những mục tiêu mà triết lý Montessori muốn mang lại cho học sinh.
Thiết kế cửa sổ cao rộng cũng hỗ trợ khi học sinh muốn thực hiện một số thí nghiệm ngay trong phòng học.
Xưởng mỹ thuật thị giác được đặt ở khu nhà tiểu học. Trừ những thiết bị sử dụng điện, tất cả trang thiết bị trong phòng đều là đồ tre, gỗ thân thiện với môi trường.
Khu vực hành lang và bên ngoài khu nhà tiểu học. Nếu nhìn từ ngoài vào, nhiều người khó tưởng tượng đây là một phần của trường học.
Ngoài các khu nhà, phần lớn không gian trường Maya là thảm cỏ và cây xanh, bao gồm cả những gốc cây lớn tự nhiên và cây ăn quả, rau do trường trồng như chuối, đu đủ, đậu, lá lốt. Ở những gốc cây lớn, trường lắp đặt, che thành khu nghỉ ngơi, vui chơi. Vào những ngày mát mẻ, giáo viên cho học sinh ra ngoài trời học để được hòa mình nhiều hơn với thiên nhiên.
Trường Maya School hiện có khoảng 150 học sinh từ lớp 1 đến 7. Với quy mô hiện tại, trường có thể tiếp nhận 50 học sinh một khối lớp. Sắp tới, trường sẽ xây dựng thêm khối nhà THPT.
Ngọc Thành - Dương Tâm