Dự thảo Luật Đất đai sửa đổi theo hướng tranh chấp đất đai sau khi được hòa giải tại chính quyền cấp xã mà các bên không nhất trí thì có thể khởi kiện ra tòa. Cơ chế này khác hẳn quy định hiện hành là tòa chỉ thụ lý các vụ việc liên quan tới đất đã có giấy chứng nhận quyền sử dụng; còn tranh chấp khác đều do UBND các cấp giải quyết theo thủ tục hành chính.
Với cơ chế này, số trường hợp khiếu nại, tố cáo liên quan tới đất đai chiếm tỷ lệ trên dưới 80% đơn khiếu tố, gây quá tải cho các cơ quan hành chính, và còn dẫn tới tình trạng khiếu nại vượt cấp. Hướng giải quyết mà ban soạn thảo Luật Đất đai sửa đổi là chuyển việc giải quyết khiếu tố cho tòa án - cơ quan chuyên trách xét xử. Nhưng theo Chánh án Nguyễn Văn Hiện, sửa đổi ngay như vậy và không có lộ trình triển khai thì ngành tòa án sẽ không thể đảm đương được. Chỉ với khối lượng công việc đang tăng lên từng ngày như hiện nay, tòa các cấp đã thiếu trên 1.000 thẩm phán. Trong khi đó một điều chắc chắn là tới đây tình trạng thiếu hụt cán bộ sẽ nặng nề hơn do tăng thẩm quyền xét xử hình sự cho tòa cấp huyện.
Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Nguyễn Văn Thuận cũng không tán đồng với hướng sửa đổi này. Bởi tòa sẽ bị khóa tay nếu phải thụ lý những vụ tranh chấp đất đai không có giấy tờ. Những vụ việc đã được giải quyết bằng quyết định hành chính của chính quyền địa phương mà còn đưa ra tòa thì rất khó xử. “Anh chánh án được chủ tịch tỉnh mời sang làm việc đã sướng run lên rồi, làm sao một thẩm phán thường dám bác quyết định xử lý tranh chấp của chính quyền", ông Thuận nói.
Giải quyết tận gốc tranh chấp nhà đất, không để tiếp tục tồn đọng khiếu kiện chỉ là một phần rất nhỏ trong hàng chục vấn đề nổi cộm của chính sách đất đai hiện nay. Nhà làm luật đang hy vọng Luật Đất đai mới sẽ giải quyết phần nào những vấn đề này. Theo kế hoạch, các ủy ban của Quốc hội cùng Bộ Tài nguyên môi trường và các ngành chức năng sẽ phải khẩn trương chỉnh lý dự án luật để 1/8 có thể tổ chức lấy ý kiến nhân dân. Thứ trưởng Bộ Tài nguyên môi trường Đặng Hùng Võ cho biết tất cả các kênh thông tin báo chí, truyền hình, Internet sẽ được huy động để giới thiệu dự thảo Luật Đất đai mới và tiếp nhận ý kiến nhân dân trong 2 tháng 8-9. Các cơ quan chức năng sẽ tổ chức hội thảo trên cả nước, và có thể làm tới cấp xã để người dân nắm được nội dung chính của Luật Đất đai.
Nghĩa Nhân