Đơn bãi nại không được quy định trực tiếp trong nội dung của các Bộ luật Tố tụng hình sự, nhưng được ngầm hiểu là hành vi người yêu cầu khởi tố vụ án hình sự làm đơn rút yêu cầu khởi tố.
Theo đó, tại Điều 155 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 quy định về khởi tố vụ án hình sự theo yêu cầu của bị hại như sau:
1. Chỉ được khởi tố vụ án hình sự về tội phạm quy định tại khoản 1 các điều 134, 135, 136, 138, 139, 141,143, 155, 156 và 226 của Bộ luật hình sự, khi có yêu cầu của bị hại hoặc người đại diện của bị hại là người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất hoặc đã chết.
2. Nếu người đã yêu cầu khởi tố rút yêu cầu thì vụ án phải được đình chỉ, trừ trường hợp có căn cứ xác định người đã yêu cầu rút yêu cầu khởi tố trái với ý muốn của họ do bị ép buộc, cưỡng bức thì tuy người đã yêu cầu khởi tố rút yêu cầu, Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án vẫn tiếp tục tiến hành tố tụng đối với vụ án.
3 Bị hại hoặc người đại diện của bị hại đã rút yêu cầu khởi tố thì không có quyền yêu cầu lại trừ trường hợp rút yêu cầu do bị ép buộc, cưỡng bức
Từ quy định trên ta có thể hiểu, đơn bãi nại chỉ có thể đình chỉ những vụ án có thể được khởi tố dựa trên yêu cầu của người bị hại, như điều số một nêu trên.
Khi đó, việc rút yêu cầu khởi tố là hoàn toàn tự nguyện, không có dấu hiệu của ép buộc hay cưỡng bức, sẽ dẫn đến việc đình chỉ vụ án ở mọi giai đoạn của quá trình tố tụng của một vụ án hình sự. Nghĩa là bên gây thiệt hại (người đang bị tạm giam, tạm giữ, bị can, bị cáo hoặc những người có liên quan khác trong vụ án) sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Trong trường hợp của bạn, con trai bạn bị xe tải lấn làn vượt tốc độ tông phải, gây chấn thương não bộ. Trước tiên phải xác định được mức độ thương tổn của con trai bạn và giá trị tài sản thiệt hại. Nếu mức độ thương tổn là hơn 61% (tỷ lệ thương tật) hoặc giá trị tài sản thiệt hại trên 100 triệu đồng thì vụ việc mới có thể khởi tố hình sự.
Khi vụ việc đã bị khởi tố hình sự về tội Vi phạm quy định về tham gia giao thông đường bộ, được quy định tại Điều 260, Bộ luật Hình sự, tức không thuộc danh mục các tội có thể được khởi tố dựa trên yêu cầu của người bị hại (bôi đậm ở trên).
Do đó, vụ án sẽ không thuộc trường hợp được bãi nại, và gia đình bạn có làm đơn bãi nại thì vụ án vẫn bị khởi tố. Lúc này đơn bãi nại của gia đình chỉ được xem là một trong những căn cứ giảm nhẹ trách nhiệm hình sự cho tài xế xe tải.
Ngoài trách nhiệm hình sự, tài xế sẽ phải chịu mức bồi thường thiệt hại theo quy định của Bộ luật Dân sự. Mức bồi thường thiệt hại về sức khỏe bị xâm hại do các bên tự thỏa thuận với nhau và các khoản bồi thường thiệt hại mà người vi phạm thực hiện phải dựa trên các căn cứ theo Điều 590 Bộ luật Dân sự 2015. Và khi người gây tai nạn bồi thường thiệt hại thì mới được áp dụng tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
Lời khuyên của luật sư cho gia đình bạn là hãy sử dụng những lập luận trên để thương lượng với bên gia đình tài xế xe tải, bạn sẽ không phải lo bên phía gây tai nạn không chịu bồi thường thiệt hại. Trong quá trình điều tra, bạn nên thu thập các giấy tờ chứng minh thiệt hại như: viện phí, thuê xe đi lại, công người chăm sóc cho cơ quan điều tra và các chứng từ này sẽ là căn cứ để Toà án yêu cầu phía bên gây tai nạn bồi thường.
Luật sư Nguyễn Đại Hải
Công ty Luật TNHH Fanci