Ngã ba Đồng Lộc thuộc xã Đồng Lộc (Can Lộc, Hà Tĩnh) nằm trên đường Hồ Chí Minh, là giao điểm của quốc lộ 15A và tỉnh lộ 2 đoạn qua Hà Tĩnh.
Trong những năm chiến tranh, ngã ba Đồng Lộc là mạch máu giao thông để hậu phương chi viện sức người, sức của cho miền Nam. Nay Đồng Lộc đã trở thành Khu di tích lịch sử đặc biệt.
Những năm 1964 - 1972, Đồng Lộc bị đánh phá liên tục và năm 1968 là ác liệt nhất. Từ tháng 4 đến tháng 10/1968, ngã ba Đồng Lộc phải hứng chịu gần 50.000 quả bom các loại, bình quân mỗi mét vuông đất nơi đây gánh trên 3 quả bom. Mặt đất bị biến dạng, đất đá cày đi xới lại.
Ngày nay, những hố bom tại Đồng Lộc đã được nhà chức trách đánh dấu, trở thành những chứng tích chiến tranh.
Tượng đài chiến thắng và tháp chuông cao 37 m, gồm 7 tầng, 8 mái, nằm trên đỉnh núi Mác ở Khu di tích Đồng Lộc.
Trong quần thể Khu di tích, nổi bật là phần mộ của 10 cô gái ngã ba Đồng Lộc.
Theo tư liệu, trưa 24/7/1968, 10 nữ thanh niên xung phong thuộc Tiểu đội 4, Đại đội 552, Tổng đội 55, ra đường làm nhiệm vụ. Đến 16h, trận bom thứ 15 trong ngày dội xuống Đồng Lộc, một quả nổ gần căn hầm chữ A, nơi 10 chị tránh bom. Hầm sập, tất cả 10 chị hy sinh. Người trẻ nhất mới 17, ba chị lớn nhất cùng 24 tuổi.
Nhân dịp kỷ niệm 50 năm chiến thắng Đồng Lộc (24/7/1968), từ đầu tháng 7 tới nay, mỗi ngày có tới hàng nghìn lượt khách tới thăm quan, dâng hương.
Nhiều người khi nghe thuyết minh viên kể về cuộc đời của 10 nữ thanh niên xung phong đã rơi nước mắt.
Những chiếc may bay thời chiến tranh được phục chế, đem trưng bày trong khuôn viên khu di tích.
Cách ngã ba Đồng Lộc khoảng 800 m là ngọn đồi La Thị Tám. Đồi này được nhà chức trách cắm cờ để tri ân nữ anh hùng La Thị Tám, người được giao nhiệm vụ đếm những loạt bom của địch thả xuống Đồng Lộc trong những năm chiến tranh. Bà Tám nay đã 69 tuổi, là một nhân chứng sống ở nơi đây.
Trước kia, các vùng quê ở Đồng Lộc bị bom đạn cày xới, làng mạc tiêu điều. Sau 50 năm, vùng đất này thay da đổi thịt, đồng xanh bát ngát, nhà cửa mọc lên san sát.
Các con đường ở Đồng Lộc nay cũng đã được rải nhựa hoặc đổ bê tông, không còn các hố bom xoáy thành từng vũng như xưa.
Để chuẩn bị cho lễ kỷ niệm 50 năm chiến thắng Đồng Lộc, tỉnh Hà Tĩnh đã đầu tư xây mới nhiều hạng mục, trong đó nhiều con đường lớn nối với ngã ba Đồng Lộc cũng đang gấp rút được hoàn thiện.
