Bộ Quốc phòng Nga ngày 13/1 tuyên bố đã kiểm soát hoàn toàn thành phố Soledar ở miền đông Ukraine và khẳng định đây là "yếu tố quan trọng để tiếp tục chiến dịch quân sự". Tuyên bố này làm dấy lên suy đoán Nga có thể tận dụng kết quả này để mở đợt tiến công lớn ngay trong mùa đông.
Các nhà phân tích quân sự cho hay nền nhiệt xuống dưới 0 độ C gần đây ở đông Ukraine giúp mặt đất lầy lội đóng băng và trở nên cứng hơn, cho phép thiết giáp, xe vận tải hoạt động dễ dàng hơn. Tuy nhiên, họ cho rằng đó chỉ là một trong nhiều yếu tố mà các chỉ huy chiến dịch phải cân nhắc trước khi mạo hiểm tiến hành một cuộc tấn công lớn.
Ngoài khả năng cơ động của phương tiện chiến đấu, các chỉ huy còn cần quan tâm đến nguồn dự trữ thiết bị, đạn dược, cũng như tìm kiếm điểm yếu trong phòng tuyến của đối phương.
Sau hơn 10 tháng chiến sự, cả lực lượng Nga và Ukraine đều căng thẳng vì cuộc chiến tiêu hao. Ngoài thành phố Soledar, quân Nga cũng đang cố giành Bakhmut, trong khi lực lượng Ukraine tấn công Kreminna và Svatove. Tất cả đều là những thành phố từ nhỏ tới trung bình ở vùng Donbass, miền đông Ukraine, nơi Nga tuyên bố sáp nhập nhưng chỉ kiểm soát một phần.
"Tình hình ở trục Soledar - Bakhmut buộc chỉ huy của chúng tôi phải sử dụng nhiều nguồn dự trữ hơn. Vì vậy trong tương lai gần, chúng tôi có thể không còn đủ nguồn lực để tiến hành cuộc tấn công lớn ở phía nam, từ Zaporizhzhia hoặc bất kỳ nơi nào khác", Igor Levchenko, người đứng đầu về mô hình chiến lược tại New Geopolitics, tổ chức tư vấn tại Kiev, nói.
Binh sĩ Ukraine nghiên cứu dữ liệu trước khi khai hỏa Bakhmut, Ukraine ngày 10/1. Ảnh: Reuters.
Levchenko nói cuộc xung đột diễn tiến như nào trong những tháng tới có thể được định đoạt bởi yếu tố thời tiết, hơn là thành công của mỗi bên trong việc làm hao mòn lực lượng của đối phương và củng cố lực lượng của họ vào mùa xuân.
Rủi ro lớn nhất với Nga hiện nay là Bakhmut, theo một quan chức quốc phòng châu Âu. Nga đã dồn rất nhiều lực lượng cho cuộc chiến ở đây và phải hứng chịu tổn thất nhân sự lớn, dù giá trị chiến thuật của thành phố này khá nhỏ. Một sai lầm tương tự vào mùa hè đã khiến lực lượng Nga kiệt sức và căng thẳng, mở ra cơ hội cho Ukraine tiến hành cuộc phản công hiệu quả vào mùa thu.
Để giảm bớt sức ép từ trục Soledar - Bakhmut, quân đội Ukraine đã tìm cách tiến công hai thành phố Kreminna và Svatove, nơi lực lượng dự bị động viên giúp Nga tăng quân số phòng thủ đáng kể. Kiểm soát Svatove sẽ giúp Ukraine cắt tuyến đường hậu cần quan trọng của Nga cho các hoạt động ở Donbass.
Nguồn cung xe thiết giáp mà Mỹ, Đức, Pháp mới công bố, cũng như các tín hiệu ngày càng nhiều về các loại xe tăng chuẩn NATO sẽ giúp Ukraine được trang bị tốt hơn cho cuộc tấn công mới. Trong khi đó, quan chức ở Kiev bày tỏ lo ngại về khả năng Nga phát động cuộc tấn công mới từ Belarus, nơi cách thủ đô Ukraine khoảng 150 km về phía bắc.
Tuy nhiên, Ben Hodges, cựu chỉ huy quân đội Mỹ ở châu Âu, cho rằng một chiến dịch tấn công quy mô lớn sẽ không diễn ra trong vài tháng tới, do quân đội Ukraine cần thời gian xây dựng các điều kiện cần cho giai đoạn quyết định tiếp theo, trong khi Nga huy động thêm lực lượng dự bị để duy trì phòng tuyến và đặt cược vào sự suy giảm ủng hộ của phương Tây với Kiev.
Nhiệt độ ở miền đông Ukraine đã giảm xuống mức -8 độ C tới -14 độ C kể từ ngày 6/1, khiến mặt đất cứng hơn. Tuy nhiên, nhiệt độ cũng quá thấp để các binh sĩ có thể chiến đấu hiệu quả.
"Trong mùa đông, yếu tố con người quan trọng hơn nhiều so với khả năng di chuyển của phương tiện chiến đấu", Ed Arnold, cựu sĩ quan bộ binh Anh và hiện là thành viên Viện Nghiên cứu Quốc phòng và An ninh Hoàng gia Anh (RUSI) ở London, nói.
Ông thêm rằng trong điều kiện thời tiết đóng băng, tinh thần, khả năng cơ động và hậu cần đều bị ảnh hưởng.
Thời tiết lạnh khiến pin cho máy bay không người lái (UAV) và bộ đàm thường xuyên phải sạc lại, trong khi tầm nhìn giảm có thể khiến máy bay trinh sát không người lái không thể giúp định vị các mục tiêu cho pháo binh. Khi cả hai bên đều thiếu đạn pháo, việc không có thông tin chính xác về mục tiêu vốn do UAV cung cấp khiến các khẩu đội pháo dọc tiền tuyến đôi khi phải ngừng khai hỏa.
"Cái mà chúng tôi gọi là nhiệm vụ phát hiện mục tiêu cần thiết trở nên khó khăn hơn. Các đơn vị bình thường có thể hành quân bộ khoảng 15-20 km mỗi ngày, giờ giảm xuống nhiều lần. Do quãng đường hành quân xa sẽ tiêu tốn nhiều năng lượng, các binh sĩ phải mang theo nhiều thực phẩm hơn, nhưng cũng không thể mang vác quá nhiều trong điều kiện khó khăn", Arnold nói.
Nhiệt độ quá thấp cũng có thể tạo điều kiện thuận lợi hơn cho lực lượng phòng thủ, theo Arnold. Họ có thể được giữ ấm và duy trì nguồn thực phẩm dự trữ tại các vị trí ở tiền tuyến trong tối đa 20 ngày. Tuy nhiên, với lực lượng tiến công, đó là điều quá xa xỉ, bởi họ không có sẵn nguồn dự trữ và cần được tiếp tế thường xuyên.
Vị trí của Bakhmut và Soledar. Đồ họa: RYV
Điều đáng lo ngại nhất với các nhà hoạch định chiến lược quân sự là băng tuyết có thể đột ngột tan, khiến binh sĩ tấn công gặp nguy hiểm và không được tiếp tế khi phương tiện hỗ trợ bị mắc kẹt trong bùn lầy. Các phương tiện bánh xích như xe tăng vẫn có thể hoạt động, nhưng xe chở nhiên liệu không thể tiếp cận chúng.
Binh lính không có thức ăn, pháo binh không có đạn hoặc không thể di chuyển khỏi vị trí sau khi khai hỏa để tránh hỏa lực đối thủ. Nhiệt độ ở miền đông Ukraine được dự báo sẽ tăng vượt 0 độ C, nhưng sẽ nhanh chóng giảm về mức âm trong tuần tới.
"Người Ukraine có một lựa chọn tốt hơn nhiều, Tôi có thể nói rằng với những gì họ đã có và những thứ mà phương Tây cung cấp, họ có cơ hội tạo cú hích. Do đó, không nên quá vội vàng", Arnold nói.
Cuộc giao tranh ở Bakhmut có thể vẫn căng thẳng bất kể thời tiết, bởi các chỉ huy Nga đã thay đổi chiến thuật. Họ dựa vào lực lượng bộ binh để xuyên thủng hàng phòng thủ đối phương, thay vì sử dụng hỏa lực pháo binh như đã làm ở Donbass mùa hè năm ngoái.
Dù Bakhmut có ý nghĩa chiến lược tương đối nhỏ, các chỉ huy Nga dường như quyết tâm chiếm được nó bằng bất cứ giá nào. Trong khi đó, Tổng tư lệnh lực lượng vũ trang Ukraine Valeriy Zaluzhnyi hồi tháng 12 nói rằng ưu tiên hàng đầu của họ là không để mất thêm lãnh thổ.
"Giải phóng lãnh thổ khó khăn hơn gấp 10-15 lần so với việc không chấp nhận đầu hàng", ông nói.
Thanh Tâm (Theo Bloomberg)