Khi nói đến các kiến thức cần thiết của thời đại 4.0, STEM (khoa học, công nghệ, kỹ thuật, toán học) và các kỹ năng máy tính là những câu trả lời phổ biến của nhiều học giả giáo dục, các nhà hoạch định chính sách và các chuyên gia.
Tuy vậy, tại Hội nghị thượng đỉnh đổi mới thế giới về giáo dục (WISE) diễn ra vào tháng 9 vừa qua tại New York, các tham luận viên đã đưa ra một giải pháp giáo dục cho thời đại 4.0. Theo đó, triết học, đạo đức mới là những kiến thức quan trọng nhất.
"Các phán quyết dựa trên luân lý và đạo đức có thể mang tính cách mạng trong cuộc cách mạng 4.0", Allan Goodman, chủ tịch Viện Giáo dục Quốc tế cho biết. Theo Goodman, những công nghệ có khả năng biến đổi xã hội ở quy mô lớn sẽ là những thứ cần có nền tảng đạo đức mạnh mẽ nhất.
Máy móc tự động cần được thiết lập dựa trên các nền tảng đạo đức con người. |
Một ví dụ là trong lĩnh vực xe tự hành. Tại hội nghị, Keren Wong, giám đốc phát triển của RoboTerra, một công ty giáo dục robot nhắc đến "Đạo đức của máy" - một tình huống đã được đưa ra bởi giáo sư Iyad Rahwan đến từ Viện công nghệ Massachusetts.
Tình huống đặt ra khi một chiếc xe tự lái buộc phải thực hiện một trong hai lựa chọn: làm chết hai hành khách đang ngồi trên xe, hoặc đâm phải năm người đi bộ. Cả hai lựa chọn này đề cập tới thực tế rằng các chuyên gia công nghệ phải lập trình để máy móc đưa ra quyết định với những tác động nghiêm trọng. "Nếu chúng ta để máy móc được lựa chọn trong tình huống này, thì ai sẽ lập trình những quyết định này? Ai sẽ thiết lập các khuôn khổ cho các máy móc đó ra quyết định?", Wong đặt câu hỏi.
Sự phát triển của công nghệ trí tuệ nhân tạo cũng đặt ra những lo ngại về tự động hóa và tác động của nó đến việc làm. Patrick Awuah, nhà sáng lập kiêm chủ tịch Đại học Ashesi (Ghana) lo ngại các nhiệm vụ được tự động hóa có thể đặt lợi ích kinh tế cao hơn những giá trị khác.
Awuah phân tích: "Loài người lao động không chỉ với mục đích kiếm sống. Các tổ chức lao động cũng là một xã hội thu nhỏ giúp con người kết nối với nhau. Nếu con người thiết kế máy móc để thay thế con người - thay vì việc giúp họ hoàn thành công việc, điều đó sẽ thay đổi cấu trúc của nhân loại thành thứ mà chúng ta chưa từng thấy".
Giáo dục về giá trị con người là yêu cầu quan trọng trong tương lai. |
Theo Awuah, lịch sử và triết học sẽ là kiến thức quan trọng mà những kỹ sư tương lai cần được học. "Chúng ta cần giáo dục để con người có thể lao động được trong xã hội tương lai. Nhưng chúng ta cũng cần giáo dục để con người tạo ra một xã hội sống động và đặt tương tác của con người là yêu cầu quan trọng", Awuah nhận định.
Tại Mỹ, sự quan tâm tới lĩnh vực công nghệ và khoa học máy tính tăng lên tương đồng với sự suy giảm các chuyên ngành nhân văn ở các trường đại học. Đối với Goodman, đó là một trong những lo lắng lớn nhất của ông về tương lai. "Các trường học đang loại bỏ các chương trình trong ngành nhân văn, và các khoa triết học đang có nguy cơ bị xóa bỏ", Goodman nói.
Việc trang bị cho trẻ em tư duy và sự tự tin để theo đuổi học tập trong suốt cuộc đời cũng là vấn đề mà các tham luận viên tại WISE nhấn mạnh. Chỉ khi có được tư duy và sự tự tin, các thế hệ tương lai mới có thể làm chủ bất kỳ thay đổi nào được tạo ra từ tiến bộ công nghệ.
Anthony Jackson, phó chủ tịch giáo dục tại Tổ chức Xã hội Châu Á phát biểu tại hội nghị: "Không có gì nghi ngờ rằng những điều 'mới' mà chúng ta dạy hôm nay sẽ lỗi thời sau 20 năm nữa. Nếu chúng ta dạy cho sinh viên theo cách để họ có thể học tập suốt đời, họ sẽ được trang bị lại và học lại khi mọi thứ trên thế giới thay đổi".
Nguyên Chương (Theo Edsurge)