Hà Linh
Cuộc tranh giành ngày càng trở nên quyết liệt khi lễ kỷ niệm 200 năm ngày sinh nhà văn Gogol đã cận kề (1/4/1809).
Nikolai Vasilevich Gogol nổi tiếng với những kiệt tác châm biếm gay gắt xã hội Nga thế kỷ 19 như Cái mũi, Những linh hồn chết… Nhưng ông cũng từng viết rất sâu sắc, tỉ mẩn những trải nghiệm của mình về phong tục Ukraine trong các tác phẩm như Evenings on a Farm Near Dikanka (Đêm ở một nông trại gần Dikanka).
Nhà văn Nikolai Vasilevich Gogol. |
Nhà văn sinh ra và sống thuở nhỏ ở một vùng nông thôn Ukraine - mảnh đất về sau thuộc Sa hoàng Nga. Nhưng ông viết bằng tiếng Nga, sống một thời gian ở St Petersburg và khi chết được an táng tại Matxcơva. Chính vì vậy, từ lâu, quốc tịch của Gogol trở thành đề tài tranh cãi không ngưng nghỉ cho các học giả tại hai quốc gia mà sinh thời ông đều gắn bó mật thiết.
Aleksey Vertinsky, diễn viên Nhà hát Tuổi trẻ Kiev phát biểu trên báo chí Ukraine rằng, ông lấy làm "phẫn nộ" khi người Nga cứ cố "nhận vơ" Gogol là của mình.
Trong khi đó, nhiều học giả ở Matxcơva lại cho rằng, Gogol đích thực "100% là người Nga". "Một bộ phận chính trị gia ở Kiev muốn coi Gogol là của họ để họ có thể vênh vao bước vào châu Âu văn minh với ít nhất một nhà văn Ukraine trong tay", Igor Zolotussky, một nhà nghiên cứu về Gogol ở Nga, chế nhạo.
"Nhưng chẳng có gì đáng phải tranh cãi ở đây cả. Chẳng có gì để bàn về chuyện quốc tịch Ukraine của Gogol cả. Gogol viết và tư duy bằng tiếng Nga. Ông ấy là nhà văn Nga vĩ đại. Chấm hết", Zolotussky nói thêm.
Nga là quốc gia "ghi điểm" đầu tiên trong cuộc đua kỷ niệm 200 năm ngày sinh của Gogol. Nước này vừa mở bảo tàng Gogol và dựng kịch từ tác phẩm đề cao chủ nghĩa yêu nước nổi tiếng của nhà văn, thể hiện qua nhân vật Taras Bulba. Vở sẽ được công chiếu rộng rãi trên đài truyền hình quốc gia. Không chịu thua kém, Ukraine ngay lập tức mở festival về Gogol tại chính quê hương ông - vùng Poltava.
Vladimir Yavorivsky - tiểu thuyết gia, thượng nghị sĩ Ukraine - cho rằng, nếu Gogol là một cái cây, thì "phần ngọn thuộc về nước Nga, còn gốc rễ là của Ukraine". "Nhưng đem chia cắt Gogol thì chẳng khác nào đi chia không khí, thời gian và bầu trời. Ông là nhà văn Nga vĩ đại, nhưng cũng là một nhà văn Ukraine bậc thầy. Ngôn ngữ không phải là yếu tố quan trọng duy nhất. Tác phẩm của ông tràn ngập hình ảnh và những trích dẫn dân ca và âm nhạc Ukraine".
Trong khi đó, các học giả Nga lại được dịp cười hả hê trước một bản tin vừa được đưa trên báo chí rằng, các cửa hàng sách ở Kiev đang bán những tác phẩm đã được dịch sang tiếng Ukraine của Gogol. Nhưng những dịch giả cục bộ, thiển cận nước này đã dịch tất cả những cụm từ "mảnh đất Nga vĩ đại" thành "Mảnh đất Ukraine vĩ đại".
Zolotussky cho rằng, đây là chuyện "nực cười". "Thử tưởng tượng xem, một độc giả mở Hamlet ra, bỗng nhiên đọc thấy, Hamlet không phải là Hoàng tử Đan Mạch mà là "Hoàng tử Ukraine", ông nói.
Mỗi quốc gia đều có những lý lẽ riêng. Và bất chấp khó khăn đang chồng chất xung quanh xung đột về chính trị và khí đốt, Tổng thống Ukraine Viktor Yushchenko sẽ cất công đến Poltava tham dự lễ kỷ niệm 200 năm ngày sinh của nhà văn vào ngày mai.
Nikolai Gogol sinh năm 1809 tại làng Sorochyntsi, Ukraine. Ông sống ở đây cho đến năm 19 tuổi. Sau đó, nhà văn chuyển đến sống ở St Petersburg. Ông nổi tiếng với những tác phẩm như Cái mũi, Chiếc áo choàng, Những linh hồn chết, Hội chợ Sorotchinsi.. Nhà văn qua đời năm 1852.
(Nguồn: Guardian)