Nền nhiệt châu Á sẽ tăng kỷ lục năm nay

Trong 3 năm qua, một hiện tượng thời tiết trái ngược giảm bớt nhiệt độ toàn cầu gọi là La Nina, đã diễn ra. Nhưng các nhà khoa học khí hậu dự báo El Nino sẽ trở lại và nhiệt độ sẽ tăng kỷ lục trên khắp châu Á trong năm nay, khi khu vực này trở nên ngột ngạt do những đợt nắng nóng cực đoan và phải đối mặt với tương lai quá khắc nghiệt.

Nhiệt độ lên tới mức thiêu đốt 50 độ C ở các vùng của Thái Lan vào tháng 4. Tại Ấn Độ, ít nhất 13 người chết vì sốc nhiệt và hàng chục người phải nhập viện khi nhiệt kế gần chạm ngưỡng 45 độ tại một lễ trao giải ngoài trời gần Mumbai vào giữa tháng 4. Tại Trung Quốc, gần một năm kể từ đợt nắng nóng và hạn hán nghiêm trọng năm 2022, hơn 100 trạm thời tiết vào tháng trước ghi nhận nhiệt độ cao kỷ lục.

Tháng 4 nóng nhất tại châu Á

Trên toàn cầu, 8 năm qua đều là thời kỳ nóng nhất trong lịch sử. Các sự kiện thời tiết cực đoan đang trở nên ngày càng phổ biến. Giới chuyên gia cảnh báo tần suất và cường độ của các đợt nắng nóng nhiều khả năng sẽ tăng nhanh khi biến đổi khí hậu tiếp tục hoành hành. Tiến sĩ Wang Jingyu, trợ lý giáo sư tại Viện Giáo dục Quốc gia Singapore, chuyên gia nghiên cứu mô hình khí hậu và tương tác đất - khí quyển, nhận định tháng trước là "tháng 4 nóng nhất ở châu Á". Ông cho rằng sức nóng dữ dội đó là do hiện tượng El Nino sắp quay trở lại cùng với những tác động của nó như lượng mưa giảm và nhiệt độ tăng.

Tổ chức Khí tượng Thế giới của Liên Hợp Quốc (UN) hôm 3/5 dự đoán có 80% khả năng mô hình khí hậu này sẽ xuất hiện vào tháng 10 năm nay, thêm vào đó có 60% khả năng nó sẽ phát triển ngay sau tháng 7. Trong khi đó, một cậu bé 11 tuổi ở Malaysia tử vong vì sốc nhiệt và mất nước vào tháng trước khi chỉ số nhiệt kế tăng vọt lên 40 độ C và ít nhất 5 người cần điều trị y tế. Luang Prabang ở Lào đạt mức cao kỷ lục 42,7 độ C và nhiệt độ leo lên khoảng 45 độ C ở Myanmar. Ở Bangladesh, có nhiều báo cáo về mặt đường tan chảy dưới cái nắng chói chang ở thủ đô Dhaka. Tại Ấn Độ, chính quyền các bang đóng cửa trường học và bộ trưởng kêu gọi trẻ em ở nhà để tránh bị đau đầu và mệt mỏi do nhiệt độ cao.

Theo Benjamin Horton, giám đốc Đài quan sát Trái đất Singapore tại Đại học Công nghệ Nanyang, một đợt nắng nóng có cường độ như vậy không thể chỉ do El Nino gây ra. "Một thứ gì đó khác cũng đang xảy ra. Trái Đất đang trở nên ấm hơn, với độ ẩm khí quyển cao hơn đáng kể", Horton kết luận. Đồng thời, ông nhấn mạnh các chu kỳ khí hậu dao động tự nhiên không phải là nguyên nhân duy nhất gây ra các sự kiện thời tiết khắc nghiệt kỷ lục gần đây.

Các hoạt động của con người, bao gồm đốt nhiên liệu hóa thạch, chặt phá rừng và thay đổi cách sử dụng đất khác, gây ra khủng hoảng khí hậu bằng cách giải phóng lượng khí nhà kính ngày càng tăng vào bầu khí quyển, giữ nhiệt và làm ấm hành tinh. Lượng khí thải nhà kính toàn cầu tiếp tục tăng vào năm ngoái bất chấp cảnh báo từ Liên Hợp Quốc rằng chúng phải đạt đỉnh vào năm 2025 để tránh thảm họa. Nhiệt độ cao hơn ít nhất 1,1 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Horton cho biết nắng nóng kỷ lục làm gián đoạn sản xuất hoa màu, gây ra áp lực cho xã hội và dẫn đến mức tiêu thụ năng lượng cao nhất.

Kế hoạch đối phó nắng nóng

Theo thống kê của Tổ chức Khí tượng Thế giới, gần 26.000 người chết trong các đợt nắng nóng ở Ấn Độ từ năm 1992 đến 2020. Những năm gần đây ghi nhận sự gia tăng về tần suất, thời gian và cường độ của các đợt nắng nóng, thường xảy ra ở nước này từ tháng 3 đến tháng 7. Năm nay, cơ quan thời tiết của Ấn Độ dự đoán nhiệt độ trên trung bình và các đợt nắng nóng sẽ kéo dài cho đến cuối tháng 5, do khả năng nền nhiệt tăng thêm vì El Nino.

Theo Dileep Mavalankar, Giám đốc Viện Y tế Cộng đồng Ấn Độ tại Gujarat, nhiều người, kể cả các quan chức, vẫn thiếu kiến thức về biện pháp hành động tốt nhất trong điều kiện nhiệt độ cực hạn, trong khi dữ liệu về tỷ lệ tử vong liên quan đến nhiệt vẫn còn rất ít. "Nếu El Nino làm gián đoạn gió mùa của Ấn Độ, sẽ không có đủ mưa. Điều này sẽ ảnh hưởng lớn đến nông nghiệp và trồng trọt, hậu quả là cả nền kinh tế phải hứng chịu", Mavalankar nói.

Mavalankar cho rằng Bộ Y tế cũng như cơ quan quản lý thiên tai của Ấn Độ chưa tính kỹ đến những tác động có thể xảy ra đối với người dân nếu nắng nóng trở nên tồi tệ hơn cuối năm nay. Từng lập kế hoạch hành động đối phó nắng nóng đầu tiên của Ấn Độ cho một thành phố khi phát hiện 800 người chết ở Ahmedabad sau một tuần đặc biệt nóng vào năm 2010, Mavalankar nhận định giáo dục công chúng là điều tối quan trọng. Kế hoạch của ông cho Ahmedabad liên quan đến các biện pháp đơn giản như hướng dẫn người dân làm gì trong trường hợp nhiệt độ cao và chuẩn bị hệ thống y tế để xử lý những trường hợp khẩn cấp về nhiệt, dẫn đến tổng số ca tử vong giảm từ 30 - 40% trong đợt nắng nóng cao điểm.

Nhà chức trách đã nỗ lực triển khai kế hoạch hành động đối phó nắng nóng tới các thành phố khác trên toàn Ấn Độ, nhưng thay vào đó, những mối lo ngại cấp bách hơn như lạm phát cao liên tục và mất an ninh lương thực thường được ưu tiên hơn. Tình trạng đó có thể gây ra thảm họa cho đất nước hơn 1,4 tỷ dân.

Thiếu nước

Lo ngại về tình trạng thiếu nước trong những tháng tới đang lan rộng quanh khu vực. Ở Philippines, các cơ quan chính phủ nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ngăn chặn nguy cơ khủng hoảng nước do El Nino gây ra để tránh lặp lại sự cố năm 2019, khi khoảng 10.000 hộ gia đình ở khu vực Metro Manila bị mất nước do mực nước trong những hồ chứa chính của thủ đô cạn khô. Ủy ban Tài nguyên Nước Quốc gia phản ứng bằng các kế hoạch dự phòng để tăng cường sản xuất và kích hoạt lại các giếng sâu.

Thái Lan tháng trước đưa khuyến cáo kêu gọi người dân tiết kiệm nước. Văn phòng Tài nguyên nước Quốc gia Malaysia cũng chuẩn bị cho đợt hạn hán nhằm vào các bang Kedah, Kelantan và Perlis, kéo theo tình trạng khô nóng. Lực lượng Không quân Hoàng gia Malaysia đang làm việc với cơ quan khí tượng của nước này để gieo mây phía trên Penang nhằm bổ sung nguồn cung cấp nước cho các đập nước khô cạn.

Chống cháy

Theo Dwikorita Karnawati, giám đốc cơ quan khí tượng của Indonesia, nhiệt độ cực cao đang ghi nhận ở nhiều vùng của Indonesia vẫn chưa được phân loại là đợt nắng nóng. Ông cũng cho biết nhiệt độ tối đa hàng ngày bắt đầu giảm vào cuối tháng 4. Chính phủ hồi tháng 2 cũng khuyến khích nông dân và các công ty đồn điền đề phòng cháy rừng ở Sumatra và Kalimantan trước sự kiện El Nino.

Bà Krishnayanti ở Hiệp hội Nông dân Indonesia cho biết nỗi sợ hãi lớn nhất của bà là hành động vô trách nhiệm của một số người có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho mọi người. "Tác động của El Nino có thể trở nên tồi tệ hơn bởi các công ty vô trách nhiệm hoặc những người đốt nương rẫy bất cẩn. Nông dân phải tỉnh táo để tồn tại trong thời điểm khó khăn như thế này". Krishnayanti nói. Bà cho rằng các biện pháp đốt nương làm rẫy để khai phá đất đai canh tác cần bị cấm trong điều kiện thời tiết khô hạn hơn của năm nay.

An Khang (Theo SCMP)