Chiều 8/1, Thứ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch Đặng Thị Bích Liên cùng nhiều cán bộ Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm, chuyên gia mỹ thuật… đã đến thăm xưởng chế tác của nhà điêu khắc Nguyễn Văn Vũ (Liên Vũ) để nắm bắt thực tế công việc sản xuất, sáng tác các biểu tượng, linh vật thuần Việt. Đây cũng là dịp để động viên các nghệ sĩ, nghệ nhân trong việc hưởng ứng công văn 2662 về loại bỏ hiện vật ngoại lai, khuyến khích sử dụng linh vật thuần Việt.
Bà Liên rất chăm chú trước bức tượng mẫu nghê cao hơn một mét đã xong khâu nặn trên đất sét để chuẩn bị chuyển thành thạch cao. Tượng này được làm theo nghê gỗ to nhất hiện nay ở một ngôi đền của vua Lê Thánh Tông (thế kỉ 17) tại Thanh Hóa. Nghệ nhân Liên Vũ dự định từ mẫu nghê đó sẽ làm tượng với kích cỡ 1,1m nặng 1-2 tạ bằng chất liệu đồng, đá và đá nhân tạo.
"Tượng mẫu nghê này rất đẹp, chúng tôi đánh giá cao sự sáng tạo, tâm huyết của nghệ sĩ với sản phẩm này. Nó đã giúp bảo tồn, phục dựng và quảng bá nét đẹp của các linh vật truyền thống Việt Nam. Chúng tôi tin tưởng, mẫu nghê này sẽ được người dân hưởng ứng tốt", Thứ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch nói.
Thứ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch Đặng Thị Bích Liên đánh giá cao sự sáng tạo và tâm huyết của nghệ sĩ Liên Vũ trong việc chế tác tượng mẫu nghê Việt truyền thống. Ảnh: Quỳnh Trang.
Theo nhà nghiên cứu mỹ thuật Trần Hậu Yên Thế, sự xuất hiện của mẫu nghê Việt truyền thống trong thời điểm này là kịp thời với mong chờ của đông đảo dư luận. Mọi người đang mong ngóng có một linh vật Việt vừa thân thiện, ấm áp, gần gũi và đầy đủ nội lực, sức mạnh để lấp đầy khoảng trống trong nhu cầu hiện nay. Con nghê gỗ được nghệ sĩ Liên Vũ sử dụng làm mẫu, về mặt lai lịch không ai có thể nghi ngờ tính chất kinh điển vì nó là linh vật ở đền thờ vua Lê Thánh Tông, tức một vật của hoàng gia, cung đình. Sự độc đáo của nghê nằm ở chỗ, có sự lai ghép của nhiều linh vật khác như: vây rồng hay thân hình nảy nở, tư thế ngồi chầu kính cẩn uy nghi của con chó săn.
Nhà điêu khắc Nguyễn Văn Vũ - tác giả của bức tượng mẫu nghê Việt đang được hoàn thiện cho biết - khi Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đưa ra công văn 2662 anh đã tò mò rồi bắt đầu tìm hiểu. Khi tham gia triển lãm Linh vật Việt Nam ở Bảo tàng Mỹ thuật (tháng 11/2014) anh Liên đã rất ngạc nhiên trước vốn linh vật truyền thống phong phú, đẹp về chuyên môn tạo hình điêu khắc cho đến ý nghĩa hiền lành, gần gũi, thiêng liêng. Từ đó, ý tưởng mô phỏng để tôn vinh nghê và các linh vật Việt Nam khác được hình thành.
"Khi tôi mô phỏng con nghê này, khách hàng đến xem cũng bất ngờ vì không nghĩ nghê Việt lại đẹp thế. Bây giờ chưa phải là muộn, tôi sẽ mô tả lại toàn bộ những linh vật hiện giờ mình đang có. Đồng thời khi thấm nhuần được phong cách thuần Việt, tôi muốn phát triển lên linh vật thời bây giờ để phù hợp với đời sống hiện đại", nhà điêu khắc Liên Vũ nói.
Nhà điêu khắc Liên Vũ (thứ 2 từ trái sang phải) cho biết, mục đích làm tượng nghê để tôn vinh và quảng bá linh vật Việt Nam nói riêng và nét đẹp văn hóa truyền thống dân tộc nói chung. Ảnh: Mỹ Trà.
Ban đầu chế tác nghê, anh Vũ gặp nhiều khó khăn vì hầu hết các mẫu không hoàn thiện, con thiếu đuôi, con mất đường mẫu hoa văn do chiến tranh và sự phá hủy của thời gian… Nhờ sự tư vấn của các chuyên gia và tự bản thân nghiên cứu các quy luật đường nét, anh Vũ đã vẽ lại được bố cục hợp lý rồi nặn trên đất sét, chuyển sang chất liệu thạch cao và chất liệu khác.
Người chủ của xưởng mỹ nghệ cho biết, hiện không còn những đơn hàng làm sư tử đá tạo hình của Trung Quốc hay Châu Âu, mặc dù trước đây mỗi năm anh xuất được đi rất nhiều hàng. Thay vào đó, bước đầu đã có 3 đơn vị đặt làm nghê Việt. "Sự chững lại của thị trường linh vật ban đầu cũng là điều đáng buồn cho các làng nghề. Nhưng tôi tin, sau khi mọi người hiểu rõ giá trị, ý nghĩa của linh vật truyền thống Việt Nam, khách hàng sẽ yêu thích và tìm đến đặt mua những linh vật đó".
Quỳnh Trang