Người Ida'an làm nghề thu lượm tổ yến từ các động núi Madai ở bang Sabah, phía đông Malaysia, hàng thế kỷ qua. Nhiều người còn "kế thừa" khu vực hang động từ cha ông mình, họ trao đổi địa bàn với nhau sau khoảng 10 năm để có thêm lợi nhuận.
Không có các dụng cụ an toàn ngoài một chiếc mũ bảo hiểm, những người thu lượm đánh đổi sinh mạng leo lên độ cao hơn 150 m để lấy tổ yến. Andrew Newey, nhiếp ảnh gia Anh đến Madai để thực hiện một bộ ảnh. Newey cho biết đã có nhiều vụ người thu lượm tổ yến phải bỏ xác trong hang.
Mỗi năm có 3 lần thu hoạch tổ yến vào mùa xuân, hè và thu, sau khi chim yến xây tổ mới. Chim yến tốn khoảng 30 - 35 ngày để xây xong một tổ.
Để chuẩn bị cho việc thu lượm tổ yến, các thanh niên sẽ trèo ở bên ngoài vào, dùng dây thừng để giữ an toàn từ phía trần hang. Sau đó, họ sẽ thả dây thừng xuống lòng hang thông qua các chỗ hở.
Từ đó, những người thu tổ yến sẽ treo mình trên dây, dùng các thang làm thủ công từ tre nứa (có buộc thêm các vòng tròn). Chiếc thang đặc biệt này sẽ được nâng lên dựa vào thành hang như những dàn giáo.
Người thu lượm tổ yến dùng các vòng tre trên thang để dựa vào. Quá trình thu tổ yến phải hoàn thành trước khi chim đẻ trứng để tránh phá hoại tập tính sống của chúng. Mặt khác chim yến sẽ không đẻ suốt thời gian còn lại của năm.
Tuy nhiên, người thu lượm phải rất cẩn thận khi lấy tổ không quá nhanh, vì nếu tổ chưa đầy đặn thì sẽ không đủ tiêu chuẩn để bán. Họ sẽ phải chọn thời điểm lấy tổ yến lúc các con chim cái đi kiếm ăn cho cả ngày.
Ban ngày, mặt trời rọi vào hang, một số chỗ có ánh sáng và phần còn lại tối đen. Vì thế, những người thu lượm phải thường xuyên đem theo đèn để làm việc.
Sau khi lấy những tổ yến đầu tiên, con chim sẽ xây thêm tổ. Đến chiếc tổ thứ 3 thì chúng sinh và nuôi con. Những người thu lượm tổ yến sẽ đợi 3 tháng tiếp theo khi chim non đủ lớn và biết bay để chuẩn bị mùa thu hoạch mới.
Tổ yến khi mới lấy xuống sẽ còn cả lông chim, chúng cần được làm sạch trước khi bán. Theo truyền thống, trước họ có dụng cụ thủ công để làm sạch tổ nhưng hiện nay đã có các loại máy móc xử lý công đoạn này.
Sau khi thu lượm, tổ yến sẽ được xuất khẩu sang Trung Quốc. Newey cho biết, phía Trung Quốc thi thoảng cử người sang để giám sát quá trình thu hoạch này. Tuy làm việc vất vả nhưng lợi nhuận từ tổ yến lại chủ yếu nằm trong tay những nhà nhập khẩu Trung Quốc, chứ không phải người làm nghề thu lượm này.
Giá tổ yến trắng thường vào khoảng 5.000 - 6.000 USD một kg. Loại tổ yến đỏ hiếm hơn thì có thể lên tới 10.000 USD một kg.
Súp nấu từ tổ yến là một món tráng miệng sền sệt, ngon bổ nổi tiếng. Newey cho biết anh đã thử một bát nhỏ súp tổ yến giá 50 USD.
Theo Massimo Marcone, một chuyên gia ẩm thực của trường đại học Guelph, Ontario, Canada, gần 70% tổ yến là protein. Do đó đây là một loại thực phẩm thượng hạng nổi tiếng thế giới.
Hương Chi (Theo Business Insider)