Các ngày lễ, tết đều được xem là khoảng thời gian của hạnh phúc và niềm vui. Tuy nhiên, đối với một số người, các ngày lễ lại khiến họ buồn bã, cô đơn, lo lắng và trầm cảm. Trạng thái tâm lý này là "trầm cảm ngày lễ" - một hiện tượng vẫn chưa được giới khoa học kết luận chuẩn xác.
Arash Javanbakht, phó giáo sư Tâm thần học tại Đại học Bang Wayne cùng với cộng sự của mình là Linda Saab đã đưa ra cảnh báo về tình trạng.
Dấu hiệu căn bệnh
Triệu chứng phổ biến nhất của hội chứng là cảm giác buồn bã kéo dài hoặc lặp đi lặp lại với các cường độ khác nhau từ khi bắt đầu kỳ nghỉ lễ. Một số người có thể cảm thấy u sầu và lạc quan thay đổi liên tục trong ngày.
Ngoài ra, một số dấu hiệu là: Thay đổi khẩu vị hoặc cân nặng, giấc ngủ bị xáo trộn, chán nản hoặc cáu kỉnh, khó tập trung, cảm giác vô dụng hoặc tội lỗi, thấy mệt mỏi hơn bình thường và mất niềm vui khi làm những việc từng thích.
Lý do con người buồn bã trong dịp lễ
Đầu tiên, ký ức về những ngày lễ kỷ niệm trước đó quay trở lại khiến con người có cảm giác mất mát. Họ nhớ về những người thân không còn ở bên mình, và việc tiếp tục những truyền thống cũ mà không có người đó khiến họ đau lòng.
Thêm vào đó, cảm giác gánh nặng hoặc nghĩa vụ, cả về mặt xã hội hoặc tài chính, có thể rất lớn. Chúng ta có thể bị cuốn vào việc tặng quà, muốn tìm món đồ hoàn hảo đó cho gia đình và bạn bè, trong khi tài chính hạn hẹp. Điều này cũng có thể gây căng thẳng.
Ngoài ra, kỳ nghỉ cũng là thời gian để tụ tập với những người thân thiết và nó có thể khơi dậy nhiều cảm xúc cả tốt lẫn xấu. Một số người có thể thấy mình không có các mối quan hệ thân thiết và cuối cùng bị cô lập, ngắt kết nối với những thành viên khác. Như một số trường hợp bị hỏi về việc lập gia đình, hoặc con cái, thu nhập, công việc, sức khỏe... khiến họ khó chịu, không muốn tiếp xúc.
Mặt khác, nhiều người cảm thấy ngộp thở khi nhận được quá nhiều lời mời dự tiệc, khiến chúng ta rơi vào tình thế khó khăn.
Hậu quả
Nhiều người cho rằng đây chỉ là cảm giác thoáng qua trong năm nhưng tình trạng này nghiêm trọng hơn so với dự đoán. Theo Verywell Mind, cảm thấy buồn bã trong mùa đông và những tháng nghỉ lễ cũng có thể là dấu hiệu của chứng rối loạn cảm xúc theo mùa (Seasonal Affective Disorder - SAD). Nó bao gồm các giai đoạn trầm cảm vào cuối mùa thu và đầu mùa đông. Người đó có thể cảm thấy chán nản và vô vọng, hoặc họ khó tập trung, khó ngủ hoặc không có động lực, thậm chí muốn tự tử.
Cách thoát trầm cảm ngày lễ
Theo giáo sư Arash, hãy đặt ranh giới giữa việc tham dự sự kiện và tài chính của mình. Điều đó có nghĩa bạn có thể từ chối tham gia một số hoạt động, hoặc thay vì tặng quà là dành thời gian cho những người thân, hay tự sáng tạo với quà tự làm.
Ngoài ra, gặp gỡ bạn bè, tham gia tình nguyện, dự các buổi gặp mặt cộng đồng hoặc các sự kiện tôn giáo là cách để duy trì kết nối, đồng thời mang lại hạnh phúc cho chính mình và người khác.
Thêm vào đó, để có thể quên ký ức đau buồn, hãy bắt đầu những kỷ niệm mới một mình hoặc với những người thân yêu, như cùng nhau làm bánh, trang trí nhà cửa, dọn nhà, chuẩn bị mâm cơm,... Điều quan trọng là hãy chăm sóc tốt cho sức khỏe của bản thân.
Tiến sĩ Marc Kaplan, bác sĩ tâm thần tại Bệnh viện York ở Maine, khuyến nghị hãy dành thời gian để chuẩn bị tinh thần cho những cuộc gặp gỡ với gia đình và bạn bè.
"Hãy là chính mình để có khoảng thời gian vui vẻ. Hãy quyết định bạn sẽ ở đó bao lâu, tương tác với ai. Ngay cả với những người mà bạn muốn tránh, bạn có thể nghĩ đến kỷ niệm đáng yêu về người này, thay vì tập trung vào sự tiêu cực. Hãy nghĩ về ranh giới", ông nói.
Doãn Hùng (Theo The Conversation, APA, Verywell Mind)