New Zealand cuối cùng sẽ trở thành một nước cộng hòa và không còn coi quốc vương Anh là nguyên thủ quốc gia, Thủ tướng Jacinda Ardern nói tại cuộc họp báo ở thủ đô Wellington ngày 12/9, khi được hỏi liệu việc Nữ hoàng Anh Elizabeth II qua đời có làm dấy lên tranh luận New Zealand từ bỏ chế độ quân chủ lập hiến hay không.
"Tôi tin điều đó sẽ xảy ra trong cuộc đời mình", bà Ardern nói, nhưng khẳng định chính phủ của bà sẽ không sớm xem xét vấn đề này. "Chủ yếu bởi tôi chưa cảm thấy cấp thiết", Thủ tướng New Jealand, 42 tuổi, người bắt đầu nhiệm kỳ hai năm 2020, giải thích.
Thủ tướng New Zealand Jacinda Ardern phát biểu tại Viện Lowy, Sydney, Australia, ngày 7/7. Ảnh: Reuters.
Theo bà Ardern, giờ cũng không phải lúc New Zealand thảo luận về thay đổi lớn như vậy. "Có nhiều thách thức chúng ta phải đối mặt. Đây là một cuộc tranh luận lớn và tôi không nghĩ sẽ diễn ra nhanh chóng".
New Zealand từng là thuộc địa của Anh, tuyên bố độc lập từ nhiều thập kỷ trước song vẫn coi quốc vương Anh là nguyên thủ quốc gia. Nếu từ bỏ chế độ quân chủ lập hiến để trở thành nước cộng hòa, New Zealand cần bầu ra tổng thống để trở thành nguyên thủ đất nước thay quốc vương Anh.
Nữ hoàng Elizabeth II qua đời hôm 8/9, hưởng thọ 96 tuổi, sau hơn 70 năm trị vì. Quốc vương Charles III, người kế vị ngai vàng, được tấn phong ngày 10/9, chính thức trở thành nguyên thủ quốc gia tại Australia, New Zealand và các quốc gia khác trong Khối Thịnh vượng chung.
New Zealand sẽ tưởng niệm Nữ hoàng Elizabeth II bằng một nghi lễ cấp nhà nước và chọn 26/9 là ngày nghỉ lễ để tưởng nhớ bà, Thủ tướng Ardern cho biết. Bà cũng sẽ tới London để dự tang lễ Nữ hoàng Anh, diễn ra ngày 19/9.
Nữ hoàng Anh qua đời cũng làm dấy lên tranh luận về chế độ quân chủ tại Australia. Thủ tướng Antony Albanese, nhậm chức hồi tháng 5, đã bổ nhiệm một trợ lý bộ trưởng phụ trách về nền cộng hòa.
Năm 2018, ông Albanese từng cho rằng khả năng Australia trở thành nước cộng hòa là "cơ hội thú vị". Tuy nhiên, Thủ tướng Albanese ngày 11/9 đã bác ý tưởng tổ chức trưng cầu dân ý thành nước cộng hòa trong nhiệm kỳ đầu của ông.
Các quốc gia coi Quốc vương Charles III là nguyên thủ. Đồ họa: The Globe and Mail.
Như Tâm (Theo Bloomberg, Reuters)