Aaron Rice xăm hai hình trên chân trái, một là logo doanh nghiệp lắp đặt sửa chữa ống nước mà anh mở hơn 10 năm trước và một là hình quỹ đầu tư vừa mua lại công ty anh.
Những công ty lắp đặt sửa chữa điện nước, điều hòa hoặc máy sưởi rất quan trọng đối với khách hàng sống ở những vùng như Tucson, bang Arizona, nơi Rice mở công ty và cư dân thường xuyên đổ mồ hôi dưới cái nóng 37-38 độ C suốt mùa hè.
Aaron Rice, chủ một công ty sửa chữa điện nước, điều hòa, máy sưởi ở Tucson, bang Arizona. Ảnh: WSJ
Suốt nhiều năm, Rice, 43 tuổi, luôn giữ thái độ hoài nghi mỗi lần các quỹ đầu tư ở bang khác ngỏ lời mua công ty của anh. Anh mặc định đa số họ chỉ hiểu biết qua loa về công việc đòi hỏi tay nghề này hay nhóm khách hàng của anh. Nhưng năm 2022, khi một công ty HVAC (Chuyên về hệ thống sưởi, thông gió, điều hòa không khí) được hậu thuẫn bởi một quỹ tư nhân đầu tư tiếp cận Rice, anh đổi ý khi thấy họ hiểu thấu đáo về nghề này.
"Nghề này rất cực nhọc. Nhiều người trong xã hội bây giờ chưa từng cầm dụng cụ", anh nói.
Tuy nhiên, các quỹ đầu tư nhân (PE) đang tích cực tiếp cận, mua lại các công ty dịch vụ gia đình như HVAC cũng như các công ty điện nước. Họ muốn kiếm lời bằng cách tiến hành những hoạt động có quy mô lớn hơn, mang lại nhiều lợi nhuận hơn.
Làn sóng đầu tư này đang tạo ra một tầng lớp triệu phú mới khắp nước Mỹ, tăng tính hấp dẫn cho nghề điện nước.
"Không cần phải tới thung lũng Silicon để có sự nghiệp thành công và cơ hội kinh doanh", Brian Rassel, đối tác tại quỹ đầu tư Huron có trụ sở tại Detroit, nơi chuyên đầu tư và các công ty tư nhân nhỏ làm dịch vụ, nói.
Các quỹ đầu tư PE đã mua lại gần 800 công ty HVAC và điện nước từ năm 2022 tới nay, theo thống kê của PitchBook, chưa tính những thương vụ nhỏ hoặc người bán không muốn chia sẻ chính xác thông tin về số tiền họ nhận được.
Adam Hanover là chủ tịch Redwood, công ty đã mua lại doanh nghiệp của Rice năm 2022 và sáp nhập với Rite Way, công ty HVAC lớn đặt trụ sở tại Tucson mà Redwood mua lại năm 2021. Ông cho hay ngày nay, quỹ đầu tư nào cũng sở hữu ít nhất một doanh nghiệp HVAC.
Trong 4 năm qua, Redwood đã thâu tóm 35 công ty, từ những công ty nhỏ như của Rice với giá mua đứt trung bình một triệu USD, tới những công ty lớn hơn như Rite Way giá khoảng 20 triệu USD và nắm lượng cổ phiếu chi phối.
Ngành điện nước lâu nay luôn chi trả mức lương theo giờ ổn định cho người lao động không có bằng đại học, đồng thời là bàn đạp cho những người nuôi tham vọng mở rộng kinh doanh.
Trong trường hợp của Rice, anh từng ngồi tù 5 năm vì mua bán ma túy và chật vật cai nghiện trước khi cùng đối tác Mike Nagal lập doanh nghiệp chuyên kiểm tra và sửa chữa hệ thống nước vào năm 2012. Thời điểm bán công ty, họ có 18 nhân viên, với doanh thu ba triệu USD một năm.
Ban đầu Rice và Nagal không muốn bán nhưng cuối cùng, họ vẫn vui khi công ty sáp nhập vào Rite Way và Redwood muốn chủ cũ tiếp tục nắm cổ phần, đồng thời có tiếng nói quan trọng trong việc quản trị công ty.
Rice tiếp tục làm quản lý phụ trách hạng mục thoát nước ở Rite Way và lên kế hoạch làm việc tới khi nghỉ hưu vào 50 tuổi, khoảng 7 năm nữa. Nagal cũng ở lại đóng góp cho công ty.
"Tôi muốn có thời gian đi săn bắn, câu cá, uống bia và nấu nướng", Rice nói, cho hay quyết định bán công ty giúp anh có khoản tiền dư dả cho gia đình.
Sau khi được bán cho Redwood, doanh thu của Rite Way tăng từ 30 triệu USD lên 70 triệu USD. Công ty cũng mua lại những doanh nghiệp khác để mở rộng ngành nghề kinh doanh từ HVAC sang điện nước. Có thêm vốn giúp công ty khai thác nhiều khách hàng hơn, bổ sung thêm hàng chục xe dịch vụ, tăng nhân lực, mở chương trình đào tạo nghề cho nhân viên mới và tăng cường tập huấn bán hàng cho kỹ thuật viên. Đội ngũ kế toán cũng được tăng cường để tối đa hóa lợi nhuận.
Richard Lewis, giám đốc điều hành của Redwood, cho hay các chủ doanh nghiệp nhỏ thường quá bận để giải quyết nhiều vấn đề cùng lúc, hoặc chậm thay đổi cách tính giá đã lỗi thời nhiều năm. Redwood xem xét giá cả thị trường theo từng quý để đảm bảo đưa ra mức giá phù hợp. Nếu giá một con ốc vít tăng lên, khách hàng sẽ là người phải trả, Lewis nói thêm.
"Điều này giúp doanh nghiệp đỡ áp lực", Rick Walter, chủ cũ của Rite Way, nói.
Ông Walter, 67 tuổi, vẫn giữ 25% cổ phần công ty và đồng ý tiếp tục giữ chức chủ tịch thêm vài năm nữa. Sau đó ông sẽ nghỉ hưu, dành thời gian bên vợ con, tận hưởng căn nhà nghỉ dưỡng ở Colorado được mua bằng tiền bán công ty.
"Công việc chiếm của tôi 60-70 tiếng mỗi tuần suốt nhiều năm", Walter nói. "Tôi đi làm tới 9-10h tối mới về, còn vợ tôi làm hậu phương suốt cho tôi ngần ấy năm".
10 năm trước, 90% chủ doanh nghiệp nhỏ trong lĩnh vực này muốn bán lại công ty và nghỉ hưu, theo Ted Polk, giám đốc điều hành tại Capstone, ngân hàng đầu tư có trụ sở tại Boston. Ngày nay, số người không muốn nghỉ hưu đang tăng lên. Khoảng 1/3 muốn ở lại cùng phát triển công ty.
Graham Weaver, người sáng lập công ty PE Alpine có trụ sở tại San Francisco, cho rằng xu thế này có lợi cho thu nhập của người lao động. Alphine, công ty sớm đầu tư vào ngành HVAC, cho hay kỹ thuật viên tại các doanh nghiệp HVAC mà công ty mua lại thường được tăng lương 20% trong năm đầu tiên nhờ tăng lương cơ bản, tiền thưởng và hoa hồng. Công ty đã sáp nhập hơn 200 công ty trên 43 bang vào một nền tảng lớn là Apex, nơi đạt doanh thu 2,2 tỷ USD trong năm qua.
Ông cho rằng sự quan tâm của giới đầu tư vào ngành nghề này đang có xu hướng tăng, bất kỳ ai có tham vọng khởi nghiệp đều nên cân nhắc tới các ngành mang lại thu nhập ổn định nhờ thông tắc bồn cầu, sửa ống nước hay lắp máy điều hòa.
"Bạn có thể xây dựng một doanh nghiệp giá trị 10-30 triệu USD và có sẵn hàng tá người xếp hàng chờ mua lại", ông nói. "10 năm trước, có bán cũng không ai mua".
Đội ngũ kỹ thuật của một công ty HVAC tại Tucson, Arizona. Ảnh: Done Rite Services
Nhưng không phải người nào cũng vui vẻ bán công ty. Dana Spears, đồng sáng lập một công ty HVAC tại Land O’Lakes, Florida năm 2006, cho hay vào thời kỳ Covid-19, các nhà đầu tư nhận ra tầm quan trọng của các doanh nghiệp thiết yếu như công ty của Spears. Bà nhận được hơn 100 đề nghị mua lại công ty từ năm 2020. Người phụ nữ 51 tuổi ban đầu từ chối bán vì lo lắng cho tương lai của 100 nhân viên dưới quyền.
"Tôi có những người đã làm việc cho tôi 16 năm", bà nói. "Tôi không muốn thay đổi chóng vánh và để họ mất việc".
Nhưng xung quanh bà, các quỹ PE đang mua lại nhiều công ty HVAC tương tự và bà cảm thấy đuối sức. Đối thủ mới có năng lực đàm phán giá cả và hợp đồng tốt hơn, từ thiết bị làm việc tới bảo hiểm y tế của người lao động. Đội xe phục vụ đông hơn khiến họ đáp ứng nhu cầu của khách nhanh hơn, mức lương cũng cao hơn.
Đầu năm nay, sau khi cân nhắc và trao đổi với nhiều người mua, bà quyết định chọn P1. Rời khỏi công ty là quyết định khó khăn nhưng cũng là cơ hội hấp dẫn không thể bỏ qua. Spears sẽ nghỉ ngơi một năm, dành thời gian cho gia đình và đang tính đến chuyện thành lập một doanh nghiệp khác.
"Điện nước, điều hòa là một trong những lĩnh vực mà nếu đủ bản lĩnh, bạn sẽ thực hiện được giấc mơ Mỹ", bà nói.
Hồng Hạnh (Theo WSJ)