Ba nhà nghiên cứu có những đóng góp đột phá về hố đen. Ảnh: Twitter.
Viện Hàn lâm Khoa học Thụy Điển lúc 16 giờ 55, ngày 6/10 (giờ Hà Nội) công bố giải Nobel Vật lý năm 2020 thuộc về các nhà nghiên cứu Roger Penrose, Reinhard Genzel và Andrea Ghez.
Roger Penrose chứng minh thuyết tương đối tổng quát dẫn tới sự hình thành của hố đen. Reinhard Genzel và Andrea Ghez phát hiện vật thể vô hình siêu nặng chi phối quỹ đạo của những ngôi sao ở trung tâm dải Ngân Hà và cách lý giải duy nhất hiện nay là sự tồn tại của một hố đen siêu khối lượng.
Roger Penrose sử dụng các phương pháp toán học nhằm chứng minh hố đen là kết quả trực tiếp từ thuyết tương đối tổng quát của Albert Einstein. Bản thân Einstein không tin hố đen thực sự tồn tại. Những vật thể siêu nặng này "nuốt chửng" mọi thứ tới gần chúng và không gì có thể thoát ra, bao gồm cả ánh sáng.
Tháng 1/1965, 10 năm sau khi Einstein qua đời, Roger Penrose chỉ ra hố đen thực sự có thể hình thành và mô tả chi tiết về chúng. Ở trung tâm, hố đen chứa điểm kỳ dị mà tại đó, mọi quy luật tự nhiên đã biết đều không thể áp dụng. Nghiên cứu đột phá của ông vẫn được coi là một trong những đóng góp quan trọng nhất vào thuyết tương đối tổng quát của Einstein.
Reinhard Genzel và Andrea Ghez đứng đầu nhóm các nhà thiên văn học tập trung nghiên cứu một khu vực gọi là Sagittarius A* ở trung tâm dải Ngân Hà. Họ lập bản đồ quỹ đạo của những ngôi sao sáng nhất ở gần trung tâm dải Ngân Hà nhất với độ chính xác ngày càng tăng. Kết quả đo đạc của hai nhóm nghiên cứu đều cho thấy có một vật thể vô hình cực nặng đang hút các ngôi sao, khiến chúng quay với tốc độ siêu nhanh. Họ nhận thấy khu vực không lớn hơn hệ Mặt Trời này có khối lượng gấp khoảng 4 triệu lần ngôi sao của chúng ta.
Sử dụng những kính viễn vọng lớn nhất thế giới, Genzel và Ghez phát triển phương pháp để nhìn xuyên qua các đám mây khí và bụi liên sao tới trung tâm dải Ngân Hà. Vượt qua giới hạn về công nghệ, họ cải tiến nhiều kỹ thuật mới để xử lý biến dạng do khí quyển Trái Đất gây ra, xây dựng thiết bị độc đáo và thực hiện nghiên cứu dài hạn. Công trình tiên phong của họ mang lại bằng chứng thuyết phục nhất về hố đen siêu khối lượng ở chính giữa dải Ngân Hà.
"Phát hiện của các học giả năm nay mở ra nền tảng mới trong nghiên cứu về những vật thể đặc và siêu nặng. Nhưng các vật thể kỳ lạ này vẫn còn đặt ra nhiều câu hỏi cần giải đáp và thúc đẩy nghiên cứu trong tương lai. Đó không chỉ là câu hỏi về cấu trúc bên trong của chúng mà cả về cách kiểm tra thuyết tương đối trong những điều kiện cực hạn ở sát hố đen", David Haviland, chủ tịch Hội đồng Nobel Vật lý, chia sẻ.
Giải thưởng năm nay được trao một nửa cho Roger Penrose, giáo sư ở Đại học Oxford, Anh. Nửa còn lại trao cho Reinhard Genzel, nhà vật lý thiên văn ở Viện Vật lý ngoài hành tinh Max Planck, Đại học California, Berkeley, M và Andrea Ghez, nhà thiên văn học ở Đại học California, Los Angeles, Mỹ.
Giải Nobel Vật lý 2019 được trao cho các nhà khoa học James Peebles (Mỹ), Michel Mayor và Didier Queloz (Thụy Sỹ) cho nghiên cứu về vũ trụ học và ngoại hành tinh. Tính từ năm 1901 đến năm 2019, đã có 113 giải Nobel Vật lý được trao cho 213 nhà khoa học trên khắp thế giới.
|
Nobel là giải thưởng quốc tế do Quỹ Nobel tại Stockholm lập ra từ năm 1901 dựa trên tài sản của Alfred Nobel, nhà phát minh kiêm doanh nhân Thụy Điển. Giải thưởng được trao thường niên cho những cá nhân và tổ chức có cống hiến nổi bật trong các lĩnh vực Y học, Hóa học, Vật lý, Văn học, Hòa bình. Năm 1968, Ngân hàng Trung ương Thụy Điển lập ra Giải thưởng của Ngân hàng Thụy Điển cho Khoa học kinh tế để tưởng nhớ Nobel, còn gọi là giải Nobel Kinh tế. Mỗi giải thưởng gồm huy chương, bằng chứng nhận cá nhân và một khoản tiền thưởng. Từ năm 1901-2017, giải thưởng đã được trao 585 lần cho 923 cá nhân và tổ chức trên thế giới. |
Ban Khoa học