"Tổng thống Nga Vladimir Putin đầu tháng 2 nhận được đề nghị trao đổi Vadim Krasikov, công dân Nga đang chịu án tù chung thân ở Đức vì tội giết người, với hai công dân Mỹ và Alexei Navalny", Maria Pevchikh, chủ tịch Quỹ Chống tham nhũng Alexei Navalny, tiết lộ ngày 26/2.
Pevchikh không đề cập tên hai công dân Mỹ, song Washington đang kêu gọi Moskva trả tự do cho Evan Gershkovich, nhà báo của tờ Wall Street Journal, và Paul Whelan, cựu lính thủy quân lục chiến Mỹ. "Vào tối ngày 15/2, tôi được xác nhận rằng cuộc đàm phán đang ở trong giai đoạn cuối", Pevchikh nói.
Tuy nhiên, chính trị gia đối lập Nga hôm 16/2 đã qua đời tại nhà tù IK-3 ở khu tự trị Yamalo-Nenets, sau khi cảm thấy không khỏe trong lúc đi dạo, theo ban quản lý nhà tù.
"Nalvany đáng lẽ sẽ được trả tự do trong 2-3 ngày sau đó vì chúng tôi đã nhận được quyết định về việc trao đổi", Pevchikh nói. "Ông ấy đáng ra đang ngồi trên chiếc ghế này ngay bay giờ, ngay hôm nay".
Pevchikh cho biết từ khi xung đột tại Ukraine bùng phát, các đồng minh của Nalvany đã nỗ lực hết sức để đưa ông rời khỏi Nga thông qua một thỏa thuận trao đổi tù nhân.
Nhà hoạt động đối lập Nga Alexei Navalny tại phiên điều trần ở Moskva tháng 2/2021. Ảnh: AFP
Họ đã tìm kiếm một số bên trung gian, bao gồm cựu ngoại trưởng Mỹ Henry Kissinger, người qua đời tháng 11/2023, nhằm thúc đẩy thỏa thuận. Bà cũng cho rằng các nước phương Tây đã không thể hiện "ý chí chính trị cần thiết" trong việc tìm kiếm tự do cho Navalny.
"Các quan chức Mỹ, Đức đều gật đầu ra vẻ thấu hiểu. Họ nhấn mạnh việc giúp đỡ Navalny có ý nghĩa quan trọng như thế nào, bắt tay, đưa ra các lời hứa song cuối cùng chẳng làm gì cả", Pevchikh nói.
Mỹ, Nga chưa bình luận về thông tin.
Navalny từng là luật sư, giữ chức lãnh đạo đảng Liên minh Nhân dân Nga đối lập giai đoạn 2019-2021 và nhiều lần dẫn đầu các cuộc biểu tình phản đối chính phủ. Ông bị bắt tháng 1/2021 tại Moskva, lĩnh tổng cộng khoảng 30 năm tù với cáo buộc tham gia chủ nghĩa cực đoan cùng các tội danh khác và bị chuyển đến IK-3 cuối năm 2023..
Các nước phương Tây và những người ủng hộ Navalny cho rằng giới chức Nga phải chịu trách nhiệm về cái chết của chính trị gia đối lập. Moskva bác bỏ, nói phản ứng của phương Tây là không thể chấp nhận được và cho biết quá trình điều tra đang diễn ra theo luật pháp nước này.
Kira Yarmysh, người phát ngôn của Navalny, ngày 24/2 xác nhận thi thể của nhà hoạt động đối lập Nga đã được bàn giao cho mẹ của ông, bà Lyudmila Navalnaya.
Theo Navalnaya, giới chức Nga yêu cầu bà làm tang lễ bí mật cho con trai, nhưng bà từ chối. Trang Axios cho rằng nếu gia đình tổ chức đám tang bí mật cho Navalny, những người ủng hộ ông sẽ không thể tới tưởng niệm công khai, đồng thời làm giảm sức ảnh hưởng của chính trị gia này ngay cả sau khi ông chết.
Điện Kremlin ngày 26/2 gọi các cáo buộc chính phủ Nga gây sức ép với Navalnaya về tang lễ của con trai bà là "vô lý", thêm rằng Tổng thống Putin không tham gia vào các quyết định liên quan tới thi thể Navalny.
Phạm Giang (Theo Reuters)