Ngày 14/7, tiến sĩ La Thế Phúc, nguyên Giám đốc Bảo tàng Địa chất Việt Nam cho biết, sau khi xem hình ảnh và thông tin từ Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai cung cấp, ông nhận định đó là những hóa thạch Cúc đá (Ammonoidea) - tên một nhóm loài sinh vật biển thân mềm đã bị tuyệt diệt.
Hồi tháng 6, người dân buôn Tơnia, xã Chư Gu, huyện Krông Pa thấy nhiều hiện vật nổi lên ở mép sông Ba. Nhiều người đoán rằng, đó là những chiếc ghè cổ hoặc dấu tích gốm của người Chăm xưa.
Tại khu đất hơn 100 m2, khoảng 30 hiện vật nằm không theo một trật tự nhất định, bề mặt rộng 20-30 cm. Một số cái đã bị nước cuốn trôi, trơ lại những lõm tròn. Một số khác bị bào mòn, chỉ còn phần đáy, cong vòm như đáy chảo.
Theo các nhà khoa học, nhiều khả năng, các hiện vật lộ ra do bờ sông bị sạt lở. "Đó là một loài ốc thân mềm nhưng vỏ cứng, sống ở thềm lục địa. Tuổi của những hóa thạch này khoảng 150-200 triệu năm", ông Phúc nhận định.
Tiến sĩ Phúc cho rằng, khu vực Nam Tây Nguyên trước đây từng là biển. Trong quá trình vận động của trái đất, khi nước biển rút đi, sinh vật chết và bị nén sâu dưới đất, hóa đá.
Trong quá trình nghiên cứu, xây dựng hồ sơ Công viên địa chất ở Đăk Nông, ông Phúc đã phát hiện rất nhiều hóa thạch Cúc đá tương tự. "Cuối năm nay tôi sẽ vào làm rõ thêm, liệu có đúng hóa thạch Cúc đá không. Nó tồn tại ở đó hay do quá trình nước lũ đưa đến", tiến sĩ Phúc nói.
Các nhà khoa học cho rằng, trầm tích biển ở buôn Tơnia gợi mở nhiều vấn đề khoa học cần tiếp tục được nghiên cứu về thềm cổ sông Ba, trong mối liên hệ với các địa phương lân cận, nơi dòng chảy này đi qua.
Ông Nguyễn Quang Tuệ, Trưởng Phòng Quản lý di sản Văn hóa, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Gia Lai cho biết, trước mắt giao UBND xã Chư Gu bảo vệ, không cho người dân đào bới, phá vỡ cấu trúc các hóa thạch. "Sau khi mời các nhà khoa học đến khảo sát rồi tính tiếp", ông Tuệ nói.
Theo ông Tuệ, cùng với những thông tin về khảo cổ học đá cũ và hóa thạch gỗ ở huyện Phú Thiện, huyện Ayun Pa được công bố gần đây, các hiện vật ở Krông Pa sẽ làm phong phú thêm bản đồ di sản địa chất và khảo cổ học của Gia Lai.
Hóa thạch cúc đá từng được tìm thấy ở Cao Bằng, Đăk Nông... nhưng chưa nơi nào có mật độ dày và lộ thiên như tại Gia Lai.
Trần Hóa