"Trung Quốc đi ngược cam kết với cộng đồng quốc tế bằng cách thông qua luật an ninh và hủy hoại mô hình 'một quốc gia, hai chế độ'. Là một phần của phản ứng tương xứng và có chủ ý, nội các quyết định đình chỉ hiệp ước dẫn độ của New Zealand với Hong Kong", Ngoại trưởng New Zealand Winston Peters hôm nay ra tuyên bố cho hay.
New Zealand cũng thay đổi cách kiểm soát xuất khẩu các mặt hàng nhạy cảm như công nghệ quân sự hoặc hàng hóa "ứng dụng kép" có thể phục vụ mục đích quân sự. Những mặt hàng này khi xuất khẩu sang Hong Kong sẽ được đối xử như xuất đến Trung Quốc.
"New Zealand không còn có thể tin tưởng hệ thống tư pháp hình sự của Hong Kong đủ độc lập với Trung Quốc. Nếu Trung Quốc trong tương lai thể hiện tuân thủ mô hình 'một quốc gia, hai chế độ', chúng tôi có thể xem xét lại quyết định này", ông Peters nói thêm.
Ngoại trưởng Peters tại một cuộc họp ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, năm ngoái. Ảnh: Reuters.
New Zealand cũng nâng khuyến cáo đi lại để cảnh báo người dân về những rủi ro do luật an ninh mới. Bộ Ngoại giao và Bộ Thương mại cho biết công dân có nguy cơ bị bắt và truy tố vì một loạt hoạt động và người bị bắt có thể bị đưa sang Trung Quốc đại lục. Hình phạt tối đa theo luật an ninh Hong Kong là tù chung thân.
Bộ Thương mại cũng sẽ tiếp tục xem xét mối quan hệ với Hong Kong, theo Ngoại trưởng Peters.
Hiệp ước dẫn độ giữa New Zealand và Hong Kong được ký ngày 28/8/1998, cho phép dẫn độ nghi phạm bị cáo buộc tội giết người, hỗ trợ hoặc xúi giục tự sát, tấn công gây thương tích, bắt cóc, tấn công tình dục, buôn bán ma túy và nhiều tội danh khác.
Trước đó, các đồng minh của New Zealand trong liên minh an ninh Ngũ Nhãn gồm Mỹ, Canada, Australia và Anh, đã đình chỉ hiệp ước dẫn độ với Hong Kong do luật an ninh mới, động thái khiến chính phủ Trung Quốc và chính quyền Hong Kong tức giận.
Luật an ninh Hong Kong được ban hành cuối tháng 6, hình sự hóa 4 loại tội phạm an ninh quốc gia gồm ly khai, lật đổ, khủng bố và thông đồng với nước ngoài hoặc các phần tử bên ngoài để gây nguy hiểm cho an ninh. Người Hong Kong vi phạm luật có thể bị kết án chung thân, quyền tố tụng và xét xử các "trường hợp nghiêm trọng" thuộc về chính quyền trung ương.
Chính phủ Trung Quốc và chính quyền Hong Kong khẳng định luật an ninh mới chỉ nhắm đến một nhóm đối tượng nhỏ, trong khi quyền lợi, tự do của người Hong Kong cũng như lợi ích các nhà đầu tư nước ngoài vẫn được đảm bảo. Tuy nhiên, Mỹ và nhiều các nước châu Âu chỉ trích luật này, gọi đây là sự hủy hoại tự chủ, tự do của Hong Kong và làm suy yếu nguyên tắc "một quốc gia, hai chế độ".
Huyền Lê (Theo Reuters, Stuff)