Thủ tướng Hungary Viktor Orban ngày 9/10 trình bày các ưu tiên trong nhiệm kỳ Chủ tịch Hội đồng Liên minh châu Âu (EU) dài 6 tháng tại phiên họp của Nghị viện châu Âu (EP) ở Strasbourg, Pháp.
Ông mở đầu bài phát biểu bằng cách mô tả châu Âu như một lục địa đang trong tình trạng hỗn loạn, vật lộn với chiến sự Ukraine và khủng hoảng nhập cư. Ông lập luận EU cần phải thay đổi, nhấn mạnh các ý kiến trước đây của Hungary, kêu gọi EU giảm bớt quy định, củng cố thị trường chung.
Các nhà lập pháp ban đầu lắng nghe một cách tôn trọng. Nhưng sau khi ông Orban kết thúc bài phát biểu, nghị trường chia làm hai phe rõ rệt, một bên vỗ tay tán thành nhiệt liệt, trong khi bên kia la ó dữ dội, một số nghị sĩ còn hát vang bài Bella Ciao, ca khúc chống phát xít của Italy.
Hội trường ồn ào đến mức Chủ tịch EP Roberta Metsola phải can thiệp, yêu cầu mọi người giữ trật tự. "Thôi nào, đây đâu phải là Eurovision", bà nói, đề cập đến cuộc thi âm nhạc lớn nhất châu Âu.
Phản ứng của các thành viên Nghị viện châu Âu sau bài phát biểu của Thủ tướng Hungary Viktor Orban. Video: Guardian
Kể từ đó, phiên họp dài ba tiếng rưỡi trở thành cuộc đấu khẩu giữa hai phe, một bên là các nhà lập pháp lên án "chế độ chuyên quyền" của ông Orban, một bên là các nhóm cực hữu cùng Tổng thống Hungary bác bỏ các cáo buộc.
Phát biểu ngay sau ông Orban, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen chỉ trích gay gắt Thủ tướng Hungary và các chính sách của nước này.
Bà Leyen lên án Hungary cản trở các nỗ lực viện trợ vũ khí của phương Tây cho Ukraine để đối phó xung đột với Nga. Bà cũng chỉ trích các chuyến thăm gây tranh cãi của ông Orban đến Kiev, Moskva và Bắc Kinh để thực hiện "sứ mệnh hòa bình" nhằm tìm giải pháp chấm dứt xung đột Ukraine.
Bà còn chỉ trích các chính sách kinh tế yếu kém của Hungary, như đánh thuế doanh nghiệp nước ngoài, hạn chế xuất khẩu, tùy tiện thanh tra, cũng như việc Budapest không thực hiện cam kết chấm dứt phụ thuộc nhiên liệu hóa thạch Nga.
Thủ tướng Viktor Orban phát biểu tại Nghị viện châu Âu ở Strasbourg, Pháp, ngày 9/10. Ảnh: AFP
Nhiều nhà lập pháp khác cũng phát biểu chỉ trích ông Orban. Peter Magyar, nghị sĩ EU, lãnh đạo đảng đối lập Hungary, cáo buộc chính quyền của ông Orban khiến đất nước từ ngôi sao sáng trở thành quốc gia "nghèo nhất EU".
"Ông không được chào đón ở đây", lãnh đạo nhóm Xanh Terry Reintke nói.
Phát biểu sau đó, ông Orban tỏ ra ngạc nhiên với lời lẽ của Chủ tịch EC, cáo buộc bà sử dụng quyền lực như "vũ khí chính trị" để công kích Budapest.
"Chúng tôi sẽ không bao giờ chấp nhận chuyện châu Âu đoàn kết có nghĩa là các ngài bảo gì chúng tôi cũng im lặng làm theo", ông nói.
Nhóm nghị sĩ Người yêu nước vì châu Âu cùng các thành viên cánh hữu, cực hữu của EP đã lên tiếng bênh vực Orban, gọi bài phát biểu của ông là "làn gió mới trong Nghị viện". Nghị sĩ châu Âu cực hữu Rene Aust của Đức cũng khen ngợi Thủ tướng Hungary hành động quyết đoán trong vấn đề nhập cư.
Chức chủ tịch Hội đồng EU được các nước thành viên luân phiên nắm giữ, nhưng nhiệm kỳ của Hungary gây chú ý bởi Thủ tướng Orban những năm qua có xu hướng đi ngược lại dòng chảy chung của EU, thậm chí là cản trở các quyết sách lớn của khối và theo đuổi quan hệ chặt chẽ với Nga và Trung Quốc.
Chủ tịch Hội đồng có thể phác thảo chương trình nghị sự trong 6 tháng nhiệm kỳ, đồng thời chủ trì hầu hết các cuộc họp cấp bộ trưởng, thúc đẩy thông qua các dự luật và đại diện cho cơ quan này trong các cuộc thảo luận với Nghị viện châu Âu và Ủy ban châu Âu.
Đức Trung (Theo AFP, Guardian, Reuters, Euro News)