Số liệu vừa được công bố tại một sự kiện của AmCham Việt Nam tại TP HCM cho biết, trong 12 tháng tính đến 31/8/2017, nhập khẩu hàng may mặc vào Mỹ từ Việt Nam tăng 8,74% và giày dép tăng 11,83%. Đối với thị trường Mỹ, Việt Nam là nhà xuất khẩu lớn thứ hai sau Trung Quốc ở cả hai nhóm may mặc và giày dép.
Tốc độ tăng trưởng xuất khẩu từ Việt Nam tiếp tục vượt qua các đối thủ cạnh tranh trên thị trường may mặc Mỹ, thậm chí khi không được hưởng lợi từ bất kỳ chương trình ưu đãi thương mại hay hiệp định thương mại tự do nào. Các nhà bán lẻ và người tiêu dùng nước này nhận thấy được các điểm mạnh về chất lượng, giá cả và cam kết giao hàng của Việt Nam. Đây là nhận định của ông Jon Fee - Cố vấn cao cấp của hãng luật quốc tế Alston & Bird LLP.
Hiện chỉ có một số ít mặt hàng da giày Việt Nam được hưởng ưu đãi theo chương trình tạm dừng hoặc giảm thuế quan nhập khẩu của Mỹ, áp dụng cho tổng cộng vài chục loại sản phẩm nhập khẩu. Còn về cơ bản, quần áo, giày dép Việt Nam đang cạnh tranh khá sòng phẳng.
Đứng thứ hai về xuất khẩu dệt may, da giày vào Mỹ nhưng chuyên gia khuyến nghị Việt Nam cần quan tâm đến các đối thủ mới và một thế giới thương mại đang bất ổn.
Tuy nhiên, ngôi “á vương” của Việt Nam không phải không bị đe dọa. Nate Herman - Phó giám đốc cấp cao chuỗi cung ứng, Hiệp hội May mặc & Giày dép Hoa Kỳ (AAFA) cho biết Mexico cũng là một đối thủ của Việt Nam. Hiện Hiệp định thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA) mà nước này tham gia đang được khởi động đàm phán lại theo yêu cầu của Tổng thống Donald Trump.
Song, khả năng Mexico giành được ưu đãi hơn là không cao khi chính sách bảo hộ thương mại của Mỹ đang tăng. Các đối thủ đáng lo hơn đến từ châu Á và châu Phi.
Ở mảng đồ du lịch, Việt Nam vẫn là nhà cung cấp lớn thứ hai của Mỹ sau Trung Quốc nhưng đang có sự cạnh tranh từ Campuchia và Myanmar. Hai nước này thuận lợi hơn vì được hưởng ưu đãi thuế quan phổ cập (GSP). Hay như sự trỗi dậy của khu vực Tây Phi, đơn cử là Ethiopia.
“Việt Nam trước đây chưa bao giờ lo ngại về sự cạnh tranh từ Tây Phi. Nhưng hiện giờ đang có nhiều thương hiệu Mỹ đang nhắm đến vùng sản xuất này vì có các ưu đãi thuế quan. Ở đây lại còn nhận được sự đầu tư mạnh mẽ của Trung Quốc”, ông Nate Herman nói.
Vị chuyên gia nhận định, nhìn chung ngành dệt may, giày dép của Việt Nam chưa bị ảnh hưởng bởi quyết định rút rỏi TPP và các chính sách bảo hộ thương mại mới dưới thời ông Trump. Song, viễn cảnh dài hạn là cần thận trọng.
“Có rất nhiều điều cần theo dõi. Câu hỏi đặt ra là tương lai của chúng ta như thế nào? Ông Trump rất rõ ràng. Ông ấy sẽ áp thêm nhiều thuế khác nhau trên nhiều loại sản phẩm khác nhau. Sẽ có rất nhiều điều ông ấy làm. Dù chưa trực tiếp nhưng tôi thấy cũng đã có những tác động phần nào”, ông Nate Herman nhận định.
Cái nhìn thận trọng này nhận được sự tán đồng của ông Avedis Seferian - Chủ tịch và Giám đốc điều hành WRAP, một tổ chức chuyên đánh giá hoạt động tuân thủ trách nhiệm xã hội.
“Chủ nghĩa bảo hộ ngày càng gia tăng trên toàn cầu. Đang có khoảng trống quyền lực thương mại thế giới khi Mỹ ngày càng rút ra để bảo hộ thương mại chính mình. Vậy ai sẽ bước vào? Trung Quốc hay EU. Có rất nhiều yếu tố bất định và thế giới đang ngày càng phức tạp”, vị chuyên gia nhận định.
Dù có những nguy cơ nhưng theo ông Jon Fee, dệt may, da giày Việt Nam còn sở hữu hàng loạt cơ hội khác, thông qua việc tham gia Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – Liên minh Châu Âu (EVFTA), sáng kiến “Vành đai & Con đường” (BRI) và chiến lược hợp tác Việt -Trung “Hai hành lang và một vành đai kinh tế”.
“Việt Nam cần quan tâm điều gì? Đó là tuân thủ nguyên tắc xuất xứ. Đó là thực thi các thỏa thuận xoá bỏ thuế quan”, Jon Fee khuyến nghị.
Còn theo ông Avedis Seferian, doanh nghiệp Việt cần chú trọng hơn các vấn đề tuân thủ xã hội trong kinh doanh. Ví dụ như: An toàn cho công nhân, sự tuân thủ quy định, hóa chất và sự bền vững của nhà máy.
Viễn Thông